Tarix
Leninin Atatürk QORXUSU: SSRİ Türkiyəni niyə işğal edə bilmədi? – TARİXİN GİZLİNLƏRİ
Türkiyə Cümhuriyyəti qurularkən SSRİ rəhbəri Lenin
Mustafa Kamal Atatürkə qızıl pul və hərbi müşavirlər göndərmiş,
həmçinin, müxtəlif üsullarla kömək göstərmişdi. Təbii ki, bunun
səbəbi Türkiyə-SSRİ yaxınlığı yox, Moskvanın Qərb cəbhəsi
qarşısında Ankaraya olan ehtiyacı idi. Mənzərə bugünkü ilə eynidir:
hazırda Rusiya üçün Türkiyə Qərblə mübarizədə əvəzedilməz amil
rolunu oynayır. Eyni sözü Qərb haqda da söyləmək olar. Belə demək
mümkünsə, indiki geosiyasi mənzərədə Türkiyə kimin yanındadırsa,
onun əli güclüdür, təxminən 100 il öncə də geosiyasi vəziyyət belə
idi.
Publika.az xəbər verir ki, Moskva Dövlət Universitetinin
Asiya və Afrika ölkələri institutunun dosenti, türkoloq, tarix
elmləri namizədi Pavel Şlıkov Leninin Atatürkə kömək etməsinin
səbəblərini açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, Atatürk Leninin situativ müttəfiq idi:
“SSRİ-nin Türkiyəyə hərbi və maliyyə dəstəyi Ankaranın Antanta
ölkələrinin, xüsusilə İngiltərənin dəstəklədiyi yunan istilası
üzərində qələbə qazanmasında əhəmiyyətli rol oynadı. Türkiyə
Antanta bloku ilə qarşıdurmada Sovet Rusiyaya üçün çox əhəmiyyətli
idi. Bununla yanaşı, Türkiyə ilə qarşılıqlı münasibətlər Qafqazın
daha sürətlə sovetləşməsinə şərait yarada bilərdi. Buna görə də
Lenin Atatürkə təkcə ciddi hərbi yardım göstərmirdi, həm də 1921-ci
ildə ən bacarıqlı sovet sərkərdələrindən olan hərbi məsləhətçisi
Mixail Frunzeni də Ankaraya göndərdi. Silah və qızılla yanaşı,
bolşeviklər Türkiyəyə ərzaq da çatdırırdı, baxmayaraq ki, Rusiyada
əhali aclığa düçar olmuşdu. Əlbəttə, bu ittifaqın qiyməti yüksək
idi. Lakin Lenin Atatürkü, ümumiyyətlə, Türkiyəni itirməkdən
qorxurdu. Hesab edirdi ki, Türkiyə İngiltərənin müttəfiqinə çevrilə
bilər”.
Pavel Şlıkov qeyd edir ki, Türkiyənin İngiltərə ilə ittifaq qurması
təhlükəsi real idi.
“İngilislər Sevr müqaviləsinə yenidən baxılmasına əvəz olaraq
Türkiyə ilə ittifaqa cəhd edirdi. Onlar Atatürkün köməyi ilə Sovet
Rusiyasının Cənubi Qafqazda sıxışdırılması planlarını həyata
keçirmək niyyətində idi. 1921-ci ildə London konfransına Ankaranın
nümayəndəsini xüsusi olaraq dəvət etdilər. Mustafa Kamal bu
konfransa Bəkir Samibəyi göndərmişdi və orada Qafqazda kommunist
baryerini yarmaq üçün türk və gürcü qoşunlarından ibarət birlik
yaradılması haqda gizli danışıqlar gedirdi. Bu, Sovet Rusiyası və
Türkiyə arasında “dostluq və qardaşlıq” haqda Moskva müqaviləsinin
imzalanması ərəfəsində baş verirdi. Londondakı gizli danışıqlar
mətbuata sızdı və Mustafa Kamal Bəkir Samibəyi istefaya göndərdi.
Bu, Türkiyənin seçimi haqda Moskvaya müəyyən siqnal vermək idi.
Bundan sonra Lenin Atatürkə ciddi dəstək verdi. 1921-ci ildə
yunanlar anidən Ankaraya yaxınlaşmağa başladı, Türkiyənin taleyi
tükdən asılı idi. Bu vaxt sovetlərin köməyi gəldi və həlledici
oldu. Türklər bunu uzun müddət minnətdarlıqla yada salırdılar.
Lakin 1930-cu ildə Türkiyə öz ayaqları üzərində dayanmağa başladı
və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün xarici siyasətə yenidən baxdı.
Beləliklə, SSRİ-dən uzaqlaşma xəttini tutdular”, - deyə tarixçi
bildirib.
Pavel Şlıkov SSRİ-nin Türkiyəyə “dərs vermək” niyyətində olduğunu
də bildirib: “Sovet rəhbərliyi Türkiyənin siyasətinə dəyişiklik
etməsini həzm edə bilmirdi. Buna görə də ona “dərs verməyi”
düşünürdü. Lakin II Dünya müharibəsi buna imkan vermədi. Sonrakı
dövrdə Türkiyəyə qarşı ərazi iddiaları davam edirdi. Yalnız 1953-cü
ildə, Stalinin ölümündən sonra bu iddialar dayandırıldı. Çünki ABŞ
Türkiyəyə ciddi dəstək verirdi”.
Asif
-
Art15:55
Dəhşətli terrorda həlak oldu, "Təhminə və Zaur" üçün yazdığı... - Xalq artistinin acı həyat hekayəsi
-
Dəb15:16
Əməkdar artist italyan stili ilə diqqət mərkəzində - FOTO
-
Kriminal14:40
7 yaşlı uşağı öldürən məşqçiyə hökm oxundu
-
Sosial14:05
Gələn ilin pensiya artımları nə vaxt bəlli olacaq? - Komitə sədri açıqladı
-
Qoroskop13:26
Aprelin bəxtəvər 3 bürcü - Şans ayaqlarına gələcək
-
Dünya12:50
Yəhudilər Netanyahunu devirməlidir, yoxsa... - Sensasion açıqlama
-
İdman12:20
Onun ilk çılpaq fotosessiyanın pulunu Maradona ödəyib - FOTOLAR
-
İqtisadi gündəm12:05
Bayram günlərində bu şəxslərə əlavə pul veriləcək