Nida.az
Cənubi Qafqazın xəritəsi dəyişir: bir ölkə məhv olacaq – TƏHLİL
Cənubi Qafqaz ölkələrindən biri xəritədən silinəcək.
1990-cı illərdə rus politoloqlarının irəli sürdüyü bu tezis SSRİ
ağrısından doğan fikirlər kimi qəbul olunurdu. Lakin 20 il sonra
baş verənlər regionun üç ölkəsindən birinin – Ermənistanın məhv
olacağı və dünya xəritəsindən silinəcəyi ehtimallarını artırır.
Hər bir ölkənin ayaqda dayanmasını şərtləndirən əsas amil
iqtisadiyyatdır. Bəsit desək, aclıq nəinki bir ölkənin, ümumilikdə
dünyanın məhvinə gətirib çıxara bilir. Bu gün Ermənistanda yaşanan
iqtisadi çöküş “məhv olma prosesinin” başladığını göstərir.
Erməniləri yunanların taleyi gözləyir
Bu günlərdə Avropanın ən qədim dövlətçilik ənənələri olan
Yunanıstanda pensiyaçının bankın qarşısında oturub ağlaması
görüntüləri bütün dünyaya səs-küy saldı. Bu, iqtisadi böhranın ən
əyani fotosu idi. Yunanıstan texniki defolt elan etdi, hazırda
Avropa Birliyinin ağır şərtli kreditlərinə ümidini bağlayıb.
Ekspertlərə görə, yaxın günlərdə eyni foto İrəvan küçələrində də çəkilə bilər. Hansı ki, artıq bunun siqnalları gəlməkdədir.
“Jubilee Debt Campaign” təşkilatının hazırladığı hesabatda 20 ölkəni Yunanıstanın taleyi gözlədiyini qeyd olunur. Bu siyahıda Ermənistanın adı ilk sıralardadır.
Çünki hər bir ölkənin defoltu ilk növbədə xarici borcun şişməsi ilə başlayır. Yunanıstan buna ən bariz nümunədir. Cənubi Qafqazda isə eyni vəziyyət məhz Ermənistandadır. Hazırda bu ölkənin xarici borcu 4,6 milyard dollara qədərdir. Bu, ümumdaxili məhsulun 52,8 faizini təşkil edir. Beynəlxalq Valyuta Fondunun proqnozlarına görə, 2020-ci ilə qədər xarici borc ÜDM-in 62 faizinə bərabər olacaq. “Dövlət borcu haqda” qanuna görə, Ermənistanın xarici borcu 60 faizdən yuxarı olmamalı idi. Lakin qanuna edilən son dəyişiklikdə bu baryer götürüldü və hökumətin borcları dövlət borcları siyahısına salındı. Yerli ekspertlərə görə, bu Mərkəzi Banka istədiyi qədər borc götürmək imkanı yaradır. Ölkədəki iqtisadi vəziyyət isə xarici borcun 60 faiz baryerini aşarsa, bu, birbaşa defolt deməkdir. Artıq proqnozlar bu prosesin başladığını göstərir.
Hazırda Ermənistanda kasıblıq pik həddə çatacaq. Rəsmi rəqəmlərə
görə, artıq 40 faizi keçib. Lakin ekspertlər bunun 50 faiz olduğunu
deyir. Əhalinin hər iki nəfərindən biri kasıb təbəqəyə
daxildir.
“Legatum Institute” təşkilatının ötən ilin sonunda hazırladığı
“Prosperity Index” reytinqinə görə, Ermənistan firavan ölkələr
arasında 95-ci sırada qərarlaşıb. Ümumdünya rəqabət qabiliyyətinin
analiz edildiyi “The Global Competitiveness Report 2014-2015”
nəticələrinə görə isə Ermənistan 6 pillə geri gedərək 144 dövlət
arasında 85-ci olub.
“Walk Free Foundation” təşkilatının son hesabatında qeyd olunur ki, əhalinin sayına nisbətdə qul əməyindən istifadə edən ölkələr arasında Ermənistan 81-ci yerdədir.
“Erkən yaşda işləməyə məcbur olmuş və buna görə də təhsil
ala bilməyən uşaqlar, yüksək məbləğdə borclandıqlarına görə iş
yerlərini tərk edə bilməyən insanlar, heç bir hüquqa sahib olmayan
ev xidmətçiləri kimi işləyən qızlar və qadınlar”.
Təşkilatın hesabatında qul əməyi bu cür təsvir olunur.
Amma hazırkı situasiyanın daha acınacaqlı olduğu bildirilir. Buna
əsas yaradan səbəblər isə müxtəlifdir. Birincisi, Rusiya
iqtisadiyyatında müşahidə olunan geriləmə birbaşa Ermənistana da
təsir edib. Erməni miqrantların köçürmələri kəskin şəkildə azalıb.
İkincisi, Avrasiya İttifaqına qoşulandan sonra dram dollara
nisbətdə sürətlə dəyərini itirib. Belə ki, büdcədə 1 dollar 411
drama bərabər götürülsə də, artıq dəyərini 5 faiz itirib.
Üçüncüsü, xarici borc artır. Dördüncüsü isə əhalisinin aclıqdan əziyyət çəkməsinə baxmayaraq, İrəvan rejimi silahlanmaya külli miqdarda pul xərcləyir. Yerli ekspertlərin fikrincə, Serj Sarkisyan hakimiyyəti Dağlıq Qarabağ faktorundan varlanmaq üçün istifadə edir. Belə ki, büdcənin pulları silah almaq adı altında Sarkisyanın və bir qrup oliqarxın cibinə axır. “Bonn International Center for Conversion”-nin hazırladığı “Qlobal silahlanma indeksi 2014” məruzəsində əvvəlki illərlə müqayisədə Ermənistanın silahlanma reytinqi 724 baldan 783 bala yüksəlib və silahlanma yarışında bu ölkə 3-cü yerdə qərar tutub.
Ermənistanın tanınmış iqtisadçısı Vaan Xaçatryan isə hesab edir ki,
Sarkisyan iqtidarı bütün pulları ölkədən çıxarır.
“Serj Sarkisyan iqtidarının ölkədən qanunsuz yolla
çıxardığı 5.7 milyard dollar Ermənistanın kasad büdcəsinə xeyli
ziyan vurub”, - deyə o bildirib.
Ölkədə iqtisadi çöküş əhalinin sürətlə miqrasiya etməsinə səbəb
olub. Bu da işçi qüvvəsinin azalması və sənayenin məhv olması ilə
nəticələnir. Bir neçə gün öncə Rusiya rəsmilərinin yaydığı
məlumatda deyilir ki, Rusiyaya işçi vizası ilə MDB
ölkələrindən ən çox Ermənistan vətəndaşları gedir.
“Çiçəklənən Ermənistan” partiyasından olan deputat Naira Zoqrabyan Ermənistanda hər gün bir kəndin boşaldığını bildirib. Onun sözlərinə görə, hər gün 300-400 nəfər ölkəni tərk edir.
Ermənistan miqrasiya xidmətinin rəisi Qaqik Yeganyan
bildirib ki, indiyə qədər Ermənistanı 1,5 milyon insan tərk edib.
Orta hesabla hər il 100 mindən çox insan ölkədən gedir. Məlumatlara
görə, orta məktəblərdə 600 mindən çox şagird yeri boş
qalıb.
Son məlumatlara görə, Ermənistanda 1,6 milyon qadın (52 faiz) və 1,4 milyon kişi yaşayır. Əhalinin 1 milyon nəfərdən çoxunun (40 faiz) orta təhsili, 500 min nəfərinin (20 faiz) ali təhsili var. Ermənistan əhalisinin cəmi 600 min nəfəri işləyir. Kənd təsərrüfatı ilə 300 min nəfər, digər işlərlə 89 min nəfər məşğul olur. Ölkədə 1.3 milyon vətəndaşın ailə himayəsində yaşaması da diqqət çəkir. Ailələr, adətən, iki uşaqla kifayətlənir. Yalnız kənd yerlərində 3 uşaqlı ailələrə rast gəlmək mümkündür.
Bu ölkədə korrupsiya məişət həyatından tutmuş rəhbərliyə qədər hər yerdə var. Misal üçün, hər il 65 min insan əlillik qrupu almaq və ya qrupuna yenidən baxmaq üçün rüşvət verir. Sözügedən sahədə anarxiya hökm sürür. Məmurların süründürməçilik siyasəti nəticəsində əlil vətəndaşların hüquqları pozulur. Tibb müəssisələrində bir ərizə üçün 20 min dramadək pul tələb edilir. Əlillik aşkar edilmədikdə 200 min drama əlillik qrupu almaq mümkündür.
Acınacaqlı vəziyyət Ermənistan ordusunda da hökm sürür.
ABŞ-da fəaliyyət göstərən “Policy Forum Armenia”
təşkilatının hesabatında bu barədə deyilir:
“Ordudakı sistematik rüşvətxorluq və korrupsiya hallarına
görə ordu üçün ayrılmış resursların qeyri-səmərəli istifadəsi,
mənimsəmə və israfçılıq, silahlı qüvvələrin idarə olunmasının aşağı
səviyyədə təşkili, nepotizm, şəxsi heyətin qüsurlu şəkildə
komplektləşdirilməsi, ordu içərisində dövlət maraqlarını öz şəxsi
və klan maraqlarına tabe etdirən xüsusi maraq qruplarının
formalaşması, demokratiya pərdəsi altında hakim kriminal-oliqarx
sistemin yaranması, hakimiyyəti gücləndirmək üçün
qeyri-konstitusion əsasda ordudan istifadə olunması və sair. Bütün
bunlar Ermənistan ordusu üçün adi hal alıb”.
Ordudakı özbaşınalıq, “dedovşina” halları erməni əsgərlərinə iki
yol buraxır: intihar və fərarilik.
Hər il intiharların sayı daha da artır. Burada əsas faktor əsgərlərin zabitlər tərəfindən zorlanmasıdır. Statistik məlumatlara görə, Ermənistan hərbçilərinin 25 faizi homoseksualdır. Ölümlərin 80 faizi qeyri-döyüş şəraitində qeydə alınıb.
Ermənistan Hərbi Prokurorluğunun bir neçə il öncə məlumatına
əsasən orduda fərarilik 74 faizdir. Hazırkı vəziyyət isə daha da
acınacaqlıdır. Məhz buna görə, son illər erməni hərbçilərinin
könüllü şəkildə Azərbaycana tərəf keçməsi halları artıb.
Bütün bunlar isə ölkədə sosial narazılığı artırıb. İyunun 23-də
başlanan kütləvi aksiyalar da buna nümunədir. İrəvan rejimi kütləvi
aksiyaları polis gücünə yatırmağa çalışsa da, bu, əvvəlki effekti
vermir. Artıq bir neçə günlük fasilələrlə aksiyalar davam
etməkdədir.
Göründüyü kimi, 20 il öncə rus politoloqlarının dediyi Ermənistan
Cənubi Qafqaz xəritəsindən silinmək vəziyyətindədir.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2015-ci
ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və
qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında çıxışı zamanı
Ermənistandakı vəziyyəti dəqiqliklə analiz edib.
“Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli
işində heç bir irəliləyiş yoxdur. Ermənistan sadəcə olaraq
danışıqlar prosesini boykot edir və çalışır ki, bu məsələni
maksimum dərəcədə uzatsın. Ancaq məsələ uzandıqca Ermənistan daha
da çox tənəzzülə uğrayır. Qeyd etdiyim kimi, ölkə dərin siyasi,
mənəvi, psixoloji və maliyyə böhranı içindədir. Ölkənin inkişafı
üçün heç bir resurs yoxdur. İqtisadiyyat çöküb, sənaye ölüb,
insanlar ölkəni tərk edir, yəni, insan resursları da yoxdur. Belə
getsə gələcəkdə Ermənistan kimi ölkə bəlkə də dünya xəritəsində heç
olmayacaq da. Əgər belə olarsa, bunun günahkarı ancaq bugünkü
kriminal diktatura rejimidir”, - deyə dövlət başçısı
vurğulayıb. Qeyd edib ki, Azərbaycan güclənir, iqtisadi, siyasi və
hərbi qüdrətini artırır.
Əslində rəsmi Bakının ərazi bütövlüyünü hərbi yolla həll etmək üçün
gözləməsinin səbəblərindən biri də budur. Yəni elə bir situasiya
yetişəcək ki, heç bir itki verilmədən işğal olunmuş ərazilər geri
qaytardılacaq.
a) Ermənistanın düşdüyü vəziyyətdə dövlət olaraq
varlığı sual altına düşəcək.
b) Ermənistan əhalisi aclıq çəkməsinin əsl
səbəbinin mövcud rejimdə olduğunu tamamilə anlayacaq və ölkənin
inkişaf etməməsinin əsas səbəbinin məhz işğalçılıq siyasəti
olduğunu dərk edəcək. Beləliklə, sadə ermənin əhalisi küçələrə
“Qarabağı qaytar” şüarları ilə çıxacaq.
c) Sadə Erməni əhalisi bütün çətinliklərdən
bezərək, Azərbaycan kimi inkişaf etmiş ölkədə yaşamaq istəyini açıq
şəkildə dilə gətirəcək.
Rəsmi Bakının apardığı blokada siyasətinə istinadən
proqnozlaşdırdığı bütün bu məsələlərin reallaşması üçün artıq vaxt
yetişir.
Ermənistanın dövlət olaraq varlığı sual altındadır, əhali defolt
təhlükəsi ilə üz-üzə qalan ölkənin inkişaf etməməsinin əsas səbəbi
kimi İrəvan rejimi və onun apardığı işğalçı siyasət olduğunu dərk
edir və onlarda Azərbaycan kimi ölkədə yaşamaq istəkləri baş
qaldırır. Ermənistan əhalisinin hələ ki dilə gətirməkdən çəkindiyi
bu fikirləri yaxın günlərdə İrəvan küçələrində eşidə bilərik.
Bu isə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpasını sürətləndirir, Cənubi Qafqaz regionuna sabitlik bəxş edir və sadə erməniləri hazırkı vəziyyətdən xilas edir. Yaxın vaxtlarda bunları müşahidə edəcəyimiz ehtimalları yüksəkdir.
Asif Nərimanlı
-
Nida Xəbər 15:11
Təsdiqləndi: Bu şəxslərin MAAŞI ARTIRILDI - MƏBLƏĞLƏR
-
Dünya14:08
Makronla Silvanın romantik pozaları gündəmi silkələdi - FOTO
-
Sosial13:47
Bu şəxslər pensiyaya 5 il erkən çıxacaq
-
Yaxın Şərq13:16
Mahmud Abbas ermənini nazir təyin etdi - FOTO
-
Sosial13:03
Sabah 25 dərəcə isti olacaq
-
Magazin112:31
Rəşad Dağlının oğluna görün nə hədiyyə etdilər - FOTO
-
İdman12:01
Corcina Ronaldodan geri qalmır: Görün nə oyun çıxardı - VİDEO
-
Nida Xəbər 11:31
Araikin müsahibəsi buna görə yayımlanmadı - Sensasion iddia