Nida.az
Vəfa Quluzadə: “Rusiya çökməyənə qədər Qarabağ problemi həll olunmayacaq” – Müsahibə
Sabiq dövlət katibi, politoloq Vəfa Quluzadə Publika.az-a müsahibəsində Böyük Sülh Sazişi, eləcə də Ki-Uset danışıqları haqda bəzi detalları açıqlayıb.
- Həmsədrlər tərəflərə Böyük Sülh Sazişini təklif edirlər.
Bu, münaqişənin həllində müsbət rol oynaya bilərmi?
- Böyük Sülh Sazişini Kazimirov hazırlayıb. Əgər tərəflər həqiqətən
də razılıq versələr, bu saziş üzərində işləmək müsbət olardı. Lakin
bu sazişin hazırlanması münaqişəni heç də həll etmir. Çünki vaxtilə
Böyük Sülh Sazişində bir çox məsələlər nəzəri baxımından
razılaşdırılımışdı. Məsələn, qoşunları hara çəkmək lazımdır,
texnika harada cəmlənməlidir və s. Kazimirov təklif edirdi ki,
işğal olunmuş ərazilərdə tərəflərin qrupu yaradılmalıdır. Bu qrupda
da Azərbaycan, Ermənistan, Dağlıq Qarabağ və Rusiya olmalı idi.
Fikir verin, burda Ermənistan, Dağlıq Qarabağ və Rusiya birlikdə,
Azərbaycan isə təklikdə qalırdı. Bu isə qeyri-real idi. Bir çox
məsələ razılaşdırılsa da, əsas məsələ açıq qalırdı. Əsas məsələ də
Qarabağın statusu ilə bağlı idi. Buna ermənilər razılıq
vermirdilər. Azərbaycan Qarabağa yüksək muxtariyyat verə bilərdi,
onlarsa müstəqillik tələb edirdilər. Halbuki onlara heç kim
müstəqillik verməyəcək. O vaxtdan da məsələ beləcə açıq qalır.
- O zaman həmsədrlər nə üçün Böyük Sülh Sazişinə yenidən
qayıdırlar?
- Həmsədrlər öz fəaliyyətsizliklərinin, uğursuzluqlarının üstünü
pərdələmək üçün tərəflərin oturub danışmasını istəyirlər. Bunu da
müsbət nəticə hesab etmək olar. Lakin bu da baş tutmayacaq. Çünki
Ermənistan Moskvadan asılıdır və asılı olduğu mərkəz istəməyincə bu
baş vermir. Azərbaycan bu məsələdə maraqlıdır. Amma Ermənistan
olmadan özümüz təklikdə Böyük Sülh Sazişi hazırlaya bilmərik.
- Həmsədrlər sanki siyasi ritorika ilə məşğul
olurlar.
- Bəs nə etsinlər? Heç olmasa, siyasi ritorika ilə məşğul olmaq
lazımdır. Bunun özü camaatı ümidlə yaşadır. Ermənistanda da,
Azərbaycanda da Minsk qrupunun fəaliyyəti nəticəsində münaqişəni
həll etməyin mümkünlüyünə ümidlər yaranır.
- Necə düşünürsünüz, yenidən Böyük Sülh Sazişi
hazırlanarsa, bu, Azərbaycanın xeyrinə olarmı?
- Bunların hamısı boş şeylərdir. Çünki əsas məsələ həll olunmayıb.
Bu gün Ermənistanda xalqla hakimiyyət arasında uçurum var. Xalq
sülh istəyir. Zillətdən çıxmağı, sərhədlər açılmasını,
investisiyaların gəlməsini istəyir. Azərbaycan və Türkiyə ilə
düşmən olmaq istəmirlər. Lakin hakimiyyət Moskvanın dediyi ilə
oturub durur və bizə qarşı düşmənçilik sərgiləyir. Əsas məsələ
budur. Ermənistan normal dövlət kimi beynəlxalq hüquqa tabedirsə,
BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasını sayırsa, dörd qətnaməyə əməl edib
işğal etdiyi torpaqları azad edər. Lakin bunu etmir. Dağlıq
Qarabağa müstəqillik istəyirlər. Bu qeyri-qanunidir və bütün dünya
tərəfindən bu ərazilər Azərbaycan torpaqları olaraq tanınır. Bu
vəziyyət Rusiya çökməyənə qədər də həll olunmayacaq. Bunun 6 ay,
yaxud 6 il sonra və ya dəqiq nə vaxt baş verəcəyini deyə bilmərik.
Mən çökmə deyəndə pozitiv dəyişiklikləri nəzərdə tuturam. Yəni bu
dövlət genişlənmək iddialarından, başqa ölkələrin ərazilərini işğal
etməkdən, özünün yaratdığı etnik münaqişələrdən istifadə edərək
idarəetmə üsulundan istifadə etməkdən əl çəkməlidir. Rusiya
xüsusiyyətini dəyişməlidir. Bu dəqiqə Rusiya çar dövründə olduğu
kimi imperiyadır. Çar devrildi, lakin sadəcə ağlar qırmızılarla
əvəzləndi və bolşeviklər gəldi. Onlardan sonra da Federasiya olaraq
imperiya yarandı. Hazırda yenə genişlənmək, keçmiş SSRİ məkanının
onlara aid olduğunu qəbul etdirmək istəyirlər. Belə olan vəziyyətdə
Qarabağ üçün heç bir həll şəraiti yoxdur.
- Bu yaxınlarda, amerikalı siyasətçi Pol-Qobl Ki-Uest
danışıqlarından bəhs etdi. O danışıqların detallarında nələr
olmuşdu?
- Detalları açmağın mənası yoxdur. İstəmirəm detallı olaraq bu
haqda danışım. Nəticə olmadı və əsas olan da budur. Pol Qobl da
prosesə Moskvanın mane olduğunu bildirir. Ki-Uest birinci dəfə
deyildi. Ondan öncə İstanbulda tərəflər razılığa gəlirdilər. Lakin
Moskva mane oldu və Ermənistan parlamenti güllələndi. Bundan başqa,
Levon Ter-Petrosyan yaxşı bəyanat vermişdi. O, münaqişənin
mərhələli həllinə razı idi. Çünki özü etiraf edirdi ki, münaqişə
həll olunmasa, Ermənistan məhv olacaq. Onu da hakimiyyətdən
devirdilər. Nəticə yoxdur və belə bir vəziyyətdə detalları açmağın
da mənası yoxdur.
Asif Nərimanlı
-
Magazin100:30
“Sonradan soyunanda göz öyrəşmir” - FOTO
-
Qoroskop00:15
Günün ULDUZ FALI: çox ciddi münaqişə baş verə bilər
-
Sosial28 Mart 22:50
Əhaliyə ŞAD XƏBƏR: pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
İdman28 Mart 22:24
UEFA-dan Avro-2024-lə bağlı YENİLİK - Yekun qərar bu tarixdə veriləcək
-
Magazin228 Mart 22:00
Sevgilisi məşhur aktrisanı döydü: "Aylarla..."
-
Sosial28 Mart 21:36
Daxili İşlər Nazirliyi əhaliyə ÇAĞIRIŞ ETDİ
-
İnanc28 Mart 21:24
Ramazanın 19-cu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
Sosial28 Mart 20:24
Şahmar Hüseynova yeni VƏZİFƏ VERİLDİ - FOTO