Nida.az
Azərbaycanlılar bu coğrafiyadan silinir – ŞOK ƏMƏLİYYAT
“Atalar qızlarını İŞİD-ə əsir düşməməsi üçün öz əlləri ilə öldürür”.
Bir neçə ay öncə bu sözləri Publika.az-a İraq
türkmən Cəbhəsinin lideri Erşat Salihi demişdi və bu, Azərbaycan
əsilli türkmanların hansı durumda olduğunu açıq şəkildə
göstərirdi.
Türkmanlar – İraq azərbaycanlıları bu ölkənin şimalında kompakt
şəkildə yaşayan etnosdur. Türk dilli xalqlar arasında dili,
adət-ənənələri ilə daha çox azərbaycanlılara yaxındır. Əslində,
türkmanlar Azərbaycan türklərinin içindən çıxmış qruplardır.
Səlcuqlar dövründə bu ərazilərdə məskunlaşan, Səfəvilər dönəmində daha da möhkəmlənən türkmanlar İraqın 8 əyalətində yaşayır. Kərkük, Mosul, Ninəvə, Telafer, Səncar, Səlahəddin, Tuzxurmatu, Diyalə bölgələri İraq azərbaycanlıların məskunlaşdığı ərazilərdir. Türkmanlar İraqda ikinci böyük toplum hesab olunur. Lakin hazırda onlar əsrlərdir yaşadığı bu coğrafiyadan köçməyə məcbur qalıb.
Hər şey ötən ilin əvvəlində İŞİD-in İraqa girməsindən sonra dəyişdi. Yezidilər və kürdlərlə yanaşı, türkmanlar da hədəfə çevrildi. Hücumlarda öldürüldülər, sağ qalanlar dağlara çəkildi, Türkiyəyə və İraqın digər yerlərinə köçənlər oldu. Müəyyən qismi isə İŞİD-ə qarşı özünümüdafiə qüvvələri yaradaraq döyüşə başladılar.
Lakin BMT səviyyəsindən yezidi kürdlərin problemi dilə gətirildiyi
halda, türkmanlar haqda bir kəlmə də danışılmadı. Qərb kürdlərə
silah verdiyi halda, türkmanlar əliyalın şəkildə İŞİD-ə qarşı
çıxdı.
Erşad Salihi qeyd edir ki, onlar mərkəzi hökumətə və beynəlxalq
güclərə müraciət etsələr də, silah verilməyib. Onun sözlərinə görə,
İŞİD zülmündən sonra insanlar bölgəni tərk etmək məcburiyyətində
qalıb.
Əslində nə baş verir?
Türkiyənin “Aksiyon” jurnalı yazır ki, İŞİD hücumu və baş verənlər
illər öncə hazırlanan planın tərkib hissəsidir və yaşanan köç də
demoqrafik dəyişikliyin hazırlanması məqsədi daşıyır.
“İŞİD faktoru bölgənin etnik mənzərəsini dəyişmək üçün əvvəldən
hazırlanan plandır. İŞİD adı ilə terror aktları törədən təşkilat
böyük bir dövlətin, demək olar ki, hər yerində xaosa səbəb olub.
İraq hər keçən gün daha da sarsılır və görünməyən bir köç
yaşanmaqdadır. 10 milyondan çox insan ölkə daxilində bir yerdən
başqa yerə köçür. Türkiyə, İran, Suriya və digər ölkələrə gedənlər
isə bu rəqəmlərə daxil deyil. Beləliklə, demoqrafik problemlə
üz-üzə qalan bölgədə etnik quruluş dəyişir. Şiələr, sünnilər,
kürdlər, ərəblər və yezidilərin hər biri bir əraziyə toplanır və
bununla da homogen bölgələr yaradılır. Köç müddətində xristianlar
da paylarına düşəni alır. Bu sanki həyatda qalmaq mübarizəsidir.
Lakin həqiqət fərqlidir. İŞİD-in hücumu ilə insanlar öncədən
planlaşdırılan yerlərə köçməyə məcbur edilir. Dünya isə təkcə
yezidilərin faciəsindən danışır. Halbuki ərəblər, türkmanlar,
xristianlar və kakailər kimi qruplar da bənzər problemlərlə
qarşı-qarşıya qalıblar”, - deyə jurnal qeyd edir.
Türkman əsilli jurnalist, siyasi şərhçi Özdəmir Hürmüzlü
Publika.az-a açıqlamasında bildirir ki, bölgədə türkmanların yox
olması siyasəti aparılır: “Bu coğrafiyada türkmanlar böyük bir
toplumdur. Lakin bizə qarşı münasibət istər mərkəzi İraq hökuməti,
istər beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən doğru deyil. Bölgəni
kürdləşdirmək planları var. Bu günlərdə Mosulun azad olunması ilə
bağlı mərasimində iştirak üçün Ərbili ziyarət edən İraq baş naziri
Haydar əl-Abadi Şimali İraq yerli kürd idarəçiliyi ilə görüşündə
işlətdiyi ifadə də bu baxımdan diqqət çəkir. “Biz Mosuldakı bütün
etnik qruplara bərabər səviyyədə davranırıq. Ərəb, kürd, yezidi,
şəbək, xristian – fərqi yoxdur, hər birinə eyni gözlə baxırıq” deyə
baş nazir ifadə etdi. Halbuki, Mosulda ərəblərdən sonra çoxluq
təşkil edən türkmanlardır və ölkənin ən böyük əyaləti olan Telaferi
təmsil edirlər. Məqsəd bəllidir. Bu coğrafiyanı türkmanlardan
təmizləmə əməliyyatı başlayıb. İraq hökuməti türkmanları həmişə
ayrı-seçkilik edib”.
O. Hürmüzlü qeyd edir ki, Kərkükü kürdlərə vermək planı var.
“Kərkük üzərində oynanılan oyunun ilkin səbəbi bölgənin zəngin
enerji ehtiyatlarına malik olmasıdır. Kərkük türkmənlərinin indiyə
qədər silahlandırılmaması, eləcə də hərbi təlimlər keçməməsi də
belə vəziyyətlərdə onların aciz qalmasına hesablanmış addım idi.
Kərkükdə baş verən terror aktları da türkmənlərin iradəsini qırmağa
hesablanmış oyunlar olub. Əslində bölgədə baş verənlər bu gün
deyil, 100 il öncə Amerika və ortaqları tərəfindən
planlaşdırılmışdı. 2003-cü ildə İraqın işğalı ilə bu plan gündəmə
gəldi və əsas hədəf Türkiyədir. İraq mərkəzi hökuməti ilə
Türkiyənin tarixi münasibətləri Suriya böhranına görə pozulub.
Bunun ardınca İraq mediası Türkiyənin İraqın bölünməsi işində
barmağının olduğu xəbərlərini gündəmə gətirdilər. Hətta son günlər
baş verənlərin də memarının Türkiyə olduğunu yazırlar”,– deyə o
bildirib.
Türkiyəli siyasi şərhçi Öczan Yeniçeri də bu coğrafiyanın
türkmanlardan təmizlənmə prosesinin getdiyini düşünür. Onun
sözlərinə görə, İŞİD hücumundan sonra bölgədə baş verən demoqrafik
dəyişiklik bunu deməyə əsas verir: “Bu gün Şimali İraq türkmanları
həm İŞİD, həm də Bərzaninin təzyiqləri ilə üz-üzə qalıb. Telafer,
Kərkük və Tuzhurmatu kimi türkman bölgələri boşaldılır. Hesab
edirəm ki, başda Türkiyə olmaqla bütün türk dövlətləri buna
reaksiya verməli, baş verənlərə laqeyd qalmamalıdır. Çünki hər kəsə
bəllidir ki, bölgədə tamamilə kürdlərdən ibarət olan dövlət
qurulur”.
Asif Nərimanlı
-
Kriminal17:32
Faciəvi şəkildə ölən tələbənin ailəsi məhkəməyə getməkdən imtina etdi - FOTO
-
Nida Təhlil 17:11
İrəvan “Krokus”la bağlı bəyanatı rədd etdi: Kreml necə cəzalandıracaq?
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
-
Sosial16:36
Azərbaycanda sayğaclar ikiqat hesablayır - ŞOK İDDİA
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı
-
Magazin113:31
Tolik pərt etdi: "Bu da liftdə öpüşən Sabir" - VİDEO