Nida.az
Suriyadakı azərbaycanlılar haqqında hər şey – Furkan Azəri danışır – Özəl
Suriyada 3 il öncə Əsədə qarşı başlayan daxili savaşa azərbaycanlıların da qatılması Suriya savaşını bizə daha da yaxınlaşdırdı. Elə o zamandan Suriyada döyüşən azərbaycanlılarla bağlı daha çox mənfi xarakterli xəbərlər almaqdayıq, lakin bu günə qədər orada nələrin baş verdiyini heç birimiz dəqiq bilmirik.
Suriya müharibəsini yaxından izləyən, oradakı
azərbaycanlılarla da görüşmüş Türkiyəli jurnalisti, əslən
azərbaycanlı olan Furkan Azəri Publika.az-a özəl müsahibəsində
əslində nələrin baş verdiyini, Suriyada azərbaycanlılarla bağlı bir
sıra detalları danışıb.
- Siz Suriyada döyüşən azərbaycanlılarla
təmasda olursunuz. Bir müddət öncə Vüqar Azəri ilə də müsahibənizi
oxuduq. Orda azərbaycanlıların vəziyyəti necədir?
- Mən müsəlman olduğum üçün və Suriyada müsəlmanlara qarşı açıq
şəkildə zülm və qətliam edildiyinə görə müsəlman Suriya xalqının
haqlı etirazının yanındayam. Bir jurnalist olaraq Suriyanın bir çox
bölgələrində olmuşam, təbii olaraq da müxaliflərlə qarşılaşmaq
şansım da oldu. Bundan başqa mən də azərbaycanlı olduğum üçün
oradakı azərbaycanlılarla da qarşılaşmışam. Vüqar da bunlardan biri
idi, amma mənim ümumi olaraq azərbaycanlılarla bağlı hansısa
təmsilçiliyim yoxdur.
- Suriyada neçə azərbaycanlının vuruşduğunu demək
olar?
- Mənim müşahidələrimi və Vüqarla söhbətimi əsas götürərək deyə
bilərəm ki, Suriyada 250-ə yaxın azərbaycanlı var. Amma onların
hamısının aktiv şəkildə döyüşdüyünü deyə bilmərəm. Çünki bəziləri
həkim, bəziləri insani yardım və başqa işlərdə çalışırlar. Mən
həkim olaraq xəstəxanada çalışan azərbaycanlıya belə rast
gəlmişəm.
- Azərbaycanlılar arasında qadınlar və uşaqların da
olduğu deyilir, bu, doğrudurmu?
- Bəli, doğrudur. Baxın, İslamda hicrət deyilən bir anlayış
var. Yəni insanların toplum və ya fərd olaraq bir ölkədən və ya
bölgədən başqa bir ölkəyə və ya bölgəyə köçməsidir.
Azərbaycanlılardan da bir sıra səbəblərə görə öz ailələri ilə
birlikdə Suriyaya hicrət edənlər var. Bundan başqa, azərbaycanlılar
təkcə Suriyaya hicrət etmirlər. Ərəb ölkələrinə, Türkiyəyə və s.
hicrət edənlər çoxdur. Səbəbi də budur: Azərbaycanda müsəlmanlara
qarşı edilən yersiz basqılar çoxdur. Bəzi media quruluşları və
telekanallar bütün günü vəhhabilər, radikallar və sairə deyimlərlə
müsəlmanlara qarşı qara təbliğat aparırlar. Hər hansı özünü
tanımayan birinin etdiklərini müsəlmanların üstünə yıxaraq hər kəsi
günahkar kimi göstərmək doğru deyil. Suriyanın böyük bir hissəsi
azad edilib, müstəqil olan bölgələrdə savaş yoxdur, insanlar normal
bir şəkildə həyatlarına davam edirlər. Amma nəticədə orda savaş
vardır, ailəli olaraq ora getmək doğru deyil.
- Azərbaycanlı döyüşçülər hansı cəbhələrdə
döyüşürlər?
- Azərbaycanlıların 50-60 faizi, təəssüf ki, İŞİD
qruplaşmasındadırlar. Yerdə qalanları Ahraru-Şamda, Ənsar
camaatları və Nüsrət cəbhəsindədirlər.
- Suriyada bir tərəfdə Əsəd və gücləri, digər tərəfdə
mücahidlərdir. Amma bəzən mücahidlər arasında da bölünmələrin
olduğuna dair xəbərlər gəlir.
- Bu məsələlərlə bağlı mənim köşə yazılarımda geniş məlumat vardır.
Amma qısa olaraq deyə bilərəm ki, ümumi olaraq bir bölünmə yoxdur.
Qəbul edərsiniz ki, Suriyada silahlı etirazın aktiv formada
başlaması 3 il oldu və bu etirazı xalq başladı. Dolayısı ilə xalq
təşkilatlanmaq, idarəçilik, hərbi təcrübə və digər məsələlərdə
böyük təcrübəyə malik deyildi. Buna görə də bəzi xoşagəlməz olaylar
olur, hər şey professional şəkildə olmaya bilir. Azərbaycandan
1988-ci ildəki erməni işğalına qarşı verdiyimiz savaşda bizim
orduda hər şey mükəmməl idi məgər? Hər şey yeri yerində idimi?
Bizdə xalq hərəkəti başlayanda insanların çoxu səmimi idi, sırf
Azərbaycanın azadlığı uğrunda çalışırdılar. Amma o hərəkatın içində
fitnəçilər, Rusiya və İrana çalışanlar da var idi. Bunları da hər
kəs bilirdi, amma vəziyyət onlarla da savaşmağa imkan vermirdi.
Hətta hər kəsin bir qrupu var idi. Amma zaman keçdi, 1993-cü ilə
çatanda kimin kim üçün savaşdığı bəlli oldu. Orduların Qarabağdan
çıxarılması, Gəncə hadisələri, Surətin ordusunun Bakıya hücumu və
s. Yəni biz yaxın tariximizdə bu hadisələri yaşadıq. Ona görə də bu
gün Suriyada baş verən çatışmazlqıları çox da qabartmamaq lazımdır.
Üstəlik mücadilə təcrübəsi olmayan bir xalqın 30 ildir hər mənası
ilə iqtidarda olan bir diktatora qarşı verdiyi bir mücadilə var.
Bütün bunlara paralel olaraq qarşıda İran kəşfiyyatı, Rusiya,
Hizbullah var. Bunlar az da olsa müxaliflər tərəfinə sızıb səflərin
bölünməsi üçün etdiklərini də düşünəndə arzu edilməyən olaylar
mütləq baş verirdi və baş verəcək.
- Əsəd ordusunda döyüşən azərbaycanlıların da olduğu
xəbərlərini alırıq. Əsədə qarşı vuruşanların əsasən Türkiyə yolu
ilə Suriyaya keçdiyi deyilir, bəs Əsəd səflərində döyüşənlər hansı
marşrutu seçir?
- Suriyada Əsəd səflərinə döyüşənlər, sadəcə, Əsəd ordusu deyil,
aktiv bir şəkildə İran, Hizbullah, Rusiya, ermənilər vardır, təbii
ki, Azərbaycanda da bir qrup fanatik İran təsirli insanlar var.
İranın da Azərbaycanda nə qədər aktiv olduğu onsuz da məlum
məsələdir. Əsəd ordusunda döyüşən azərbaycanlıların bura necə
gəldiyinə gəlincə, onsuz da Livanla Suriya sərhəddir. Xüsusilə
Şərqi Guta-Humus civarından asanlıqla keçirlər. Bununla yanaşı,
İrana və ya Liviyaya gəlib, ordan da Əsəd ordusuna qatılırlar. Amma
konkret sayları haqqında məndə məlumat yoxdur.
- Suriyada döyüşən qruplaşmalar arasında nifaqlara da
aydınlıq gətirmənizi istərdik. Məlumatlar var ki, Suriyadakı
qruplaşmalar tərkibində azərbaycanlılar həm Əsədə, həm də
bir-birinə qarşı vuruşur.
- Yuxarıda bəhs etdiyim kimi, Suriyada çox çətin bir müharibə gedir
və Suriya xalqının qazanmasının ən başda İran, Liviya, Rusiya və
digərləri istəmirlər. Bu ölkələrin maraqları vardır. Onlar fitnə
yaratmaq, Suriya etirazına kənardan baxanda sanki “müxaliflər
bir-biriləri ilə savaşır, bir-birilərini öldürür” görüntüsü
formalaşsın deyə lazım olanları dəstəkləyir, hətta özləri dolayı
yolla hansısa bir qrupun idarəçiliyinə soxularaq fitnə yaradırlar.
Dünyaya “baxın, burda etiraz yoxdur, müxaliflər bir-birini öldürür”
deyirlər. Suriyada müxalifət də çox yeni və yetərincə təcrübəli
deyil. Amma, inşallah, zamanla Suriya xalqı bunu da aşacaq. Bax,
təəssüf ki, azərbaycanlıların yarısı bu fitnəyə səbəb yaradan İŞİD
tərkibindədirlər. Yaşları az olduğu üçün, dində yeni və təcrübəsiz
olduqlarından bir qrup şüar xarakterli sözlərə inanıblar. Bu
düşüncədə olan insanların əslində Suriyaya getməsində heç bir xeyir
yoxdur.
- Başqa xəbərlərə görə, Suriyaya döyüşə gedən
azərbaycanlılar muzdlu olaraq Əsədə qarşı döyüşür. Bu iddialarla
bağlı nə deyə bilərsiniz?
- Belə misal var: “Məlumat sahibi olmadan fikir sahibi olmaq
olmaz”. Doğrudan da, bizim cəmiyyət məlumat sahibi olmadan fikir
sahibi olub. Məsələlərə, olaylara Qərb mediası necə baxırsa,
bizimkilər də eyni formada baxır. İnsan, doğrudan da, bu iddia
qarşısında nə deyəcəyini bilmir. Hər halda, bizim cəmiyyət hər şeyi
pulla ölçdüyü üçün bu məsələ də perspektiv olaraq baxır. Suriyanı
az-çox tanıyan yaxşı bilir ki, müxalifət çox kasıb vəziyyətdədir.
Yüz minlərlə zülm görən, ac, evini itirmiş insanlar və yaralılar
var. İddia edildiyi kimi olsa belə, cəbhədə savaşan əsgərlərə əgər
pul versələr belə, çox az pul verə bilərlər. Bu pulun qarşılığında,
sizcə, insanlar ölümə gedərlərmi? Yuxarıda da dedim. Orda mühəndis,
həkim var, tacir var, ən gözəl həyatını geridə qoyanlar var. Buna
nə demək olar? Xatırladım ki, İslam lüğətində qardaşlıq,
fədakarlıq, səmimiyyət, zülmə qarşı çıxmaq vardır. Bu başqa
cəmiyyətlərlə həqiqi mənası ilə olmadığına görə müsəlmanların başa
düşülməsini çətinləşdirir. Bundan başqa, Qarabağ savaşında
Əfqanıstandan, Çeçenistandan, Türkiyədən və bəzi İslam ölkələrindən
könüllü insanlar bizə kömək etməyə gəlmədilərmi? Biz onlara pulmu
verirdik?
- Bizi həmişə bu sual düşündürür. Suriyada müharibə
bitdikdən sonra orda döyüşən azərbaycanlılar- həmçinin digər
millətlərdən olanlar öz ölkələrinə dönəcəklərmi? Çünki onların öz
ölkələrinə dönərək azadlıqda gəzməsi bir qədər qeyri-mümkün
görünür. Hansı ki, bir müddət öncə Əsədə qarşı vuruşan fransızlar
Fransaya qayıdanda həbs edildi.
- İnsanların Suriyaya getməsi fərqli-fərqli məqsədlər üçündür.
Bəziləri dönməmək üçün gedərlər, bəziləri həkim olaraq yaralı
suriyalıları müalicə etməyə kömək etmək üçün. Müxtəlif
səbəblərlə gedənlər var. Böyük ehtimalla, gedənlərdən 90 faizi geri
dönməyəcək, amma dönənlər də ola bilər. Digər millətlər də belədir.
Qaldı ki, Suriyaya gedənlərin həbsi, cəzalandırılacaq məntiqi
– bu çox yanlışdır. Bunun əvəzinə kim Suriyaya başqa məqsədlər
üçün gedibsə və geri dönüb öz ölkəsində sabitliyi pozmaq, bir sıra
qarışılıq yaratmaq kimi addımlar ataraq cəmiyyətə zərər verəcəksə,
onlarla mübarizə aparmaq daha məntiqli olar.
- Azərbaycanlı döyüşçülərdən heç geriyə –
Azərbaycana qayıdan oldumu, yaxud belə bir istəkdə olan
varmı?
- Bir ölkəyə gedərkən öz aləmində bir sıra gözləntilərlə gedərsən,
amma gözlədiyin, arzu etdiyin vəziyyət getdiyin ölkədə olmaya da
bilər, buna görə də mütləq geri dönənlər olub.
- Furkan bəy, müsahibə üçün təşəkkür edirik. Son olaraq
nəsə demək istəyirsiniz?
- Mən də təşəkkür edirəm. Son olaraq demək istəyirəm ki, Suriyada
200 mindən çox müsəlman Əsəd tərəfindən qətlə yetirildi, bunun 20
minə yaxını uşaq, 12 mini qadın olduğu dəqiqləşdi. 2 milyon 553 min
adam qonşu ölkələrə köçdü, evindən-yurdundan oldu. Bu rəsmi
rəqəmlər, yəni dəqiqləşmiş məlumatlardır. Bilinməyənlərin nə qədər
olduğunu siz düşünün. Şamın cənubunda yerləşən və hökumətə bağlı
güclərin mühasirəsində qalan Yermuk yaşayış məntəqəsində 2013-cü
ilin avqust ayından bəri təkcə 128 mülki vətəndaş aclıqdan öldü.
Onların hamısı mülki vətəndaşdır. Əsəd ordusu mülki vətəndaşların
yaşadığı yerə minlərlə varil bombası atdı, kimyəvi silahlardan
istifadə etdi. BMT daxil olmaqla hər kəs Əsədin xalqa qarşı kimyəvi
silah istifadə etdiyini təsdiq etdi. Bundan öncə də suriyalı
müsəlmanlar bu rejim tərəfindən 30 il zülm görüblər, onsuz da
1982-ci il fevralın 2-də Bəşər Əsədin atası Hafiz Əsəd Hama
şəhərində minlərlə insanı qətlə yetirdi. Beynəlxalq Amnistiya
Təşkilatına görə, ölənlərin sayı 10.000-dən 25.000-ə qədər idi.
Homa qətliamı məşhurdur. Yəni Suriya hökuməti 30 ildir öz xalqına
zülm edir.
Suriyaya gedən azərbaycanlıların və başqa millətlərin, ümumi anlamda müxalifətin içində bəzi bölünmələr və digər problemlər mütləq vardır, amma bunlar təfərrüat. Qaldı ki, içəridə baş verən xoşagəlməz hadisələri biz də qəbul etmirik, hətta azərbaycanlı gənclərin lazımsız yerə ailələrini üzərək Suriyaya gəlmələrinə mən də qarşıyam. Onsuz da gəlib burda problem olacaqlarına, İŞİD-ə qatılıb fitnəyə səbəb olacaqlarına, gəlməsələr, daha yaxşıdır. Bu, başqa bir mövzudur, Suriya qiyamı içində bu bir detaldır. Amma bu məsələlər əsl məsələ kölgə salmamalıdır. Allah eşqinə, fikirləşin, Qarabağı işğal edənlər, Xocalını bombalayanlar bizim torpaqlarımızın 20 faizini işğal edənlər kimdir? Məsələlərə geniş baxdığımız zaman görəcəyik ki, bizim torpaqlarımızı işğal edən güclər bu gün də Suriya xalqını bombalayırlar, ya da bombalayanları dəstəkləyirlər. Gələcəkdə görəcəksiniz ki, bizim torpaqlarımızın azad edilməsində Azərbaycana kömək edənlər bu gün Azərbaycan mediasının ədalətsiz olaraq tənqid etdiyi, anlamağa çalışmadığı Suriyadakı zülmə qarşı duran bütün adil insanlar olacaq. Ermənilərin tərəfində isə Əsədçilər olacaq. Tarix buna şahiddir. Bu reportajda şahid olsun...
Suriya ilə bağlı çox yanlış xəbərlər, məlumatlar dolaşır ortada.
Siz bizim köşə yazılarımızı “Timetürk”-dən, eyni zamanda açdığım
https://twitter.com/furkan_azeri
hesabından izləsəniz, Suriyada baş verən bu savaş haqqında daha
doğru, obyektiv və tərəfsiz məlumatlar əldə edərsiniz. Son cümlə
olaraq, Azərbaycan mediası bəzi düşüncəsiz xarici-təkfirçi
düşüncəsində olan, məsum insanlara qarşı cinayətlər işlədən,
ölkəyə, millətinə və torpaqlarına hörmətsiz insanlara baxaraq hər
kəsi eyni tərəziyə qoymasınlar. Biz də ən azı sizlər qədər onları
qınayırıq və onlardan uzağıq.
Asif Nərimanlı
-
Kriminal18:12
Tulin Ələkbərovanın sevgilisi tərəfindən döyülməsi faktı araşdırıldı: nəticə... - VİDEO
-
Kriminal17:32
Faciəvi şəkildə ölən tələbənin ailəsi məhkəməyə getməkdən imtina etdi - FOTO
-
Nida Təhlil 17:11
İrəvan “Krokus”la bağlı bəyanatı rədd etdi: Kreml necə cəzalandıracaq?
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
-
Sosial16:36
Azərbaycanda sayğaclar ikiqat hesablayır - ŞOK İDDİA
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı