Tarix
Xaraba qalan Ermənistanın xəyanəti - Spitak zəlzələsi - - FOTOLAR
7 dekabr 1988-ci il…Saat 11:41…Spitak şəhəri. Güclü uğultu və titrəyiş. Bu, Ermənistanda “Spitak zəlzələsi” kimi tarixə düşən dəhşətli zəlzələ idi. 30 saniyənin içərisində ermənilərin gəlmə olduğu qədim türk şəhəri olan Hamamlı yer üzündən silinir. Bəli, bu ərazi məhz qədim türklərin yaşadığı tarixi mənbələrdə adı Hamamlı kimi qeyd edilən türk şəhəri idi. Daima saxta tarix və dövlət yaratmağı adət edən ermənilər bu ərazini sonralar Spitak adlandırmışlar.
10 bal gücündə dəhşətli zəlzələ rəsmi rəqəmlərə görə 25.000
erməninin məhvinə, bir şəhərin, 58 kəndin yer üzündən silinməsinə,
140 min adamın şikəst qalmasına, 514 min ailənin evsiz qalmasına
gətirib çıxardı. Alimlərin hesablamalarına görə, zəlzələ zamanı
Xirosimaya atılmış on atom bombasına bərabər enerji yaranıb.
Hadisələrin şahidi Levan Qalastyan həmin günü belə
xatırlayır:
“Səhər hər kəs işə, dərsə, bazara gedirdi. Hava çox qəribə vəziyyət
aldı. Qara rəngdə yağış yağmağa başladı.Əvvəlcə çox soyuq idi.
Sonra gözlənilmədən temperatur 15-16 dərəcə yüksəldi. Artıq saat
11:40 idi. Güclü uğultu eşidildi. Bircə onu gördük ki, bina yerin
altına girdi. Nə baş verdiyini anlamırdıq.” (Mənbə :Erməni
mətbuatı.)
“Ölü sayı o qədər çox idi ki, qəbiristanlıq kimi Spitakın mərkəzi
futbol meydançası seçildi. Meyitlərin sayı çox olduğu üçün bəzi
qəbirlərə iki meyit qoyulurdu.
Ermənilər ilk anda nə baş verdiyini anlamırdılar. Onlar elə zənn
edirdilər ki, müharibə başladı və Spitak bombalanır. Çünki həmin
ərəfədə ermənilər azərbaycanlıların yaşadıqları tarixi türk
torpaqlarına iddia qaldırmışdı. Azərbaycanlılar Qərbi Azərbaycandan
qovulurdu”. (Mənbə: Jurnalist Dmitriy Kiselyovun reportajı)
Bu Spitak zələzələsi ilə bağlı rəsmi məlumat idi. Amma məsələnin bu
günə qədər cavabı verilməyən sirli sualları qalır. Həmin gün
Allahınmı xain millətə qəzəbi tutmuşdu, yaxud böyük qardaşları
onlara “böyük şilləsi” vurmuşdu. Suallar çoxdur.
Birinci məsələdən başlayıram. Yazının əvvəlində qeyd etdiyim kimi
bu torpaq qədim türklərin məskənləri olub. 1988-ci ilin noyabrın
1-də Spitak da daxil olmaqla Ermənistanın rayonlarında
azərbaycanlılar kütləvi qırğına məruz qaldı. Erməni silahlı
dəstələri azərbaycanlı əhalinin evlərinə basqın edərək 40-dan çox
azərbaycanlını vəhşicəsinə qətlə yetirdi, yüzlərlə ailə
ev-eşiyindən didərgin düşdü. Azərbaycan türkləri artıq erməni
xəyanətinin acısını yaşayırdı. Xain millətin planlı siyasətinin
həyata keçirilməsinin davam etdirildiyi vaxtın üstündən bir ay
keçməmiş ermənilərin ən çox sərmayə yatırdığı bölgə yer üzündən
silindi. Təkcə Gümrüdə 5.000 erməni uşağı dağıntılar altında məhv
oldu. Zəlzələ tək Spitakı yox, Kirovakan (hazırkı Vanadzor),
Stepanavan və Leninakanda , yəni Gümrünü də dağıtmışdı.
Hansı ki, bu günə kimi ermənilər həmin şəhərləri bərpa
etmək gücünə malik deyil. Bu Allahın kafir millətə qəzəbi
deyilmi?
Məsələnin ikinci versiyasına baxaq. Burada birinin barmağ izi var.
Bütün işarətlər şimalı, daha dəqiq desək SSRİ-nin idarə mərkəzi
olan Moskvanı göstərir. Bir qədər də irəli getsək sonralar
Azərbaycanda bir sıra f aciələrin müəllifi olan Qarbaçovu. Elə bu
dövrdə Ermənistanda söhbət gəzirdi ki, Moskva Ermənistan ərazisində
nüvə silahını sınaqdan keçirmək istəyir. Söhbətin yayılması da
səbəbsiz deyildi. 1988-ci ilin yayında Ermənistana Moskvadan birdən
- birə müdafiə naziri Dmitri Yazov da başda olmaqla yüksək çinli
məmurların səfəri başlayır. Sevan (Göyçə) yolunda, üzərində “Bomba”
yazılmış maşın karvanı peyda olur. Avqust ayında Spitaka və
Kirovakana çox sayda raket qurğuları gətirilir. Burdakı hərbi
hissənin rəhbərliyi ailələri ilə birlikdə Ermənistanı naməlum
səbəbdən tərk edir. Sentyabr ayında imperiyanın nüvə silahlarının
sınaqdan keçirilməsi üzrə sədri Boris Şerbin Ermənistana gəlir.
Bütün bunlar məqsədli səfər deyildimi?
Məsələnin Rusiya işarəti verən daha bir məqamı. 7 dekabr
1988-ci il. Mixail Qorbaçov gözlənilmədən sərhədlərdən çox uzağa
ABŞ-a rəsmi səfərə gedir.
Daha dəqiq desək baş verə biləcək faciədən özünü sığortalamaq üçün
mümkün qədər uzağa gedir. Mixail Qarbaçovun təyyarəsi ABŞ-a
çatar-çatmaz ermənilərin başına od ələnir. Bu dəfə o qardaşlarının
qırılmasının qarşısını almaqda aciz durumdadır. Qarbaçov ABŞ-dan
Kubaya getməyi planlaşdırsa da, bu xəbərdən dərhal sonra rəsmi
səfəri yarımçıq dayandırıb, birbaşa Ermənistana gəlir. O arvadı
Raisa Qarbaçovla birlikdə dünyaya çağırış edir.”Yazıq ermənilərə
yardım edin.”
BBC-nin rus xidmətinin rəhbəri Mark Qriqoryan Spitak
zəlzələsi ilə bağlı xatirələrində yazır:
“Mixail Qorbaçov zəlzələdən üç gün sonra təbii fəlakət bölgəsindəki
situasiya ilə tanış olmaq üçün Leninakana gələndə yaxınlarını
itirmiş, evsiz-eşiksiz qalmış şəhər sakinləri ona evlərinin nə vaxt
bərpa ediləcəyi barədə suallardan çox Qarabağ məsələsi haqda sual
verirdilər.
Qorbaçov isə Qarabağ haqda danışmağa hazır deyildi. Buna baxmayaraq
o, özünü saxlaya bilməyib “saqqallılar”, “avantüristlər”,
“demaqoqlar” və “qara köynəklilər” barədə qəzəblə danışdı. Və öz
missiyasını iflasa uğratdı - ən azından Ermənistan sakinlərinin
nəzərində.”
Göründüyü kimi başlarına göydən daş yağdığı bir vaxtda mənfur
millət bu dəfə də Qarabağın işğalı planını unutmurdu. Burada da
planın baş “mühəndisi”ndən kömək gözləyirdilər. Erməni sevgisi ilə
seçilən Qarbaçov elə oradaca vədlər verirdi. Hansı ki, həmin
vədlərin sonu Azərbaycan torpaqlarının işğalının təməlini qoydu.
Kim bilir..Bəlkə də Spitak zəlzələsinin də planı Moskvada
hazırlanıbmış…
Mütəxəssislər niyə əvvəlcədən zəlzələ baş verəcəyini qeydə
ala bilməmişdilər?
Seysmoloq Sergey Nazartyan bu haqda danışır:
“ Seysmoloqlar zəlzələ baş verəcəyi ilə bağlı əvvəlcədən məlumat
verə bilmədilər.Ermənistan seysmoloji zonada yerləşsə də, həmin
vaxt zəlzələ baş verəcəyini heç kim gözləmirdi. Bu zəlzələ başqa
zəlzələ idi.”
Humanist azərbaycanlı, xain erməni xisləti…
Belə bir ağır günlərdə Azərbaycan qonşu dövlətə yardım etmək
qərarına gəlir. İlk yardım qrupu zəlzələdən bir gün sonra yola
düşür. 11923 saylı hərbi hissənin heyətindən ibarət xilasedici
dəstə hərbi hissənin komandiri Vaqif Əhmədov rəhbərliyi ilə Spitaka
çatır. Yüzlərlə yaralı ermənilər dağıntılar altından xilas edilir.
Dekabrın 11-də Azərbaycandan ikinci qrup Spitaka yardım məqsədi ilə
78 nəfər könüllü yığılır. Könülləri Spitaka aparan “İl 76”
təyyarəsi Ermənistan ərazisində vurulur. 69 nəfər xilasedici,
ehtiyatda olan hərbçi və 9 ekipaj üzvü həlak olur. Tək bir nəfər
sağ qalır. Fəxrəddin Balayev. O da 2011-ci ildə dünyasını dəyişir.
Bu günə qədər həmin təyyarənin hansı şəraitdə və necə partlaması
sirr olaraq qalır. Bircə bilinən odur ki, təyyarə erməni səmasında
partladılıb.
Qəzada ölən 78 nəfərə 1994-cü ildə prezident Heydər Əliyevin
sərəncamı ilə şəhid statusu verilir.
Bu da Azərbaycan və erməni xisləti. Kim zəmanət verir ki,
ikinci Spitak zəlzələsi olmayacaq? Kim zəmanət verir ki, qəzalı
vəziyyətdə olan “Metsamor” baş verə biləcək qəzadan bütün Qafqazı
zəhərləməyəcək? Azərbaycanda ədalət axtaran beynəlxalq təşkilatlar
hələki, bu sualların qarşısında susurlar. (femida.az)
-
İqtisadi gündəm12:05
Bayram günlərində bu şəxslərə əlavə pul veriləcək
-
İdman11:03
"Neftçi"də nə baş verir? - Qruplaşmalar, daxili çəkişmələr...
-
Sosial10:31
Hətta xasiyyəti belə dəyişən ay - Daim içki içən şəxs Ramazanda oruc tutarsa...
-
Ekologiya09:57
Rayonlara qar yağdı, şaxta düşdü - FAKTİKİ HAVA
-
Region09:24
Almanlar Ermənistanın Azərbaycan və Türkiyə ilə sərhədində görün nə edirlər - FOTO
-
Nida Xəbər 09:03
Mehriban Əliyevadan İlaxır çərşənbə ilə bağlı paylaşım - FOTO
-
Qoroskop08:34
Pul və sevgidə bəxti gətirəcək 3 BÜRC
-
Nəqliyyat08:22
Bakının bu yollarında tıxac yarandı - SİYAHI