Ekopublika.az
Vüqar Bayramovdan kredit AÇIQLAMASI
"Mərkəzı Bank kredit götürənlərin ödəmə qabiliyyətinin aşağı salınmaması və borc öhdəliklərinin əhalinin sosial müdafiəsinə mənfi təsir göstərməsinin qarşısının alınması üçün addımlar atmalıdır".
Publika.az-ın məlumatına görə, bunu
Konstitusiya Məhkəməsinin qərarını şərh edərkən iqtisadçı ekspert
Vüqar Bayramov deyib.
O, Konstitusiya Məhkəməsinin gözlənilən qərarı verdiyini deyib -
xarici valyuta üzrə kreditlər yeni məzənnə ilə ödənilməlidir və
faiz dərəcələrinin aşağı salınması vacibdir.
V.Bayramovun sözlərinə görə, məsələnin hüquqi tərəflərinə
varmadan yeni məzənnə ilə ödənişlərin həyata keçirilməsi bankların
xeyrinə kimi qiymətləndirilsə də, xarici valyuta ilə borc
öhdəlikləri olanların bir qismində ödənişlərində problemlər olacağı
istisna deyil. Doğrudur, hələlik xarici valyuta ilə borclananların
əksəriyyəti ödəniş edə bilərlər, amma bunun uzun müddət də belə
davam edəcəyini proqnozlaşdırmaq çətindir.
Deməli, Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı prosesin sonu deyil,
başlanğıcı olmalıdır.
Onun sözlərinə görə, Konstitusiya Məhkəməsi köhnə məzənnə ilə
ödənişlərin həyata keçirilməsilə bağlı qərar qəbul etsəydi, o halda
10-dan artıq kommersiya bankı müflisləşmə təhlükəsi ilə
üzləşəcəkdi.
"Bu isə iqtisadiyyatda ciddi problemlər yarada bilərdi.
Kommersiya banklarının xarici borc öhədlikləri xarici valyuta ilə
olduğuna görə bu, onların öz borclarını qaytarmasında ciddi
problemlər yarada bilərdi. Etiraf edək ki, dünya praktikasında da
belə hallarda yeni məzənnə əsas götürülür. Amma bu heç də o anlama
gəlməməlidir ki, bankların müflis olmaması üçün vətəndaşların daha
çox ödəniş etməsi iqtisadi baxımdan məqsədəuyğundur".
Ekspertin fikrincə, buna görə də sözügedən qərarda qeyd edildiyi
kimi, dollar ilə kredit götürənlərə ya kompensasiyanın verilməsinə
və ya güzəştlərin tətbiq edilməsinə ehtiyac var. Belə ki, əgər
əvvəl 500 dollar aylıq ödəniş edən kredit götürən şəxsin aylıq
ödənişi 390 manat idisə, indi yeni məzənnə tətbiq olunduğu üçün
həmin pulu ödəyən vətəndaşın aylıq ödənişi 525 manatdır. Bu isə o
deməkdir ki, hər 500 dollar kredit ödənişi edən vətəndaş 135 manat
artıq aylıq vəsait ödəməlidir.
"Bu hiss edilən fərqdir. Deməli, indi Mərkəzi Bank real addımlar
atmalıdır. Əvvəlla, öncə də Mərkəzi Banka təklif etdiyim kimi,
dünya praktikasına uyğun olaraq belə hallarda tətbiq edilən 3
yoldan birini seçsin. Əvvəla, daha yaxşı olar ki, məzənnə fərqi
arasındakı fərq Mərkəzi Bank vasitəsi ilə dövlət tərəfindən
kompensasiya edilsin. Bu zaman nə kredit götürən əlavə vəsait
ödəyəcək, nə də bank ziyana düşəcək. Kredit götürən şəxs aylıq
ödənişlərini manatın əvvəlki məzənnəsinə əsasən hesablayıb. Yeni
məzənnə tətbiq edildiy halda isə onun gözlənilmədən aylıq ödənişi
artır. Bu da arzuolunan hal olmamaqla yanaşı, kredit qaytarılmasını
sual altına alır. Buna görə də, həmin gözlənilməz xərcin Mərkəzi
Bank tərəfindən örtülməsi vacibdir.
Əgər Mərkəzi Bank kompensasiya ödənişi həyata keçirməsə, o
zaman, bir sıra inkişaf etməkdə olan ölkələrdə olduğu kimi bu
kreditlərin milli valyuta ilə dəyərinin hesablanması üçün orta
məzənnə prinsipindən istifadə edə bilər. Bu zaman bank və müşəri
üçün ağırlığın paylaşdırılması həyata keçirilə bilər. Məsələn,
müştəri kredit götürən zaman dolların kursu 0.78 manat idisə və
indi bu məzənnə 1.05-dək yüksəlibsə, o zaman bundan sonra ödənilən
kreditlər üzrə orta faiz 1 dollar=0.92 manat götürülə bilər. Bu
zaman aylıq 500 dollar ödəniş etməli olan şəxs 525 manat deyil, 460
manat ödəyəcək. Bu isə o deməkdir ki, müştəri əvvəlkinə nisbətən
hər 500 dollarda 135 manat deyil, 70 manat əlavə ödəmə həyata
keçirəcək. Bu həm müştərinin yeni məzənnənin təsirindən müəyyən
qədər sığortalanmasına, həm də bankın gəlirlərinin kəskin
azalmasının qarşısının alınmasına imkan verəcək. Çünki bu məsələdə
həm müştərilərin, həm də bankların maraqlarının qorunmasına ciddi
ehtiyac var. Bu zaman dövlət tərəflərin hər hansı birinin
öhdəliklərini kompensasiya edə bilər. Üçüncüsü, Mərkəz Bank
dollarla kredit götürən vətəndaşlar üçün güzəştlər tətbiq edə
bilər. Yəni Mərkəzi Bank kommersiya banklarına dollarla kredit
götürən vətəndaşların kredit müqavilələrinə yenidən baxılsın və
həmin vətəndaşlar üçün aylıq kredit faizlərinin aşağı salınması
təmin edilməsi ilə bağlı yazılı tövsiyə məktubu göndərə bilər. Bu
zaman dollar ilə olan kreditlərin faizlərində hiss edilən azalma
tətbiq etməklə onların aylıq ödənişlərində kəskin artımın qarşısını
almaq olar.
Deməli, Konstutusiya Məhkəməsinin son qərarından sonra həm vətəndaşların sosial təminatı baxımından, həm də problemli kreditlərin həcminin artmasının qarşısının alınması baxımından Mərkəzi Bankın prosesə müdaxilə etməsi və qeyd edilən təkliflərdən ən azı birini qəbul etməsinə ehtiyac var".
-
Səhiyyə05:15
Ömrü uzadan pəhriz sınaqdan UĞURLA ÇIXDI
-
Avropa03:43
Meqan Markl Keyt Middletonun xəstəliyindən necə istifadə etdi? - ŞOK DETALLAR
-
Avropa02:00
Azərbaycanlı jurnalist Kiyevdə vəfat etdi - FOTO
-
Magazin101:41
Azərbaycanda tanınmış müğənni üçün 2-ci dəfə TOY ÇALINACAQ - VİDEO
-
Magazin100:30
“Sonradan soyunanda göz öyrəşmir” - FOTO
-
Qoroskop00:15
Günün ULDUZ FALI: çox ciddi münaqişə baş verə bilər
-
Sosial28 Mart 22:50
Əhaliyə ŞAD XƏBƏR: pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
İdman28 Mart 22:24
UEFA-dan Avro-2024-lə bağlı YENİLİK - Yekun qərar bu tarixdə veriləcək