Nida.az
İsrail eksperti: “İrəvan Bakının səbrinin tükənmək üzrə olduğunu dərk etməlidir” – MÜSAHİBƏ
İsrailin beynəlxalq münasibətlər sahəsində ekspert, Hayfa Universitetinin doktorantı Arye Qut Publika.az-a müsahibəsində Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və bir sıra məsələlərlə bağlı fikirlərini bölüşüb.
- İsrail prezidenti Rivlin qondarma “erməni soyqırımını”
tanımaqdan imtina etdi. Bunu necə şərh edərsiniz?
- Bildiyiniz kimi, yarım il öncə seçilmiş İsrail prezidenti Reuven
Rivlin “erməni soyqırımı”nın rəsmən tanınması ilə bağlı
Ermənistanın çağırışına yox dedi. Rivlin “soyqırımı” tanımağa
səsləyən petisiyanı imzalamamaq qərarına gəlib. İsrail
prezidentinin administrasiya rəsmisi Rivlinin petisiyanı
imzalamadığını təsdiqləyib. Eyni zamanda, İsrailin XİN-in rəsmiləri
prezidentin bu mövqeyini alqışlayıblar. Onu qeyd etmək istərdim ki,
üç il öncə Rivlin Knesset spikeri olaraq bu məsələnin parlament
tərəfindən qəbul etməsini dəstəkləyib. Rivlinin mövqeyini dəyişməsi
petisiyaya məsul şəxsləri təəccübləndirib. Düşünürəm ki, spiker
Rivlin Prezident Rivlindən strateji düşüncə tərzi ilə fərqlənir.
Prezident Rivlin İsraillə Türkiyə münasibətlərinin daha da
pisləşməsindən çox narahatdır. Eyni zamanda, burada Azərbaycan
faktorunu da unutmaq olmaz. 22 il ərzində İsraillə Azərbaycan
arasında çox ciddi strateji tərəfdaşlıq formalaşıb. Bu gün İsrailin
iri şirkətlərinin böyük əksəriyyəti Azərbaycanda yüksək
texnologiyalar, telekommunikasiya, neft-qaz sahəsi, tibb, kənd
təsərrüfatı kimi müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərir. Ölkələr
arasında mal dövriyyəsi təqribən 3.5 milyard dollara çatır. Təkcə
son illər ərzində Azərbaycan dövləti öz hesabına yəhudi icması üçün
iki ən müasir sinaqoq inşa edib, Cənubi Qafqazda ən böyük yəhudi
təhsil mərkəzi yaradıb. Bu bir daha Azərbaycan dövləti və
rəhbərliyinin yəhudi xalqına və İsrail dövlətinə olan rəğbətini
göstərir.
- İsraildə “erməni soyqırımına”, eləcə də Ermənistanın
Azərbaycan torpaqlarını işğalına münasibət necədir?
- Üç il öncə İsrail Knessetinin plenar iclasında qondarma “erməni
soyqırımı” ilə əlaqədar ictimai dinləmələr keçirilib. İclasda
parlamentin müxtəlif fraksiyalardan olan nümayəndələri qondarma
“erməni soyqırımı”nın tanınmasının lehinə çıxış ediblər. Yalnız XİN
rəhbəri Aviqdor Libermanın və onun “İsrail-Bizim Evimizdir”
partiyasının səyləri nəticəsində qondarma “erməni soyqırımı” ilə
bağlı heç qərar qəbul edilmədi.
Bu iclasda ekspert şəklində iştirak edən zaman İsrail millət
vəkillərinə müraciət etdim və dedim ki, qondarma “erməni
soyqırımı”nın rəsmən tanınması onsuz da kifayət qədər mürəkkəb və
gərgin olan Türkiyə-İsrail münasibətlərini nəinki bir az da
pisləşdirəcək, həm də tamamilə məhv edəcək. Bu qərarın qəbul
edilməsi eyni zamanda İsrailin Azərbaycanla münasibətlərinə də
ciddi şəkildə ziyan verəcək.
Ortaya əsaslı sual çıxır: İsrail Dövləti qondarma “erməni
soyqırımı”nı nə üçün tanımalıdır? Ermənilərdən və Ermənistandan
komplimentlər almaqdan ötrü? Bu gün faktdır ki, Ermənistan Cənubi
Qafqazda İranın yeganə strateji tərəfdaşıdır. İsraili yer üzündən
silməyə çalışan İran prezidenti hər il Ermənistana səfər edir.
Yoxlanılmış məlumatlara görə, bu işğalçı dövlət İrana Rusiyanın
hava hücumundan müdafiə sistemlərini ötürür.
Ukraynada bütün ailəsini itirmiş bir babanın nəvəsi kimi İsrail
siyasətinin patriarxı, İsrail prezidenti Şimon Peresin sözlərini
xatırlayıram: “Yəhudi xalqının Xolokostunu digər xalqın faciəsi ilə
müqayisə etmək mümkün deyil”. Faşizm Avropada yəhudiləri ona görə
soyqırımına məruz qoymuşdu ki, onlar yəhudi idilər. Ermənilər isə
Osmanlı imperiyası ərazisində onlara dövlət vəd etmiş çar
Rusiyasının siyasətinin qurbanları oldular.
Çıxışımın sonunda İsrailin həqiqi milli maraqları barədə düşünməyə və erməni lobbisinin təzyiqi altında olan təxribatçı siyasətçilərin tanınmasını tələb etdikləri “erməni soyqırımı”nı tanımamağa çağırdım.
Ermənistan işğalı ilə bağlı İsrail hər zaman Azərbaycanın yanındadır. İsrailin siyasi elitası, o cümlədən İsrailin 9-cu prezidenti Şimon Peres, İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu və XİN rəhbəri Aviqdor Liberman hər zaman Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə dəstək veriblər.
- Sizcə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsini necə həll etmək olar?
Xüsusilə, ermənilərin danışıqlarda qeyri-konstruktiv mövqe tutması
fonunda çıxış yolunu nədə görürsünüz?
- Artıq 22 ildir Ermənistan Azərbaycan ərazisinin ümumilikdə 20
faizini, Dağlıq Qarabağ regionunu və bu bölgəyə bitişik 7 rayonunu
işğal altında saxlayır. Ermənistanın təcavüzü nəticəsində
Azərbaycan ərazisinin 20 faizi işğal olunmuşdu və ölkənin hər 7-ci
sakini qaçqın vəziyyətindədir. Azərbaycanın hərbi məqsədli xərcləri
barədə hamımızın məlumatı var. Bu gün Azərbaycanda hərbi xərclər
üçün ayrılan vəsait Ermənistanın ümumi büdcəsinin 50 faizdən
artıqdır. Məhz buna görə rəsmi Bakının regionda mövcud olan
status-kvo ilə heç vaxt razılaşmayacağı tamamilə aydındır.
Ermənistan Azərbaycanın səbrinin tükənmək üzrə olduğunu dərk
etməlidir. Münaqişənin həllində Ermənistanın nümayiş etdirdiyi
qeyri-konstruktiv mövqeyi Azərbaycanı təzyiq və digər sərt
vasitələrə əl atmağa vadar edir. Ermənistan isə başa düşməlidir ki,
beynəlxalq hüquq normalarına görə Azərbaycan nəinki özünü müdafiə
etmək, həm də Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş
ərazilərini azad etmək hüququna malikdir. Azərbaycan Ermənistanla
dinc yanaşı yaşamağa hazırdır, lakin bunun müqabilində Azərbaycan
ilk növbədə ölkənin işğal edilmiş rayonlarından Ermənistan silahlı
qüvvələrinin çıxarılmasını, habelə azərbaycanlı qaçqınların öz
doğma yurdlarına qaytarılmasını tələb edir.
Azərbaycan diplomatiyasının danışıqlar prosesində iştirakı hələ də
son ümidin qalmasına şahidlik edir. Lakin ümidlərin tükənməsi baş
verir. Təmas xəttindəki son hadisələr bir daha təsdiq edir ki,
Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarda yerləşən işğalçı Ermənistan
qüvvələrinə endirəcəyi zərbə sərt və güclü olacaq. Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həllində nəzərə çarpacaq irəliləyişləri bu yaxınlarda
gözləmək əbəsdir. Azərbaycan və Ermənistanın sülh anlaşmasının
əsasını təşkil edəcək həll prinsiplərini yekun olaraq
razılaşdıracaqlarına inanmaq çətindir.
- Azərbaycana qarşı dünya tərəfindən zaman-zaman ikili
yanaşma sərgilənir. Bunu Amerikada yaşayan bir çox nüfuzlu
yəhudilər də dilə gətiriblər. Bu ikili yanaşmanın nə ilə bağlı
olduğunu düşünürsünüz?
- Təəssüflər hissi ilə bildirmək istərdim ki, müasir beynəlxalq
münasibətlər ikili standartlarla səciyyələnir. Bu, doğru yanaşma
olmasa da, müasir dünyanın reallığıdır. Düşünürəm ki, hər ölkə
özünü qorumaq, eləcə də ikili standartlardan müdafiə olunmaq üçün
özündə olan güc faktorundan lazım olan zaman istifadə etməyə hazır
olmalıdır.
Asif Nərimanlı
-
Kriminal17:32
Faciəvi şəkildə ölən tələbənin ailəsi məhkəməyə getməkdən imtina etdi - FOTO
-
Nida Təhlil 17:11
İrəvan “Krokus”la bağlı bəyanatı rədd etdi: Kreml necə cəzalandıracaq?
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
-
Sosial16:36
Azərbaycanda sayğaclar ikiqat hesablayır - ŞOK İDDİA
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı
-
Magazin113:31
Tolik pərt etdi: "Bu da liftdə öpüşən Sabir" - VİDEO