Hesabat
İŞİD təkcə baş yox, həm də pul kəsir...
Yola saldığımız həftə dünyanın əksər ölkələri növbəti ilin büdcə
layihələrini müzakirə etdilər.Xüsusilə Rusiya, Fransa büdcə
kəsirlərini necə örtəcəklər dilemması qarşısında qaldılar. İŞİD-in
gündəlik neft satışından 3 milyon dollar qazandığı ortaya
çıxdı.Avro bölgəsində inflyasiya düşdü. Avropa Birliyi İrlandiyanı
beynəlxalq şirkətlərə qeyri-qanuni vergi güzəştləri etməkdə
günahlandırdı. Amerika Birləşmiş Ştatlarının işsizliyə ağır zərbə
endirdiyi bəlli oldu. Belə ki, avqustda 6.1 faiz olan işsizlik
nisbəti sentyabrda 5,9 faizə enməklə son 6 ilin ən aşağı
səviyyəsinə düşdü. Düzdür, mütəxəssislər bu enişdə işsizlərin iş
axtarma idarələrində qeydiyyatdan keçməmələrinin rolunun olduğunu
düşünürlər. Çünki avqustda 62,8 faiz təşkil edən işçilərin və iş
axtaranların nisbəti sentyabrda 62,7 faizə geriləyib.
Başlayaq Avro Bölgəsindən. Bölgədə özəl sektorun sentyabra olan
göstəriciləri xəyalları puç etdi.
“Markit” tərəfindən hər ay nəşr olunan satın alma idarəçiləri
indeksi avqust ayında 52.5 səviyyəsindən sentyabr ayında 52.3
səviyyəsinə düşdü. Bu vəziyyət isə tələbin azalmasının ən böyük
işarəsi hesab edilir. Digər tərəfdən bölgənin ən böyük
iqtisadiyyatına sahib Almaniyaya aid rəqəmlər az da olsa artdığı
hada, Fransada əksinə eniş nümayiş etdirdi.
Avropa Mərkəzi Bankı (AMB) da boş dayanmadı. Bölgədə iqtisadi
artımı canlandırmaq məqsədiylə kisənin ağızını açdı. AMB prezidenti
Mario Draghi 1 trilyon avro dəyərində təminatlı qiymətli kağız
alacaqlarını bəyan etdi . Məlum oldu ki, qurum satınalmalara noyabr
ayının ortasından başlayacaq: “Avro Bölgəsi ölkələri büdcə siyasəti
mövzusunda indiyə qədər həyata keçirilən islahatları davam
etdirməlidirlər. Bundan əlavə sabitlik və artım qaydalarına uyğun
şəkildə irəliləməlidirlər. 2015-ci ildə büdcə layihəsində də əsas
prinsip bu olmalıdır”.
Çərşənbə günü 2015-ci ilin büdcəsini açıqlayan Fransanı xatırladan
Draghi islahatlar mövzusunda Paris rəhbərliyinə güvəndiyini
söyələyib.
Neftin qiyməti yenə “sözə baxmadı”. Qərb Texas növü xam neft (WTI)
2012-ci ilin iyunundan bəri ən aşağı səviyyəsinə enərək 88 dollar
təşkil etdi. Brent tipli neftin barreli isə 92 dollar səviyyəsinə
gerilədi.
Bu azalmada anbarları genişlənən Səudiyyə Ərəbistanının qiymətləri
endirməsi əhəmiyyətli rol oynasa da qlobal maliyyə məlumatlarının
mənfi istiqamətdə açıqlanması bazara öz təsirini göstərdi. Qeyd
edək ki, son dövrlər Texas növü xam neft 12 faiz, Brent tipli neft
isə 16 faiz dəyər itirib.
Qlobal maliyyə böhranın yaralarını sarmaqda çətinlik çəkən ispan
iqtisadiyyatından da xəbər var.Ölkədə işsizlik nisbətinin sentyabr
ayında da artdığı açıqlanıb. Əmək Nazirliyinin hesabatına görə,
ölkədə işsizlərin sayı 4,5 milyon nəfərə çatıb. Gənclər arasında
işsizlik nisbəti xüsusilə maksimuma çatıb.
İşsizliyin yüksək rəqəmlərlə ifadə olunduğu Fransada isə Maliyyə
Nazirliyi 2015-ci ilin büdcəsini açıqladı. 2014-cü ilin ictimai
xərcləmələrindəki artımı 0,2 faizdə tutmağı hədəfləyən hökumət bu
istiqamətdə cəmi 21 milyard avro qənaət etməyi planlaşdırır. Fransa
Maliyyə Naziri Mişel Sapın büdcəni şərh edərkən bildirib ki,
hökumət ötən ilin yayında müəyyənləşdirdiyi iqtisadi strategiyanı
davam etdirməyi qərara alıb:”2014-ci ildə büdcə kəsirinin ümumi
daxili məhsul nisbətinin 4, faizindən 4,3 faizə geriləməsini
nəzərdə tutmuşuq. Bundan əlavə 2016-cı ildə büdcə kəsirinin ÜDM-ə
nisbətinin 3,8 faizə, 2017-ci ildə 2,8 faizə düşməsi
proqnozlaşdırılıb. 2019-cu ildə isə büdcə kəsirinin tamamilə
bağlanması gözlənilir”.
İctimai borcu 2 trilyon avronu keçən ölkədə hökumətin iqtisadi
artım hədəfləri də optimist dəyərləndirilib. Rəsmi Parisə görə
ictimai borc 2016-cı ÜDM-in 98 faizinə yüksələcək. Cari ilin
sonunda isə bu rəqəm 95,3 faiz olacaq. Mütəxəssislər isı mövzuda
daha pessimistdilər və Fransanı Yunanıstanın aqibəti gözləyəcəyinə
dair xəbərdarlıq edirlər: " Bir şok terapiyasına ehtiyac var. Bu
müalicə nə Sarkozi, nə də Olland dövründə tətbiq olundu.
Proseslərin dramatik tərəfi də bundadır. Büdcə kəsiri və borc
artmağa davam edəcək. Hal-hazırda bu vəziyyət çox gözə dəymir çünki
faiz dərəcələri çox aşağı səviyyədədir. Amma bir bazar günü
oyandığımızda bu nisbətlərin qalxdığını görəcik. Fransada yunan
böhranı yaşanacaq".
Həftənin bombasını isə İŞİD-in maliyyə imkanlarına dair xəbərlər
partlatdı. Məlum oldu ki, İŞİD dünyanın ən zəngin terror
təşkilatıdır. O təkcə qaçaq neftdən gündəlik 3 milyon dollara yaxın
gəlir əldə edir və Şimali İraqda 7, Suriyada 6 neft quyusuna
malikdir.
Qeydə edək ki, Suriya və İraqda əhəmiyyətli nöqtələri zəbt edən
İŞİD iki ölkənin neft ehtiyatlarına da qismən əl qoyub və nefti
qaçaqçılıq yolu ilə 25 dollar/barreldən satır. Hansı ki, bu da
qeyri-qanuni ticarət. sayılır. Yeri gəlmişkən analitiklər
əməliyyatların hər gün aparılan 90 milyon barrel neft ticarətinə
təsiri olmadığını irəli sürürlər. Daha bir vacib məqamsa, İŞİD-in
Suriya rejiminə neft satdığı istiqamətində iddiaların olmasıdır.
Amma İŞİD-in əlindəki neft qaynaqları zaman keçdikcə azalır. Belə
ki, hava hucumlarından əvvəl təşkilat gündəlik 220 min barrel neft
satırdısa həmin rəqəm indi 70 minə düşüb.
Bu arada hücumlardan təkcə İŞİD ziyana düşməyib. Amerikanın İraq və
Suriya kimi bölgələrə, xüsusilə də neft mərkəzlərinə hava
hücumlarından AB və Amerika bazarları da pis istiqamətdə
təsirlənib. Xüsusilə investorlar daha çox ziyana düşdülər. Ərəb
Əmirliklərinin birjaları 1,6 faiz , Misir 0,6 faiz, Səudiyyə
Ərəbistanı 2,8 faiz dəyər itkisi yaşayıb.
Qonşu Türkiyədən də xəbər var. Ölkənin hazırkı xarici borcu 401.7
milyard dollara çatıb.
Dəqiq xarici borc stoku isə 237.8 milyard dollar olaraq reallaşıb.
Özəl sektorun borcu 278 milyard dollar, cəmiyyət seqmenti üzrə borc
119.5 milyard dollardır.
Xatırladaq ki, 2013-cü ilin dekabrına olan məlumata görə,
Türkiyənin dəqiq xarici borc stoku 214.4 milyard dollar olub. Özəl
sektorun borcu xarici borcların həcmində 255,3 milyard dollarla
68,5 faiz paya malik idi. Cəmiyyətin borcu 111,7 milyard dollar (30
faiz), Türkiyə Mərkəzi Bankının borcu 5,6 milyard dollar (1,5 faiz)
təşkil edirdi. Göründüyü kimi, Türkiyə cari ildə xarici borclarının
həcmini artırıb.
İş dünyası
Avropa Birliyi (AB) “Apple” və “Fiat” kimi şirkətlərin birlik
daxilində vergi qaçaqmalçılığı etdikləri iddiası ilə istintaqa
başlayıb. Birliyin Rəqabət Komissiyası ilk olaraq Amerikanın
texnologiya nəhəngi “Apple” ilə İrlandiya arasında 1991-2007-ci
illərdə əldə edilən vergi razılaşmasını araşdırmağa başlayıb.
Komissiya vergi razılaşmalarının AB-nin qaydalarına uyğun
gəlmədiyini irəli sürüb.
Hesabatda o da bildirilir ki, “Apple” İrlandiya ilə vergi
razılaşması bağlamaqla milyonlarla dollar qeyri-qanuni qazanc əldə
edib. Komissiya Hollandiyadan “Starbucks” və Lüksemburqun “Fiat” la
əldə etdiyi xüsusi razılaşma haqqında məlumatları istəyib.
Lüksemburqun “Fiat”a göstərdiyi dövlət yardımının Avropa Birliyinin
qaydalarına zidd olduğu deyilir. Lüksemburq hökuməti isə Avropa
Komissiyası ilə əməkdaşlıq etdiyini və bu iddiaların əsassız
olduğunu bildirir. İstintaqın sonunda iki böyük şirkətin vergi
borcları ilə qarşılaşacağı gözlənilir. Amma dövlət yardımı
göstərildiyi halda şirkətlərə vergi cəzası kəsilməyəcək.
Avropa Hava Təhlükəsizlik Agentliyi təyyarələrdə internet ve
telefon qadağasını qaldırdı. Agentlikdən verilən açıqlamada cip
telefonlarının ve elektrik cihazlarının risk yaratmadığı qeyd
edilib. Maraqlıdır ki, havayolları şirkətləri agentliyin bəyanatını
ciddiyə almayıblar. Təhlükəsizlik məsələlərinin daxildə müəyyən
ediləcəyini bildiriblər.
Azərbaycan
Gəldik çatdıq ölkəmizə. Yola saldığımız həftə Qurban Bayramının
gəlişi ilə aidiyyatı dövlət qurumlarının, eləcə də dini
adət-ənənələrə sadiq xalqımızın başının mal-qara bazarına qarışması
yumurtanı və südü dəyərə mindirdi. Belə ki, situasiyadan istifadə
edən istehsalçılar yumurtanın, südün qiymətini qaldırdılar. “Nikoil
Bank” iş adamı Hafiz Məmmədova verdiyi 2 milyon dollar borcun
davasına başladı, məhkləmə icraçılarını müştərisinin qapısına
göndərərək kreditin girovu kimi rəsmiləşdirilən evinin müsadirə
olunmasına çalışdı. Digər tərəf isə daha da biabır olmamaq üçün
banka 200 min dollar ödəməklə müddət qazandı. Borclu borclunun
sağlığını istəyər buna deyiblər.
Digər xəbərlərə gəlincə, “Şahdəniz” Mərhələ 2 layihəsi çərçivəsində
yeni müqavilələr imzalandı, Azərbaycanda bir ildə dövlət xətti ilə
verilən ipoteka kreditlərinin həcmi 7,5% azaldığı, vaxtı keçmiş
kreditlərin həcmi 1 mlrd. manata yaxınlaşdığı, ilin əvvəlindən
bankların aktivləri 15,5% artdığı, ARDNŞ-in Novorossiysk limanından
neft ixracını 48% azaltdığı, cari il ərzində Dağıstandakı sərhəd
məntəqəsi vasitəsilə Azərbaycandan Rusiyaya 157 ton meyvə-tərəvəz
daşındığı bəlli oldu.
Həftənin daha bir önəmli xəbəri TANAP layihəsi çərçivəsində
stansiyalar tikintisinin tenderinə qatılacaq firmalar
müəyyənləşməsidir. TANAP layihəsinin mətbuat və ictimaiyyətlə
əlaqələr şöbəsindən məlumat verilib.
Qəbul edilmiş qərara əsasən, Türkiyənin təbii qaz ehtiyacının təmin
edilməsi və Avropa bazarına qaz nəql edilməsi baxımından böyük
önəmi olan TANAP layihəsinin kompressor və ölçü stansiyalarının
tikintisinin tenderində iştirak edəcək 11 firma müəyyənləşdirilib.
Həmin firmalar aşağıdakılardır:
ABB S.p.A. Process Automation Division - Türkerler İnşaat Turizm
Madencilik Enerji Üretim Ticaret ve Sanayi A.Ş.
Bonatti S.p.A.
Daewoo Engineering and Construction Co.,Ltd - Tekfen İnşaat ve
Tesisat A.Ş.
Enterpose Projects
Gama Güç sistemleri Mühendislik ve Taahhüt A.Ş. - Gama İndustrial
Plants Manufacturing and Erection İnc.
İntec Energia S.A.
Runj Lloyd Ltd.
Salpem S.p.A. - Rönesans Endüstri Tesisleri İnşaat Sanayi ve
Ticaret A.Ş.
Techint Compania Tecnica İnternazionale S.p.A.
10) Technicas Reunidas S.A.
11) Techimont S.p.A. - Alsim Alarko Sanayi Tesisleri ve Ticaret
A.Ş.
TANAP layihəsinin 1810 km-lik Türkiyə bölümünün giriş nöqtəsi
Türkiyə- Gürcüstan sərhədindəki Cilvəgözü məntəqəsi olacaq.
Layihənin ölkədəki çıxış nöqtələrini isə Əskişəhər və Trakya
bölgəsi təşkil edəcək.
TANAP layihəsindən ilk qaz nəqlinin 2018-ci ildə illik 16 mlrd.
kubmetr olaraq həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub. Sonrakı illərdə
həcmin mərhələli şəkildə illik 24 və 31 mlrd. kubmetrə çıxarılması
planlaşdırılıb.
Asiya İnkişaf Bankı 2014-2018-cü illərdə Azərbaycanla tərəfdaşlıq
strategiyasını təsdiqlədi. Dörd ildə Azərbaycana 752 mln dollar
vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulur. Sənəd Azərbaycan
iqtisadiyyatını şaxələndirməyə, yeni bazarlara çıxışı
genişləndirməyə, rayon mərkəzlərində və kənd yerlərində
məhsuldarlıq göstəricilərini artırmağa imkan verir.
Məlumat üçün bildirək ki, Azərbaycan 1999-cu ildən AİB-in üzvüdür.
Bu dövrdə ölkəyə 20 layihəyə 1 mlrd. 637,4 mln. dollar kredit
ayırıb. Bunun 697,5 mln. dolları xərclənib. Kreditlərin 46,26%-i
nəqliyyat və İKT, 33,9%-i su, bələdiyyə və xidmətə, 11,42%-i
energetikaya, 7,08%-i maliyyə sektoruna yönəldilib.
“Azərbaycan neft hasilatı yüksək olanda ixracatdan çoxlu mənfəət
əldə edib. Bu gəlirlər Neft Fonduna yönəldilib, strateji vacib
layihələrə xərclənib”. Bunu da Türkiyənin İstanbul şəhərində
keçirilən "Regional İnkişaf üçün Əlavə İmkanların Yaradılması"
mövzusunda Dünya İqtisadi Forumunda maliyyə naziri Samir Şərifov
bildirdi. O ARDNF-dən daha çox vəsait dövlət büdcəsinə ayrılıb və
müxtəlif layihələrə xərcləndiyini amma tədricən bu layihələrin
azaldığını söyəldi: “Ona görə Neft Fondunun xərcləri azalacaq”.
Məndən bu qədər. Hər birinizə xoş istirahətlər.
Leyla Əliyeva
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
-
Sosial16:36
Azərbaycanda sayğaclar ikiqat hesablayır - ŞOK İDDİA
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı
-
Magazin113:31
Tolik pərt etdi: "Bu da liftdə öpüşən Sabir" - VİDEO
-
Magazin112:56
Xalq artistindən valideynlərə və müəllimlərə MÜRACİƏT - VİDEO
-
Ekologiya12:31
Sabaha olan hava PROQNOZU - 20 dərəcə isti