Dünya
Qadın və müharibə: Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllində qadınlarımızın rolu... – -Sorğu
Bir neçə gün öncə “Caspian Plaza” otelində keçirilən “Beynəlxalq və yerli təşkilatların sülhməramlı rolunun təhlili və cəmiyyətin sülhməramlı fəaliyyətlər barədə məlumatlandırılması” layihəsinin yekunları açıqlandı. Britaniya səfirliyinin dəstəyi ilə həyata keçirilən layihənin yekunlarına dair tədbirdə Britaniyanın Azərbaycandakı səfiri Piter Beytman münaqişələrin tənzimlənməsi haqında danışarkən Şimali İrlandiya nümunəsinə toxundu. Səfir bildirdi ki, uzunmüddətli müharibələrdən sonra da sülh mümkündür. P.Beytman Şimali İrlandiya münaqişəsinin həllində, eləcə də sülhyaratma prosesində qadınların mühüm rolunu qeyd etdi: “Buna görə bir qrup qadın "Nobel" mükafatına layiq görüldü. Mən çox istərdim ki, burda təşkil olunan müzakirələr geniş ictimaiyyətə yayılsın".
Bəs görəsən, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində Şimali
İrlandiya modelinin tətbiq olunması Azərbaycan üçün keçərli ola
bilərmi? Maraqlıdır, münaqişənin sülh yolu ilə həll olunmasında
qadınlarımızın rolu nə qədər önəmlidir?
Müsavat Partiyası Divan üzvü, professor Nüşabə Sadıxlı
Publika.Az-a açıqlamasında bildirdi ki, istənilən
münaqişələrin sonu sülhlə bitməlidir: “Yəni sülh müqaviləsi olmadan
heç bir münaqişə bitə bilməz, bu, birmənalıdır. Şimali İrlandiya
modelində də uzunmüddətli müharibədən sonra sülhün alınması bunu
göstərir. Təbii ki, Qarabağ müharibəsi də Ermənistanla Azərbaycan
arasındakı müharibədir. Dağlıq Qarabağ burda ancaq vasitədir. Yəni
bu müharibə deyil, münaqişə adlandırırlarsa da, sonu sülhlə
bitməlidir. Amma bu sülhü əldə etmək üçün müxtəlif variantlar,
güclü-qüdrətli olmaq və qarşı tərəfi sülhə məcbur etmək
lazımdır”.
Münaqişənin sülh yolu ilə həllində qadınların rolundan danışarkən
N.Sadıxlının fikrincə, qadınların bütün dünyada sözü, səsi daha
əhəmiyyətlidir Yəni bu mənada Qarabağ müharibəsinin özündə də
qadınlar təşəbbüs göstərsələr, qadınlar bu proseslərə qoşulsalar,
burda da bir irəliləyiş əldə etmək mümkün olacaq. Çünki qadın
anadır, idarəedicidir. Yəni bu mənada qadınların səsi, sözü önəm
təşkil edə bilər”.
Bununla belə, həmsöhbətimin sözlərinə görə, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi ilə əlaqədar siyasətçi qadınların fikirlərinin,
müsahibələrinin gücünü görməyib: “Ona görə ki, Qarabağ münaqişəsi
tamamilə fərqlidir. Yəni Qarabağ münaqişəsində müxtəlif ölkələrin
maraqları toqquşur, bunu nəzərə almaq lazımdır. Subyektiv fikrim
budur, Dağlıq Qarabağ təkcə Ermənistanla Azərbaycan arasında olan
münaqişə deyil.Əgər belə olsaydı, bu məsələ çoxdan həll olunmuşdu.
Burda uzun müddət Azərbaycandan bir vasitə kimi istifadə edən
Rusiyanın marağı var, uzun müddət türk dünyasına düşmən kəsilən
Fransanın marağı var və çox təəssüf ki, Minsk Qrupunda 3 ölkənin
nümayəndəsindən 2-sinin Azərbaycana münasibəti təxminən məlumdur.
Bu cür prosesdə çətin ki, qadınların sözləri eşidilsin”.
Sabiq millət vəkili, Dağlıq Qarabağın Azərbaycanlı İcması İctimai
Birliyinin İdarə Heyətinin üzvü Həvva Məmmədova saytımıza bildirdi
ki, uzunmüddətli müharibələr ola bilməz, çünki müharibənin sonu
sülhlə qurtarmalıdır: "Ancaq Şimali İrlandiya modeli ilə Azərbaycan
modeli tamamilə fərqli-fərqli məsələlərdir. Ona görə ki, Dağlıq
Qarabağ Azərbaycanın əzəli-əbədi torpağıdır. Ötən əsrin 20-ci
illərindən başlayaraq, ermənilər Azərbaycan ərazisində dövlət
statusu aldıqdan sonra “Böyük Ermənistan” planı ilə Azərbaycana,
Rusiyaya, İrana və Türkiyəyə olan açıq iddialar nümayiş etdirdilər.
1988-ci ildən başlayaraq qondarma Dağlıq Qarabağ məsələsinin ortaya
atılması, ermənilərin sosial iqtisadi-vəziyyətinin ağır olmasıyla
bərabər, statistika göstərdi ki, ötən 20-ci əsrin əvvəllərindən
apardıqları ərazi iddialarını əsrin sonunda Qarbaçov hakimiyyətə
gəldikdən sonra planlaşdıra bildilər və bunu həyata keçirə
bildirlər”.
H.Məmmədovanın sözlərinə görə, Spitak faciəsində Qarbaçovun öz
xanımı ilə Ermənistana getməsi ilə Dağlıq Qarabağın Ermənistana
birləşdirilməsi məsələsi konkretləşdirilir: “Bütün bunların hamısı
faktdır. Bununla Dağlıq Qarabağ məsələsini reallaşmağa başladı.
İkinci tərəfdən erməni diaspora təşkilatlarının Azərbaycana qarşı
ərazi iddialarla bağlı konqreslərdə çıxışları, Azərbaycan Sovet
ittifaqı ərazisində olanda ermənilərin xaricdə çap etdikləri
əsərlər, xəritələrdə Dağlıq Qarabağın Ermənistanın ərazisi kimi
təqdim edilməsi nəticəsində dünya çaş-baş vəziyyətdə qaldı”.
Təşkilat sədri ermənilərin ərazi iddialarının təkcə Cənubi Qafqazda
Azərbaycana qarşı yönələn siyasət deyil, bütün avropa xalqları üçün
təhlükə mənbəyi olduğunu bildirdi: “Bu təhlükə mənbəyini biz 20
ildir sındıra bilməmişik. Çünki ermənilərin yazdıqlarına qarşı
yenicə mübarizə aparmağa başlamışıq, bu ifşa olunur. Biz heç kimə
demirik ki, bizim haqqımızda yazmayın. Amma bu gün ermənilərin
Dağlıq Qarabağla yazdıqlarına qarşı sinəsini sipər edib qabağa
verən böyük tarixçilər, siyasətçilər var. Onlar da araşdırırlar və
bunun böyük saxtakarlıq, oğurluq olduğunu təyin ediblər”.
Münaqişənin sülh yolu ilə həllində qadınların rolundan danışan
H.Məmmədova nəinki Azərbaycan qadınının, bütün dünyaya səpələnmiş
bütün qadınlarının rolunun vacibliyini vurğuladı: “Şimali
İrlandiyada qadınlar “Müharibəyə yox!” deyib, qara paltar geyərək
şəhərin başlanğıcına düzüldülər. Bu müharibənin bitməsində çox
böyük rol oynadı. Ən böyük qüvvə Azərbaycan qadını, Azərbaycan
anasıdır. Ancaq bu gün mən bu məsələni tək qadınlarla məhdudlaşdıra
bilmərəm. Dünyada yaşayan 50 milyon soydaşlarımızın xanımlarına
müraciət edərək demək istəyirəm: bir ölkədə bir azərbaycanlının
olmağı, tarixi faktları çatdırmağı, xariciləri azərbaycana qonaq
kimi dəvət etməyi kifayətdir ki, sülhpərvərliyimizi dünyaya
göstərək. Düşmən də olsa ermənilər məhz bu yolla gedirlər. Bu yolla
aldardırlar, özlərinə cəlb edirlər. Dağlıq Qarabağ müharibəsi
başlayanda nə qədər azərbaycan qadını silaha sarılıb döyüşə getdi,
həyatı bahasına xalqına xidmət edən tibb bacıları oldu. Əlbəttə
vətən dardadırsa, hamımız səfərbər olmalıyıq”.
Həmsöhbətim sonda türk dünyasına səpələnmiş qadınlarımıza müraciət
edərək bütün dünya qadınlarının Dağlıq Qarabağ məsələsinə cəlb
olunmasının əhəmiyyətindən danışdı: “Bütün dünya qadınlarına bizim
arzumuz istəyimiz, amalımızın nədən ibarət olduğunu göstərək . Belə
müraciətlər olub, olacaq da. Bu gün beynəlxalq təşkilatlarda
fəaliyyət göstərən bütün qadınlarla əlaqələrimizi qurmalıyıq. Qadın
böyük qüvvədir, bu qüvvə yorulmur, çəkilmir. İnanıram ki, qadınlar
öz mübarizəsini davam etdirəcək”.
Nailə
Publika.Az
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı
-
Magazin113:31
Tolik pərt etdi: "Bu da liftdə öpüşən Sabir" - VİDEO
-
Magazin112:56
Xalq artistindən valideynlərə və müəllimlərə MÜRACİƏT - VİDEO
-
Ekologiya12:31
Sabaha olan hava PROQNOZU - 20 dərəcə isti
-
Cənubi Qafqaz12:01
Paşinyan Şahramanyana cavab verdi - İrəvanda “mühacir hökumət” davası
-
Hadisə11:46
Ağdərədə qumbaraatan tapıldı - FOTO