Nida Təhlil
Qərbin üzləşdiyi BUMERANQ: separatizm və dəyərlərin ölümü
Vaxtilə Çörçil və Ruzvelt Avropa İttifaqını yaradanda,
II Dünya Müharibəsindən sonra bugünkü Suriya xarabalıqlarını
xatırladan “Köhnə Qitə”ni canlandırmaq və gücləndirmək istəyirdi.
Və Çörçilin bu istəyinin hədəfində bir neçə siyasi sistemin mərkəzə
bağlı olduğu dünya hökumətinin qurulması da var idi. İttifaq bunun
ilkin mərhələsi hesab oluna bilərdi.
Lakin Çörçilin xələflərinin həyata keçirdiyi “Brexit”lə yaralanan
Avropa daxili separatizmlə hissələrə bölünmək təhlükəsinin
astanasındadır.
Oktyabrın 1-də İspaniyanın Kataloniya vilayəti müstəqillik
referendumu keçirdi. Mərkəzi hökumət buna qarşı çıxsa da katalonlar
sona qədər getdilər və bu gün onları heç kim tanımasa belə müstəqil
ola biləcəklərini nümayiş etdirdilər. Nəticə nə olursa olsun, bu,
indiyə qədər Şərqi dağıtmaq üçün ən qəddar vasitələrə qədər əl
atan, öz maraqlarını kiçik hesab etdiyi ölkələrin müstəqillik və
bütövlük arzularından önə keçirən Qərb üçün dəhşətli başlanğıcdır.
Və bu başlanğıcda “Qoca Avropa” iki bumeranqla üz-üzə qaldı.
BUMERANQ 1: SSRİ-ni dağıtmaq planları uzun
illərdən sonra - 1980-ci illərin sonlarında həyata vəsiqə aldı.
Qırmızıların imperiyasının dayaqları laxlayanda bir tərəfdən
xalqlar dəmir barmaqlıqdan xilas olaraq, milli dövlətlərini
yaratmaq üçün ayağa qalxdı, digər tərəfdən separatizm meylləri baş
qaldırdı. Post-sovet məkanında ilk və ən böyük separatizmlə
Azərbaycan qarşılaşdı. Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını işğal
edərək, qondarma “DQR” rejimi qurdu. Bu, beynəlxalq hüquq
normalarına, Helsinki Yekun Aktının üç prinsipindən ən əsası olan
“ərazi bütövlüyünün toxunmulmazlığı”na zidd addım idi. BMT
Təhlükəsizlik Şurası işğal olunmuş Azərbaycan torpaqları ilə bağlı
4 qətnamə qəbul etdi. Lakin indiyə qədər nə bu qətnamələr yerinə
yetirilir, nə də işğalçı ölkəyə qarşı hər-hansı hüquqi addım
atılır. Əksinə, Qərb dairələri işğalçı rejimə açıq və gizli şəkildə
dəstək verir, erməni lobbisinin təsirində olan ABŞ Konqresi isə hər
il qondarma “DQR” rejiminə maliyyə yardımı ayırır. Azərbaycan da
daxil olmaqla bu gün bir sıra ölkələr separatizm meyllərindən
əziyyət çəkir və qəribəsi odur ki, Qərb bu separatçılara göz
yumur.
Kataloniya siyasi və qrup maraqlarını üstün tutaraq, separatizmə
dəstək verən Qərb üçün bumeranq effektidir. Belə demək mümkünsə,
Qərbin dünyanın müxtəlif ölkələrində separatizmə laqeyd münasibəti,
bir çox hallarda dövlətlərin ərazi bütövlüyünə etinasızlıq
göstərilməsi, işğalçıya, separatçı qüvvələrə münasibətdə ikili
standartlardan çıxış etməsi artıq öz fəsadlarını verir.
Avropa Parlamentinin hazırkı sədri Antonio Tayani Kataloniyada
müstəqilliklə bağlı referendumu qanunsuz adlandırsa da, yaranmış
böhranın Kataloniyanın separatçı hakimiyyəti və İspaniyanın mərkəzi
hakimiyyəti arasında həll edilməli olduğunu deyir. Avropa
Parlamentinin sədr müavini, Avstriya “Yaşıllar “Partiyasının sədri
Ulrike Lunaçek isə Kataloniyanın müstəqilik təşəbbüslərini dəstək
ifadə edən bəyanatla çıxış edir. Görünür, Qərbin bəzi dairələri
Kataloniyada baş verənlərdən də nəticə çıxarmır, separatizmin
Avropada daha geniş vüsət almasında və Avropa İttifaqında
dezinteqrasiya meyllərinin güclənməsində, qurumun dağılmasında
maraqlıdır.
Belə qətiyyətsiz, çox zaman separatçılara haqq qazandıran
münasibətin nəticəsi olaraq, Şotlandiyanın Böyük Britaniyadan
ayrılması, Belçikanın linqvistik prinsiplə Valloniya və
Flarandiyaya bölünməsini bəzi ekpertlər artıq zaman məsələsi hesab
edirlər.
İspaniyanın Valensiya, Qalisiya və Bask vilayətlərində, Böyük
Britaniyanın Uels vilayətində, İtaliyanın Padaniya adlandırılan
şimal ərazilərində, Siciliya və Sardiniya adalarında, Fransanın
Breton, Elzas, Provans və Korsika vilayətlərində də separatizm
meylləri kifayət qədər yüksəkdir. İş o yerə çatıb ki, Polşanın
Sileziya, Çexiyanın Moraviya kimi dominat etnosla eyni dildə
danışıb, eyni tarixi bölüşən vilayətlərində də separatizm meylləri
müşahidə olunur. Yalnız Avropada deyil, ABŞ-ın ispandilli və
qaradərili əhalinin çoxluq təşkil etdiyi ştatlarında, eləcə də
tarixən Konfederasiyaya daxil olmuş cənub ştatlarında separatizmin
qarşısını hələ ki yalnız güclü ordu və xüsusi xidmətə malik federal
hakimiyyət ala bilir.
Bu, Qərbin ikilistandart yanaşmasının bumeranqıdır və separatçılara
dəstək siyasəti Qərb dünyası içəridən dağıdır.
Burada yeganə çıxış yolu dünyanın separatizmə qarşı bir olması və
ərazi bütövlüyü prinsipini dəstəkləməsidir. Dünya birliyi, xüsusən
Qərbin aparıcı ölkələri ikili standartlar siyasətinə son qoymalı,
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi də daxil olmaqla,
separatçı rejimlərlə hər cür əlaqələri, onların dəstəklənməsini
dayandırmalıdır. Dünya birliyini təhdid edən yeni münaqişə
ocaqlarının yaranmasının qarşısını almağın yeganə yolu beynəlxalq
hüququn təməl prinsipi olan dövlətlərin ərazi bütövlüyü
qeyd-şərtsiz dəstəklənməlidir.
BUMERANQ 2: Kataloniyada yaşananlar həm də Qərb
dəyərlərinin məhvinin sübutu oldu. Halbuki, Qərb dairələri indiyə
qədər Azərbaycan da daxil olmaqla bir sıra ölkələrin milli
hökumətlərinə qarşı məhz “liberal, demokratik, bir sözlə Avropa
dəyərləri”ndən təzyiq kimi istifadə edir.
Katalonların müstəqillik istəyi bütün haqlara, demokratiyaya, eləcə
də Helsinki Yekun Aktının “öz müqəddəratını” təyin etmə prinsipinə
rəğmən, separatizmdən başqa bir şey deyil. İspaniya mərkəzi
hökumətinin buna qarşı çıxması da yenə Helsinki Aktında “ərazi
bütövlüyünün toxunulmazlığı” və beynəlxalq hüquq prizmasından haqlı
idi. Amma müdaxilə sözün həqiqi mənasında dəhşətli və bir o qədər
də “Qərb dəyərləri” fonunda acınacaqlı idi.
Qərb demokratik dəyərlərdən danışır; “Bu ölkədə demokratik dəyərlər
pozulur” deyə barmaq silkələyir; yaxud “Azərbaycanda filan-filan
şeylərə əməl edilmir” deyə hər addımbaşı, daha doğrusu, siyasi
maraqların həyata keçirilməsi zamanı ittihamlar havada uçuşur;
milli hökumətlərin üzərinə “Avropa standartları”, “liberalizm”,
“humanizm” və s. və s. mesajları göndərir.
Hərçənd, öz içində bu dəyərləri çoxdan rəfə qaldırıb.
Kataloniyada yerli sakinlərə polis müdaxiləsi 850 nəfərin
yaralanması ilə nəticələndi. İspan polisinin seçkiyə gedən
katalonların başına rezin güllələr yağdırması, su şırnaqları və
dəyənəklərlə hücumu küçə döyüşlərini xatırladır. Katalonların
etdiyi separatizmdirsə, ispan polisinin hücumu heç də demokratik
dəyərlərdən qaynaqlanmır.
Qərb özü-özünü təkzib edir: 2011-ci ildə Britaniyada kütləvi
iğtişaşlar baş qaldıranda, Fransada 2014-cü ildə su bəndinin
tikintisinə etiraz edən nümayişçilərdən birinin döyülərək
öldürələndə, Almaniyada 2010-cu ildə Ştutqartda 400 nəfər nümayişçi
vəhşicəsinə döyüləndə, digər Avropa ölkələrində, həmçinin ABŞ-da
polis kütləyə hücum edəndə bu, haqlı və ədalətli idimi, yaxud
Azərbaycanı ittiham etmələri fonunda bütün bunlar baş verəndə hansı
demokratiyadan danışmaq mümkündür?!
Bu gün Avropa və ya ABŞ-da mərkəzi hakimiyyətin iradəsinin bərqərar
edilməsi zamanı toplaşma azadlığı, siyasi plüralizm, ifadə azadlığı
kimi anlayışlar unudulur, dinc nümayişlər amansızlıqla dağıdılır,
insanların səsvermə hüquqları kobudcasına tapdanır. Bu haqda
kifayət qədər faktlar, foto və videogörüntülər var. Lakin söhbət
digər ölkələrdən gedəndə “Avropa dəyərləri”, demokratiya, liberal
hüquqlar yada düşür. Bu da həmin anlayışların əslində təzyiq
vasitəsi kimi istifadə olunduğunu sübut edir. Avropada əməl
edilməyən “dəyərlər”lər Azərbaycan kimi demokratiya yolu ilə
inkişaf edən dövlətlərə qarşı kampaniya aparmaq üçün istifadə
olunur.Bütün bunlara görə bəzi Qərb dairələrin Azərbaycana və digər
ölkələrə qarşı irəli sürdüyü ittihamlar tam əsassızdır və təzyiq
məqsədilə süni şəkildə təşkil edilmiş qarayaxma kampaniyasından
başqa bir şey deyil.
Asif
-
Magazin100:30
“Sonradan soyunanda göz öyrəşmir” - FOTO
-
Qoroskop00:15
Günün ULDUZ FALI: çox ciddi münaqişə baş verə bilər
-
Sosial28 Mart 22:50
Əhaliyə ŞAD XƏBƏR: pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
İdman28 Mart 22:24
UEFA-dan Avro-2024-lə bağlı YENİLİK - Yekun qərar bu tarixdə veriləcək
-
Magazin228 Mart 22:00
Sevgilisi məşhur aktrisanı döydü: "Aylarla..."
-
Sosial28 Mart 21:36
Daxili İşlər Nazirliyi əhaliyə ÇAĞIRIŞ ETDİ
-
İnanc28 Mart 21:24
Ramazanın 19-cu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
Sosial28 Mart 20:24
Şahmar Hüseynova yeni VƏZİFƏ VERİLDİ - FOTO