İnanc
İslam və sehr, cadu, ziyarətgahlar
Publika.az zamanınsesi.com-a istinadən Güllü Yoloğlunun yazısını təqdim edir
İslamda təbiət qüvvələri, fizika, kimya və biologiya qanunları
xaricində gizli vasitələrdən istifadə edərək qəribəliklər ortaya
qoyan işə, müsəlman olmayanlardan ortaya çıxan adət xaricindəki
şeylərə, caduya "sehr" deyilir. "Əl-Hadikat-ün-Nədiyyə"dəki bir
hədis-i şərifdə Peyğəmbər əfəndimizin dilindən deyilir: "Kahinlik
edən və kahinə gedən və sehr, cadu edən və etdirən və bunlara
inanan bizdən deyildir. "Quran-i Kərim"ə inanmamışdır".
"İhya"dakı digər bir hədis-i şərifdə "Müsəlman cadu etməz, imanı
getdikdən sonra cadusu təsir edər" deyilir. Lakin buna baxmayaraq
bəzi müsəlman mollalar hətta kitab açaraq fala baxır, "bəxt açır",
"bəxt bağlayır"...
Əbdülhakim Arvasi sehrin, cadunun həqiqətən insanları xəstə
etdiyini, sevgi və ya məhəbbətsizliyə düçar etdiyini, yəni cəsədə
və ruha təsir etdiyini, qadın və uşaqlara daha çox təsir etdiyini
yazır.
Muhamməd Masum Faruki demişdir: "Həqiqi mömin batil inanclara
inanmaz, sehr, uğursuzluq, fal, ovsun, "Quran-i Kərim"dən başqa
şeylə yazılı muska, mavi muncuğa, kəhanət və buna bənzər şeylərə,
bunların mütləq bir iş görəcəyinə, məzarlara şam qoyanlara, tel və
iplik bağlamağa etibar etməz və kəramət sahibi olduğunu söyləyən
saxtakarlara inanmaz". Əgər bunları nəzərə alıb türk-İslam aləminə
göz gəzdirəsi olsaq, onda bu gün və bundan qat-qat əvvəl bunları
edənlərin müsəlman olmadığı ortaya çıxır...
Abdullah ibni Abbasın məlumatına görə, Məhəmməd peyğəmbərdən əvvəl
şeytanlar göylərə çıxır, mələklərdən eşitdiklərini kahinlərə xəbər
verirdilər. Peyğəmbərdən sonra onlara göylərə çıxmaq
yasaqlandı.
İslam aləmində istidrac kafir və fasiqlərdə, yəni açıq-açığına
günah işlədən müsəlmanlarda görünən adət xaricində, xarüküladə,
qeyri-adi hallardır. Buna məkr-i ilahi də deyilir. Ancaq, əgər eyni
adət xaricində, xarükuladə, qeyri-adi hal, qabiliyyət mömin
müsəlmanda, vəlidə görünürsə, buna firasət, kəramət, həmin şəxslərə
"Allahü təalanın sevgili qulları" deyilir. Əslində lüğətdə kəramət
ərəbcə qəribə, qeyri-adi, insanın imkanları xaricində olan,
insanları heyran qoyan, heyrətə gətirən şey anlamındadır.
"Hansı peyğəmbərin ümmətindən olursa olsun, vəlilərdən adət xarici,
yəni fizika, kimya və fiziologiya qanunları xaricində meydana gələn
şeylər, hadisələr, üstünlüklər kəramət adlandırılır...". Yəni
dinindən asılı olmayaraq hər kəsin, istər müsəlmanların, istərsə də
qeyri-müsəlmanların (İslamda kafirlərin - G.Y.) göstərdiyi və adi
insanı heyran qoyan, heyrətə gətirən hər şey kəramət və ya istidrac
sayıla bilər. Bundan başqa möcüzə də var. Bu da İslamda yalnız
peyğəmbərlərə aid edilir. Məsələn, Musa peyğəmbərin əsası ilan olub
sehrbazların sehir alətlərini udur, İsa peyğəmbər ölüləri dirildir,
korların gözlərini açır, Məhəmməd peyğəmbər isə "Quran-i Kərim"i
insanlara bəxş edir.
Harputlu İshak Əfəndiyə görə, Məhəmməd peyğəmbərin mindən artıq
möcüzəsi vardı. Merac möcüzəsi, Şakk-ı qəmər möcüzəsi (Ayın ikiyə
bölünməsi), barmaqlarından su fışqırması, Kabe-i muazzam içindəki
bütlərin barmağının bir işarəsilə üz üstə düşmələri, ölüləri
diriltməsi, yaralılara və xəstələrə şəfa verməsi də bu
möcüzələrdəndir.
Peyğəmbər olacaq şəxslərin adət xarici, yəni xarüküladə, qeyri-adi
hallarına isə irhas deyilir. İsa peyğəmbərin beşikdə danışması,
quru ağacdan təzə xurma istəyən kimi əlinə xurma gəlməsi, Məhəmməd
peyğəmbərin uşaq vaxtı köksünün yarılması, ağacların, daşların ona
salam verməsi və s. İrhasdır.
Dini mətnlərdə yazılır ki, övliyanın kəramət göstərməsi lazım
deyildir. Bunlar kəramət göstərmək istəməzlər. Allahü təaladan
utanarlar.
Övliyanın kəramətlərini haqq və doğru sayan İslam məntiqi ilə eyni
şeyləri göstərən qeyri-müsəlmanlarda bunu sehr və cadu kimi qəbul
edən din adamları bir tərəfdən "övliyanın kəramətinə inanmaq
lazımdır" desələr də, onlar bu kəramətlərin ikiyə bölündüyünü,
birincinin "kəşf" olduğunu vurğulayırlar. "Kəşf" qapalı şeyin
üstündən örtüyü qaldırmaq, xəyal aynasında bir çox şeyləri görmək
deməkdir. Buna biz bəsirət gözünün açıq olması da deyə bilərik.
Çünki belə insanlar başqalarının görə bilmədiklərini görə bilirlər.
Buna bənzər terminlərdən biri də firasətdir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, firasət peyğəmbər ümmətindən vəli
olmayanlarda görünür. Onlar insanın ürəyini oxuyur, gözlə görülə
bilinməyən şeyləri görürlər. Təsadüfi deyil ki, İmam-i Tirmizi və
İmam-i Taberaninin kitablarındakı bir hədis-i şərifdə deyilir:
"Möminin firasətindən qorxun. Çünki o, Allahü təalanın nuru ilə
baxır" adlanaraq Allaha və onun işlərinə aid olduğunu, ikincisinin
isə maddi aləmdəki xarüküladə hal olduğunu vurğulayırlar. "Bu
kəramət seçdiyi qullarına verildiyi kimi, kafirlərə də verilir"
deyən müəlliflər istidracla bağlı fikirlərə zidd gedir və kafirlərə
verilən "vergi"ni də kəramətin iki qolundan biri adlandırırlar. Bir
tərəfdən övliyanın kəramətlərinə inanmağın lazım olduğunu, onlara
inanmayanların əhl-i sünnətdən ayrıldığını yazır, digər tərəfdən
ikinci qola inananları cahil adlandırırlar.
Allahü Təala özünə yaxın olan seçilmiş qullarına "vergi" verir.
Allahın bütün insanlar üçün bir olduğunu nəzərə alsaq, o zaman
qeyri-müsəlmanların da seçilmişlərinin bu qabiliyyətə sahibliyi
mümkündür. Bir də ki, dəqiq sayları məlum olmayan peyğəmbərlərin
124 mindən çox olduqları söylənilir. Onlardan 313-ü və ya 315-i
rəsuldur, yəni yeni din gətirən, qalanları isə nəbidir, yəni
əvvəlki dini təbliğ edənlərdir. Rəsulların da altısı daha
yüksəkdir, yəni Ülül-azmdır (Adəm, Nuh, İbrahim, Musa, İsa və
Muhamməd Mustafa). Peyğəmbərlərdən 33-ü məşhur olsa da, onlardan
yalnız 28-nin adı "Quran-i Kərim"də verilir.
Adəmdən başlayaraq hər əsrdə dünyanın hər tərəfindəki insanlar
arasında ən üstün saydığı birinə hami ruhlarla, mələklərlə xəbər
göndərərək onların rahat yaşamaları üçün nə etməyin, nədən
çəkinməyin lazım olduğunu bildirmək məqsədilə Allah öz
təmsilçilərini seçir ("Peyğəmbərləri müjdə vermək və qorxutmaq üçün
göndərdim" (Nisa surəsi, 164))...
Yuxarıda əşyanın həqiqətini, iç üzünü görən, anlayan qəlb gözünə
"bəsirət" deyildiyini qeyd etmişdik. Qəlb gözü ilə görmə, anlama və
Firasət də bəsirət adlanır. İmam-i Kuşeyri deyirdi: "Allahü təala
möminlərə bəzi bəsirətlər və nurlar lütf etmişdir. Onlar bu sayədə
firasət göstərirlər". Yəni din adamları və dinimiz bəzi insanlara
vergi, yəni qeyri-adi qabiliyyətin verilməsini inkar etmir.
"Hilyet-ül-Evliya"da zikr edilən bir hədis-i şərifdə deyilir:
"ümmətimin arasında hər zaman qırx adam olur. Bunların qəlbləri
İbrahimin qəlbi kimidir. Allahü təala onlar vasitəsilə qullarından
bəlaları uzaqlaşdırır. Bunlara "əbdal" deyilir. Onlar bu dərəcəyə
namaz və orucla yetişmədilər". Abdullah ibni Məsudun "Ya
Rəsulullah! Nə ilə bu dərəcəyə yetişdilər?" sualına Peyğəmbər
"Comərdlik və müsəlmanlara nəsihət etməklə yetişdilər" - deyə cavab
verir. Deməli, namaz qılmayıb, oruc tutmayanlar da müsəlmanlara
nəsihət edə bilirlərmiş...
Maddi aləmlə, dünya işlərilə əlaqəli adamlara "Kutb-ül-aktab"
deyilir. Belə insanlar aləmin nizamı ilə əlaqəli, bolluq-qıtlıq,
sağlıq, xəstəlik, barış-savaş, yağış və buna bənzər şeylərlə məşğul
olan, qeybdən, yəni heç kimin tanımadığı Allah adamı olub əmrində
üçlər, yeddilər, qırxlar... deyə söylənilən və bu işlərlə əlaqədar
seçilmiş insanlar hər zaman olublar və hətta peyğəmbərin zamanında
da vardılar.
İmam-i Rəbbaniyə görə, dərdlərin, bəlaların yox olması, xəstələrin
sağalması və s. məhz "kutb-i ebdal" da, "kutb-ül-aktab" da deyilən
kutb-i mədarın feyzlərilə olur. Deməli, Məhəmməd peyğəmbər
zamanında da bu gün elmdə şaman adlandırdığımız - xəstələri
sağalda, yağış yağdıra, gün çıxarda, dərdin, bəlanın qarşısını ala
bilən insanlar, yəni İslami terminlə desək, kutb-ül-aktab, kutb-i
mədar və ya kutb-i ebdal vardı. "Kutb-i ebdalın (kutb-i mədarın)
hər zaman, hər əsrdə olması lazımdır. Aləmin ondan boş qalması
mümkün deyildir. Çünki aləmin nizamı ona bağlı qılınmışdır. Əgər bu
kutblardan biri gedərsə (ölərsə), yerinə başqası təyin edilir...
Məhəmməd peyğəmbərin zamanında ebdal kutbu isə həzrət-i Ömər ilə
Üveys əl-karani idilər".
Bir də kutb-i irşad var. Çox az olan kutb-i irşada Məhəmməd
peyğəmbəri misal gətirmək olar.
İslamda müqayisəli terminlərdən biri də "qavs"dır. Muhyiddin ibni
Ərəbi qavsın mədar kutbu olduğunu söyləsə də, İmam-i Rəbbani onun
mədar kutbundan daha yüksək olub ona yardım edən olduğunu deyirdi.
Məsələn, Qavs-i azam ləqəbi verilən Abdülkadir Geylani insanlara, o
cümlədən də cinnilərə yardım edərdi. Buna görə də ona
gavs-üs-sakaleyn də deyirdilər. İslamdakı "havass" termini də
insanları pisliklərdən, şər işlərdən qoruyan, yaxşı əməllər sahibi
olan bu gün elmdə ağ şaman dediyimiz şəxslərdir.
Nücəbalar da insanları dardan qurtaran, onlara çətin işlərində
yardımçı olan şəxslərdir.
İman Muhamməd Qazalı əsrar (sirlər, gizli şeylər) bilgilərində,
Əbdülkadir-i Geylani kəramətlər göstərməkdə və feyz verməkdə məşhur
idilər. Qədimdə seçilənlər tayfadaşları ilə Yaradan arasında əlaqə
yaradırdılar. O vaxtlar oxumağı, yazmağı bilməyən peyğəmbərlərə və
ətrafdakılara kitab göndərməyin heç bir mənası yox idi.
Əbu Bəkrdən gələn silsilə İmam-i Cafər-i Sadıkla, onunku Tayfur
Bayezid-i Bistami ilə (Tayfuriyyə), ondan sonra Əbül-Həsən Xarkani,
Əbu Əli Farmədi və Yusif-i Həmədani ilə, Həmədaninin üçüncü
xəlifəsi Əhməd Yasəvi ilə (yasəviyyə), sonra Şeyx Loğman-i
Xorasaninin xəlifəsi Hacı Bektaş-i Vəli (bektaşiyyə) ilə davam
etmişdir. Hazırda hürufilərin bektaşiliyə sahib çıxdıqları
söylənilir.
Əbu Mansur Hallacın "Ənəl Həqq", Bayazid-i Bistaminin "Sübhani" və
s. bir çoxları tərəfindən uyğun sayılmasalar da, təsəvvüf böyükləri
tərəfindən uyğun olaraq izah edilirlər. Salik isə təsəvvüf yolçusu
deməkdir.
Lakin bir elm də var - İlm-i ledün və ya ledünni elmi. Bu elm
çalışmaqla əldə edilməz. Çalışılmadan əldə edilən Allahü təalanın
vergisinə "vehbi", xalq arasında isə "fəhm" deyilir. O, ihsan
edilən kimsələrə verilir. Hamıya verilməz. Hər kəsə də aid deyil.
Peyğəmbərlərə verilən elm isə hər kəsə aiddir. Bu baxımdan,
peyğəmbərin elmi ledünni elmindən üstündür.
Kəramətlər göstərməkdə, feyz verməkdə məşhur olan, Qavs-i azam
ləqəbi ilə tanınan, gözəl dini təlim görən Əbdülkadir Geylani dərs
verdiyi vaxt birdən hər şeyi buraxır, 25 il İraqın səhra və
xarabalıqlarında "şeytanlarla" mücadilə edir. Onlara boyun əymir.
Ona vergi verilir. O, bir gün yuxuda Peyğəmbər əfəndimizi gördüyünü
belə xatırlayır: Peyğəmbərin "Ey oğlum, niyə danışmırsan?" sualına
"Mən yabançıyam. Bağdad fasihlərinin yanında necə danışım?" deyə
cavab verdim. "Ağzını aç!" deyə peyğəmbər əfəndimiz buyurdu. Sonra
"yeddi dəfə mübarək ağzının suyundan ağzıma saçdı və "İnsanlarla
danış, onları gözəl hikmət və vəzlərlə Rəbbinin yoluna çağır"
dedi.
Geylani günorta namazını qılarkən birdən nitqi tutulur. Əli bin Əbu
Talibi bunu görür. O, Geylaninin nitqinin tutulduğunu bilib onun
ağzına altı dəfə tüpürür ("ağzının suyundan ağzına saçır"). Bundan
sonra Əbdülkadir Geylani gözəl və təsirli bir dillə danışmağa
başlayır. İslamda olduğu kimi, şamanlarda ağzına tüpürməklə müalicə
etmək, vergini qəbul etməyi asanlaşdırmaq və s. geniş
yayılmışdır.
Azərbaycan ərazisində doğulub yetişmiş kəramətli övliya
böyüklərindən biri də Əbdülməcid Şirvanidir... Bir gün kitablardan
biri dil açıb onunla danışır. Qorxusundan kitabı kənara atan
Əbdülməcid dağlara gedir, mağarada yaşayır. Bu əsnada ona bəzi
kəramətlər ihsan edilir. Vəhşi heyvanlar ona toxunmur, uçduğunu
hiss edir. Əbdülməcid Şirvani Şirvanlı Mevlana Şexkubadın müridi
olur, onun ölümündən sonra yerini tutur, az sonra Tokata gedir.
1564-cü ildə Tokatda taun xəstəliyi yayılır. İnsanların istəyilə
Əbdülməcid Şirvani bir dua edir və xəstəlik çəkilib gedir. Lakin
həmin ildə onun özü vəfat edir. Qəbri Kəlkit çayının kənarındadır.
Onu da qeyd edək ki, Tokatın Çay məhəlləsi yaxınlığında Əbdülməcid
Şirvaninin də məzarının yerləşdiyi Şeyx-i Şirvan qəbristanlığı var.
Vəfatından əvvəl azərbaycanlı vəli vəsiyyət edir ki, sevənləri
qəbri üzərində türbə tikməsinlər, onu digər müsəlmanlardan
ayırmasınlar. Lakin sonralar bir çoxları türbə tikməyə cəhd
göstərirlər. Qübbə tamamlanan gecə tikinti təməldən uçur. Bir neçə
dəfə bu hadisə təkrar olduqdan sonra türbə tikmək istəyənlər bu
fikirlərindən daşınır, vəlinin qəbrinin ətrafına daşlar yığırlar.
Tokat və çevrə xalqı Əbdülməcid Şirvaninin qəbrini ziyarətgaha
çevirib...
Deyilənə görə, Əbdülkadir Geylani əlinin bir hərəkətilə yazılı
kitabı pozub yerinə başqa şeylər yazdırardı, qəzəblənib yaslandığı
yastığı yerə atarkən acıqlandığı şəxs ölərdi. O, insanın beynini
təmizləyib yerini istədiyi şeylə doldura, həm də öləcəyi günü
bilirdi. Geylaninin çox heybətli olduğunu yazırlar: "Cinlər də
ondan çəkinər, itaət edib sözünü dinlərdilər". Allahü Təala sevdiyi
qulun əmrinə bir çox insan və cin verir. Onun duası qəbul olunar,
dua ilə xəstələri sağaldardı. Dəclə çayının artan suyunu durdura,
eyni vaxtda bir çox yerdə görünə, gələcəkdən xəbər verə bilirdi.
İslamda Allahın sevdiyi quluna verdiyi cinə şamanizmdə hami,
qoruyucu, köməkçi ruh deyilir.
Bununla belə bəzi dini kitablarda və ensiklopediyalarda yazılır:
"Dörd məzhəbdən birini təqlid etmək caizdir. Bunun üçün qəbir
ziyarət edənlərə, övliyanın məzarları ilə təbərik edənlərə, xəstəsi
üçün bunlara nəzir deyənlərə mane olunmamalıdır. Niyyət (adak)
edərkən övliyaya adak demək məcaiz olub türbəyə xidmət edənlərə
adak deməkdir... Keçmiş övliyaya dil uzatmaq, onlara cahil demək,
sözlərindən dinimizə uymayan mənalar çıxartmaq, öldükdən sonra da
kəramət göstərdiklərinə inanmamaq və ölüncə vəliliklərinin
bitdiyini düşünmək və onların qəbirləri ilə bərəkətlənənlərə mane
olmaq, müsəlmanlara su-i zan, zülm etmək, mallarını qəsb etmək
kimi, həsəd, iftira, yalan söyləmək və qeybət etmək kimi haramdır.
Çünki bu vəlilərin, insanların İslam dini adına etdikləri bu işlər
İslamın möhkəmlənməsinə, yayılmasına, rahatlıqla qəbul olunmasına
şərait yaradırlar".
Doğrudan da pirlərə, ocaqlara gedən, ağaclara al-əlvan iplər
bağlayan, müxtəlif müqəddəs saydıqları yerlərdə qurban kəsənlər,
nəzir qoyanlar, hətta başqa dinə mənsub yerlərə pənah aparanlar da
bunu İslam adına edir, üzlərini Allaha və həmin yerə tuturlar. Bu
da şamanizmlə İslamın iç-içə yaşaması deməkdir. Bildiyimiz kimi,
əgər bir din özündən əvvəlkini tamamilə məhv edə, xalqın adətindən,
məişətindən ürəyindən çıxara bilmirsə, ondan öz məqsədləri üçün
istifadə edir, onu özününküləşdirir...
-
Sosial21:24
Bakıda qızı açıq-saçıq geyiminə görə mağazadan qovdular - VİDEO
-
İnanc20:24
Ağdam Cümə məscidində ilk Azan - VİDEO
-
Cənubi Qafqaz19:36
Ermənistan hərbçisi Azərbaycanla sərhəddə minaya düşdü
-
Avropa17:21
Makrondan qorxunc iddia: Avropa dağılacaq, köçkünlər olacaq
-
Kriminal16:33
Özünü ölmüş kimi təqdim edən biznesmenə hökm oxundu
-
MDB16:00
Avropa Yer üzündən silinəcək, Amerika isə... - Belarusdan şok hədə
-
Rəsmi xronika15:29
İlham Əliyev və Japarov Ağdamda - FOTOLAR
-
Sosial14:51
Videomu paylaşıb məni biabır etmək istəyirlər - Cahangir Əsgərov