Nida.az
Qars görüşünün pərdəarxası: İkinci cəbhə açılmayacaq - TƏHLİL
Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə xarici işlər nazirlərinin bu gün Qars şəhərində üçtərəfli görüşü keçirildi. Rəsmi məlumata görə, baş tutan görüşdə üçtərəfli münasibətlər, qarşılıqlı əməkdaşlıq müzakirə olundu. Nazirlərin görüşü artıq son iki ildə ənənəvi xarakter alıb və tərəflər regional, eləcə də dünyada baş verən proseslərlə bağlı bir növ qarşılıqlı məsləhətləşmələr aparır.
Görüşdə ilk diqqət çəkən məqam Bakı və Ankaranın müəllifi olduğu,
Tiflisin isə tranzit rolunda çıxış etdiyi Transanadolu qaz boru
kəmərinin əhəmiyyəti haqda müzakirələrdir. Moskvanın “Cənub
axını”ndan imtinası fonunda bu məqam kifayət qədər diqqəti cəlb
edir. Belə ki, Vladimir Putin Ankara səfərində Avropanı qorxuya
salan “Cənub axınından” imtina etdi, əvəzində bu kəmərlə daşınacaq
63 milyard kubmetrlik qazın Türkiyə ərazisindən aparılacağını
bildirdi. Bu səfərdən sonra bəzi ekspertlər Ankaranın Bakıya
xəyanət etdiyinə dair iddialar səsləndirdi. Çünki bu, Azərbaycan
qazının əhəmiyyətini ikinci plana keçirdir. Lakin rəsmi mövqelər
bunun əksinədir. Nazirlərin görüşündə bunun vurğulanması da
məsələnin belə olmadığını göstərdi. Çavuşoğlu rəsmi “Twitter”
səhifəsində tərəflərin enerji və nəqliyyat layihələrini birgə davam
etdirməklə bağlı qərara gəldiklərini açıqlaması da bunu
göstərdi.
Türkiyə KİV-i bağlı qapılar arxasındakı görüşlə bağlı maraqlı iddia
irəli sürüb. Bu iddiaya görə, tərəflər regionda dəyişmiş geosiyasi
mənzərəyə uyğun necə davranmağı müzakirə ediblər. Xüsusilə,
Rusiyanın öz qazını Türkiyə vasitəsilə daşımaq niyyətində olması
proseslərə yenidən baxmağı aktuallaşdırır.
Görünür, tərəflər Rusiyaya yanaşmada müəyyən güzəştlər haqda qərara
gəliblər. Çünki bundan öncəki görüşlərdə üçtərəfli hərbi ittifaq
haqda məlumatlar yayılmışdı. Bu ehtimallar bu ilin avqustunda
Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan müdafiə nazirlərinin görüşündən
sonra güclənmişdi. Söhbət NATO-nun dəstəyi ilə Cənubi Qafqazda
Rusiyaya qarşı ikinci cəbhənin açılmasından gedir. Bu birliyin
ilkin təməllərinin ilin əvvəlində üç ölkənin prezidentlərinin
Tiflis görüşündə atıldığına dair iddialar var idi. İddialara görə,
Türkiyə bölgədə yeni hərbi birlik məsələsini təklif edib.
İddiaların forması aşağıdakı səpkidə idi: “Regionda Rusiya
təhlükəsinin artması Qərbi belə bir layihəni reallaşdırmağa sövq
edir. Əsas narahatçılıq Azərbaycan və Gürcüstanda Rusiyanın eyni
ssenarini davam etdirməsidir. Rusiyanın başı Ukraynaya qarışıb.
Belə bir məqamda Kremlə qarşı digər cəbhənin açılması gündəmdədir.
Faktiki olaraq hər iki ölkə, xüsusilə də Bakı Kremlin təzyiqini
hiss edir. Qərb Rusiyanın başı açılmamış regionda yeni cəbhənin
açılmasını istəyir. Bu iş məhz Ankaraya tapşırılıb”.
Lakin sonrakı proseslər Bakı və Ankaranın, eləcə də bu güclərin fonunda arxa planda qalan Tiflisin daha çox üçtərəfli maraqlardan çıxış etdiyini göstərdi. Maraqlıdır ki, Moskva bu üçlüyə yaxınlaşmağın yollarını axtarırdı. Xüsusilə, Ankara ilə münasibətləri yoluna qoymaq Kreml üçün Qərbin təzyiqləri qarşısında əsas məsələ idi. Lakin Türkiyə NATO-nun üzvü olduğu üçün birbaşa ikitərəfli əlaqələr mümkün deyildi. Rusiyalı ekspertlərin fikrincə, Moskva Ankaraya Bakının üzərindən yaxınlaşır. Çünki Bakı və Ankara yaxın müttəfiqdirlər. Vladimir Putinin Ankara səfəri Bakının təmsilçiliyinin uğurlu olduğunu göstərdi və regionda kartlar tamamilə qarışdı.
Gürcüstanda Qlobal Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri Nana Devdariani
nazirlərin görüşünü son hadisələr kontekstində qiymətləndirməyin
tərəfdarı olduğunu deyib. Onun sözlərinə görə, “Cənub axını”ndan
imtina və Rusiya qazının Türkiyə vasitəsilə daşınması haqda qərar
regionda əməkdaşlığın bütün mənzərəsini dəyişir: “Əks cəbhədəki
Rusiyanın Krımı ilhaq etməsi yeni çağırışlar yaradıb. Buna paralel
olaraq, Rusiyaya qarşı elan olunmuş sanksiya müharibəsi regiondakı
əməkdaşlığa zərər vurur. Güman ki, qarşıdakı dönəmdə Qərb və Rusiya
münasibətləri yoluna qoyacaq. Çünki başqa yol tərəflərin heç birinə
sərf etmir. Ankara, Bakı və Tiflis məhz bu fonda necə hərəkət
etməli olduqlarını və atacaqları addımların kövrək əməkdaşlıq
mühitinə zərər verməməsini müzakirə etməyə ehtiyac duyurlar”.
Milli Məclisin Müdafiə və təhlükəsizlik komitəsinin üzvü, millət
vəkili Aydın Mirzəzadə Publika.az-a açıqlamasında nazirlərin
görüşünü daha çox dostluq kontekstində şərh edib. Onun sözlərinə
görə, dünyada yaranmış yeni geosiyasi mənzərə və bunun regiona
təsirləri üç ölkənin əməkdaşlığına heç bir zərər vurmayıb.
“Bu üç ölkənin bir-biri ilə dostluq etməkdən başqa seçimləri
yoxdur. Bunu üç ölkənin rəhbərliyi də, cəmiyyəti də yaxşı anlayır.
Bu illər ərzində üçtərəfli əməkdaşlıq möhkəmlənib. Ümumi diplomatik
münasibətlərdən, birgə hərbi təlimlərə qədər bir çox addımlar
uğurla atılır. Qarşıdakı zamanda Bakı-Tiflis-Qars dəmiryolunun
istismara veriləcəyi gözlənilir və bu regionda bir sıra mənzərəni
dəyişdirəcək. Hazırda üç ölkə arasında münasibətlər nümunəvidir və
biz bu münasibətlərin qorunmasında maraqlıyıq”, - deyə millət
vəkili vurğulayıb.
Qars görüşünü şərh edən politoloq Qabil Hüseynli Publika.az-a
açıqlamasında yeni gəlişmələrin olduğunu bildirib: “Dünyada və
regionda yeni proseslər baş verib. Artıq hər an partlayış, yaxud
əksinə, problemlərin həlli mümkündür. Belə bir məqamda üçtərəfli
görüşlərin keçirilməsi vacibdir. Bu üç ölkəni birgə hərəkəti
regiona və özlərinə xeyir gətirə bilər. Digər tərəfdən, Rusiyanın
Türkiyəyə böyük jesti münasibətlərə yenidən baxmaq və bir növ
əvvəldən razılaşdırılmış addımları yenidən gözdən keçirmək
ehtiyacını yaratdı”.
Politoloq hesab edir ki, üçtərəfli müzakirələrdə Rusiya ilə
münasibətlər də müzakirə olunub: “Bunun baş verməsi ehtimalı
yüksəkdir. Çünki Rusiya Qərblə nə qədər qarşıdurma vəziyyətində
olsa da, region ölkələri burda ehtiyatla davranmalıdır. Sabah Qərb
Rusiya ilə münasibətləri düzəldəndə, pis vəziyyətdə qalmamaq üçün
bütün körpüləri yandırmaq olmaz”.
Asif Nərimanlı
-
Səhiyyə05:15
Ömrü uzadan pəhriz sınaqdan UĞURLA ÇIXDI
-
Avropa03:43
Meqan Markl Keyt Middletonun xəstəliyindən necə istifadə etdi? - ŞOK DETALLAR
-
Avropa02:00
Azərbaycanlı jurnalist Kiyevdə vəfat etdi - FOTO
-
Magazin101:41
Azərbaycanda tanınmış müğənni üçün 2-ci dəfə TOY ÇALINACAQ - VİDEO
-
Magazin100:30
“Sonradan soyunanda göz öyrəşmir” - FOTO
-
Qoroskop00:15
Günün ULDUZ FALI: çox ciddi münaqişə baş verə bilər
-
Sosial28 Mart 22:50
Əhaliyə ŞAD XƏBƏR: pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
İdman28 Mart 22:24
UEFA-dan Avro-2024-lə bağlı YENİLİK - Yekun qərar bu tarixdə veriləcək