Enerji
Azərbaycanda nüvə stansiyası nə vaxt tikiləcək?
Gələcəkdə neft-qaz ehtiyatının tükənməsi alternativ enerji mənbələrindən istifadəni gündəmə gətirib. Məsələ bir neçə il əvvəl gündəmə gələndə ekspertlər bu mənada ölkəmizdə Atom Elektrik Stansiyasının tikintisinin vacibliyini qeyd etmişdilər. Belə ki, ekspertlər Azərbaycanda neft-qazdan başqa yanacaq ehtiyatlarının olmadığını, digər enerji mənbələri olan külək, günəş hidroenerjisinin makisimum halda ölkənin enerji təminatının 20 faizini həyata keçirə biləcəyini nəzərə alaraq AES-lərə ehtiyac olduğunu dilə gətirmişdilər. Onlar bu məsələdə, Azərbaycanın bugünkü energetik balansını və gələcək perspektivini analiz edərək təxminən 25-30 ildən sonra ölkədə böyük energetikanı təmin edəcək enerji daşıyıcılarının tükənəcəyini bildirmişdilər. Məhz həmin dövrdə Azərbaycanda AES-in tikintisi gündəmə gəldi. Lakin sonra bu məsələ gündəmdən kənarda qaldı və unuduldu. Bəs illər əvvəl müzakirəyə çıxarılan bu məsələ ilə bağlı hansı addımlar atılıb? AES tikintisi bu gün nə qədər aktualdır?
Energetika Nazirliyindən Publika.az-a bildirilib ki, Azərbaycan enerji təhlükəsizliyinin həllinə təkcə neft-qaz resursları çərçivəsində deyil, elektrik enerjisi təminatı səviyyəsində də tam nail olub: “Respublika üzrə elektrik enerjisinin ümumi istehsalı - 24,9 milyard kVts təşkil edir. 2016-cı ildə 22,765 milyard kVts, yəni 91,3% İstilik elektrik stansiyalarında (İES), 1,912 milyard kVts, yəni 7,7% Su Elektrik Stansiyalarında (SES), 0,254 milyard kVts, yəni 1,02% isə digər alternativ enerji mənbələrində (bio, külək və günəş) istehsal olunub. Respublika üzrə 31 sayda elektrik stansiyasının ümumi generasiya gücü 7130,6 MVt təşkil edir ki, bunun da 6028,4 MVt-ı (84,5%) 14 sayda İES-lərin, qalan 1102,2 MVt-ı (15,4%) isə 17 sayda SES-lərin (7-si kiçik SES-lərə aiddir) payına düşür. Naxçıvan MR-də 2016-cı ildə istismara buraxılan 20 MVt gücündə Günəş elektrik stansiyasını da əlavə etsək, ümumi generasiya gücünü 7150,6 MVt hesab etmək olar. Bununla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki, bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin gücləndirilməsi enerji təhlükəsizliyi siyasətinin əsas istiqamətlərindən biridir. Bu yaxınlarda qəbul olunmuş Azərbaycan Respublikasında kommunal xidmətlərin (elektrik və istilik enerjisi, su və qaz) inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsinə əsasən 2020-ci ilə qədər külək enerjisi üzrə 350 MVt, günəş enerjisi üzrə 50 MVt və bioenerji üzrə 20 MVt olmaqla yeni enerji güclərinin istifadəyə verilməsi planlaşdırılır. Yol xəritəsi çərçivəsində yeni enerji güclərinin yaradılması və istismarı istiqamətində işlərə start verilib. Bu isə onu göstərir ki, Azərbaycanda nüvə enerjisini zəruri edən amillər yoxdur və Atom Elektrik Stansiyasının tikintisi aktual deyil. Bununla belə tədqiqat məqsədilə nüvə reaktorunun yaradılması istiqamətində işlər görülür”.
Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi, bir neçə il əvvəl AES-ın tikintisi gündəmə gələndə Milli Nüvə Tədqiqatları Mərkəzi yaradıldı. Sözügedən istiqamətdə bir sıra məsələlərin həlli də məhz bu quruma həvalə edildi.
Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək
Texnologiyalar Nazirliyi tabeliyində “Milli Nüvə Tədqiqatları
Mərkəzi” QSC-nin sədr müavini Cəlal Nağıyev isə
Publika.az-a Azərbaycan Respublikasında Atom
Elektrik Stansiyasının tikintisi ilə bağlı siyasi qərarın hələ
mövcud olmadığını deyib: “Lakin bildirim ki, Nüvə
texnologiyalarının müasir dövrün tələblərinə və milli mənafelərə
uyğun dinc məqsədlərlə istifadəsi, həmçinin nüvə texnologiyaları
sahəsinin maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılması,
yüksəkixtisaslı kadr potensialının gücləndirilməsi və tədqiqatların
genişləndirilməsi zərurətini nəzərə alan Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin 8 may 2014-cü il tarixli 442 saylı sərəncamı ilə
Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin tabeliyində səhmləri
dövlətə məxsus “Milli Nüvə Tədqiqatları Mərkəzi” Qapalı Səhmdar
Cəmiyyəti yaradılıb. Sərəncəmın 4.1.3. bəndində Cəmiyyətin müasir
tələblərə cavab verən tədqiqat nüvə reaktoru və digər zəruri
avadanlıqlarla təchiz olunması ilə bağlı təkliflərini hazırlayıb
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim edilməsi ilə bağlı
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə tapşırıq verilib.
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi tabeliyində
“Milli Nüvə Tədqiqatları Mərkəzi” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti Atom
Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik (AEBA) ilə “Yeni Tədqiqat
Reaktorunun yaradılması üçün hazırlıq işlərinin aparılması” AZB1002
texniki əməkdaşlıq layihəsi çərçivəsində milli layihə icra edir. Bu
layihə çərçivəsində Milli Nüvə Tədqiqatları Mərkəzi QSC AEBA
ekspertləri, Fransanın AREVA şirkəninin əməkdaşları ilə birlikdə
Azərbaycanda Tədqiqat Nüvə Reaktorunun “Strateji plan” və “Texniki
əsaslandırma” sənədləri hazırlanıb”.
C.Nağıyev hazırda rəsmi olaraq, yalnız Azərbaycan tədqiqat reaktoru
proqramının yaradılmasını nəzərdən keçirildiyini vurğulayıb:
“Xüsusi texniki əməkdaşlıq layihəsi AZB1002 “Yeni Tədqiqat
Reaktorunun yaradılması üçün hazırlıq işlərinin aparılması” həyata
keçirilməkdədir. Bu layihə çərçivəsində Azərbaycanın milli
orqanları yeni tədqiqat reaktoru layihəsi üçün AEBA mərhələli
yanaşması və milli nüvə infrastrukturunun qiymətləndirilməsi üzrə
seminar və ekspert missiyası tələb edib. Bu xahiş üzrə seminar və
ekspert missiyası cari il fevralın 7-dən 10-dək Milli Nüvə
Tədqiqatları Mərkəzinin (NNRC) qərargahlarında keçirilib. Milli
Nüvə Tədqiqatları Mərkəzi QSC-də AEBA ekspertlərinin və tədqiqat
reaktoru layihəsində marağı olan milli tənzimləyici orqan,
universitetlər, elmlər akademiyası, ədliyyə və xarici işlər,
səhiyyə, kənd təsərrüfatı, ekologiya və energetika nazirlikləri
daxil olmaqla 14 milli nazirlik və dövlət təşkilatları nümayəndəsi
olmaqla 31 nəfərin iştirakı ilə “Yeni Tədqiqat Reaktoru üçün AEBA
Tədqiqat Reaktoru Mərhələli Yanaşması və milli nüvə
infrastrukturunun qiymətləndirilməsi” üzrə milli seminar keçirilib.
AEBA heyəti və milli seminar iştiraçıları arasında avadanlığın
potensial istifadəçilərinin tanınması üzrə metodlar və onların
istifadəçilərinin qiymətləndirilməsi, texniki-iqtisadi əsaslandırma
hesabatının məzmunu, strateji planın yaradılması, lisenziya prosesi
daxil olmaqla tənzimləyici nəzarət, nüvə təhlükəsizliyi üzrə
beynəlxalq qanuni sənədlər, yerləşdirmə, funksional xüsusiyyətlərin
inkişafı, insan resurslarının yaradılması, radioloji təhlükəsizlik,
fövqəladə hallar üçün plan, yanacaq ehtiyatının mühafizəsi və
yanacaq sərfi üçün strategiya və radioaktiv tullantının idarə
olunması da daxil olmaqla faydalı texniki fikir mübadilələri olub.
AEBA-nın ekspertləri ilə birlikdə Strateji plan və Texniki
əsaslandırmanın qaralama variantları hazırlanıb qiymətləndirmə üçün
AEBA-ya təqdim olunub. Sonda qeyd edim ki, ölkəmizdə hazırda nə
Tədqiqat Nüvə Reaktoru nə də Atom Elektrik Stansiyasının tikilməsi
haqqında siyasi qərar mövcud deyil”.
Gülxar
-
Region10:10
Rusiyadakı azərbaycanlılara PİS XƏBƏR - Bu sahələrdə işləmək qadağan edildi
-
Cənubi Qafqaz09:48
Rusiya bu həftə Paşinyanı devirəcək - Şok iddia
-
Hadisə09:21
Məktəb binasında yanğın
-
Sosial08:43
Azərbaycanın tanınmış professoru vəfat etdi - FOTO
-
Magazin208:36
Kristofer Nolan cəngavər olacaq, xanımı isə... - FOTO
-
Ekologiya07:17
Bu günə olan hava PROQNOZU - 20 dərəcə isti
-
Magazin206:16
Leonardo Di Kaprio ilə sevgilisi arasında NƏ BAŞ VERİR?
-
Səhiyyə05:15
Ömrü uzadan pəhriz sınaqdan UĞURLA ÇIXDI