Qırmızı.az
Yəhudi uşaqları xilas edən azərbaycanlı kəşfiyyatçı
“Bu yaxınlarda BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının Qlobal
Forumunda iştirak etmək üçün Azərbaycana səfər edərək, bir daha
əmin oldum ki, qəhrəmanlarsız tarix olmur. Əgər xalqın qəhrəmanı
yoxdursa, deməli, heç tarixi də yoxdur. Bakıda mən azərbaycanlı
kəşfiyyatçının, “Sadıqaşvili” (Həmzə Cümşüd oğlu Sadıqov)
təxəllüslü qəhrəmanın oğlu ilə tanış oldum. Həmzə Sadıqov sovet
hərbi kəşfiyyatının tərkibində Stalinqrad ətrafında döyüşlərdə
Hitlerin yaxın silahdaşı, qəddarlığı ilə seçilən və yəhudiləri
şəxsən məhv edən general İohann Fon Roddenburqu əsir
götürüb”.
Publika.az “Azərtac”a istinadən xəbər verir ki,
bu barədə İsrailin “Zamanın çağırışları” informasiya-analitik
portalında dərc edilən “Yəhudi uşaqları xilas edən Azərbaycan
kəşfiyyatçısı” məqaləsində Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm
Mərkəzinin İsraildəki nümayəndəliyinin rəhbəri, beynəlxalq
münasibətlər üzrə ekspert Arye Qut yazıb.
Məqalə müəllifinin yazdığı kimi, məhz Azərbaycan
kəşfiyyatçısının cəsarət və igidliyi sayəsində onlarla yəhudi
ailəsi labüd ölümdən qurtulub. Bu şücaəti və qəhrəmanlığı ilə
“Həmzə baba” ona minnətdar olan nəsillərin qəlbində cəsarət və
ölümsüzlük abidəsi ucaldıb. Azərbaycan və yəhudi xalqları onun
xatirəsini həmişə böyük minnətdarlıq və hörmətlə yad
edəcəklər.
“SMERŞ polkovniki Abram Ratner şəxsi gündəliyində yazır:
“Stalinqrad ətrafında döyüşlər zamanı “Sadıqaşvili” onlarla yəhudi
ailəsini azad edib, onların arasında mənim də qohumum vardı. Bu
barədə “NKVD-nin Xüsusi Hesabat”ında oxumuşam. Onu həmişə yəhudi
uşaqların xilaskarı kimi xatırlayacağam”. SSRİ DTK-nın polkovniki
Yakov Serebryanski şəxsi arxivində qeyd edir ki, yəhudi xalqının
qəddar düşməni general-polkovnik fon Roddenburqun əsir alınması və
hərbi tribunala təslim edilməsi mühüm hadisə idi. DTK polkovniki bu
alman generalının əsir alındığını və yəhudi ailələrin isə Həmzə
Sadıqovun cəsarət və qəhrəmanlıq sayəsində azad edildiyini eşidəndə
çox sevinib. SMERŞ-in yerli şöbəsinə ünvanlandığı məktubunda
kapitan Şuvalov yazır ki, alman generalının əmri ilə xüsusi otaq
yaradılmışdı və orada gücləndirilmiş mühafizə altında çoxlu yəhudi
saxlanılırdı. Nasistlər yəhudiləri təhqir edir, alçaldır və
güllələyirdilər. Yalnız bir məqsəd vardı: bütün yəhudi uşaqları
məhv etmək. Lakin cəsarəti sayəsində Sadıqaşvili (Sadıqov)
məhbusları zirzəmidən çıxardı, sonra ikinci mərtəbəyə qalxıb
general fon Roddenburqu əsir götürdü. Arxiv sənədlərində Tehran
Konfransının təhlükəsizliyinə cavabdeh olan, kəşfiyyat polkovniki
Vladimir Vertiporıxın imzaladığı maraqlı məlumatlar var.
Vertiporıxın qeydlərindən: “1948-ci ildə İsrailə ezam olunmuşdum.
Müharibənin başa çatmasından üç il keçsə də, İsrail mətbuatı itkin
düşən və ya müharibədə həlak olan həmvətənlərini axtarmaqda davam
edirdi. General fon Roddenburqun yəhudi ailələrə qarşı vəhşilikləri
haqqında dəhşətli hekayətlər dərc olunurdu. Stalinqrad cəbhəsində
yəhudi ailələrin azərbaycanlı xilaskarı kimi Cümşüd Həmzə oğlu
Sadıqovun adı böyük hörmət və minnətdarlıq hissi ilə
çəkilirdi”.
1943-cü il oktyabrın 4-də yüksək rütbəli zabitlərin iclasında
çıxış edən general-mayor Tavartkiladze bildirmişdi ki, yəhudi
ailələri amansızcasına məhv edən 76-cı diviziyanın komandanı
general fon Roddenburqu şəxsən 25 alman əsgər və zabitini öldürərək
və onlarla yəhudi uşağı labüd ölümdən xilas edərək 51-ci motoatıcı
diviziyanın zabiti Həmzə Sadıqov əsir götürüb.
A. Qutun sözlərinə görə, uzun illər sovet kəşfiyyat və
əks-kəşfiyyatında işləyən Mariya Fortus Həmzə Sadıqovu
xatırlayaraq, onlarla yəhudi ailəni yəhudilərə patoloji nifrəti
olan fon Roddenburqun əlindən qurtaran bu məşhur kəşfiyyatçı
haqqında çox şey eşitdiyini bildirib. Maria Fortus deyib: “Bu
Roddenburq öz qərargahı yanında onlarla əsir ailənin saxlanıldığı
xüsusi “Ölüm sarayı” yaratmışdı. Biz bu cəsur qəhrəmanın - Həmzə
Sadıqovun şərəfinə Volqoqradda abidə ucaldılmalıyıq”.
1949-cu il oktyabrın 2-də İsrailin “Maariv” qəzetində dərc
edilən “Borc” məqaləsində jurnalist Yosef Feldman qeyd edir ki,
Stalinqrad uğrunda döyüşlərdə azərbaycanlı Həmzə Sadıqov yəhudi
uşaqları labüd ölümdən xilas edib. Yosef Feldman məqaləsində
yazırdı: “1942-ci il İsrailin yeni tarixində əsas səhifələrdən biri
olacaq və biz tarixçilərimizdən xahiş edirik ki, bu azərbaycanlı,
uşaqlarımızı faşist əsirliyindən xilas edən igid döyüşçü, onun
qəhrəmanlığı, ailələrimizə və uşaqlarımıza təmənnasız yardımı
haqqında yazsınlar. 1942-ci il noyabrın 20-də polkovnik Həmzə
Sadıqov “Yəhudi İttifaqı” yanındakı Əlaqələndirmə Komitəsinin
nümayəndələrinə alman generalı fon Roddenburqun əsirliyindən xilas
etdiyi onlarla yəhudi ailəni təhvil verib. Biz bu tarixi
unutmamalıyıq”.
İsrailli ekspert vurğulayır: Ən təəssüfedici məqam budur ki, heç
kim yəhudiləri soyuqqanlı şəkildə məhv edən ən bədnam və qəddar
alman generalını azərbaycanlının əsir götürdüyünə inanmaq
istəmirdi. Əfsus ki, sovet rəhbərliyi də buna inanmadı, Stalin isə
məlumatlara tamamilə laqeyd münasibət nümayiş etdirdi.
Ekspert yazır: “Yəhudi uşaqları xilas edən əfsanəvi azərbaycanlı
kəşfiyyatçısının oğlu ilə görüşərkən, bu günə qədər Həmzə Cümşüd
oğlu Sadıqovun, haqsız unudulan müharibə qəhrəmanının həyatının
lazımi dərəcədə tədqiq edilmədiyi aydın oldu. Çox heyf ki, faşizmə
qarşı vuruşan və yəhudi ailələri xilas edən igid Sadıqov
Azərbaycanda çox az tanınır, halbuki Ermənistanda Dro və Njde kimi
faşist generallar geniş miqyasda, pərəstiş səviyyəsində təbliğ
olunur. Onların şərəfinə xatirə sikkələri zərb olunur, bədii və
sənədli filmlər çəkilir, Ermənistanın paytaxtında isə bir meydana
Qaregin Njdenin adı verilib”.
Arye Qutun fikrincə, bu pərəstiş bəzi marginal siyasi
qruplaşmalar tərəfindən həyata keçirilmir, bu fəaliyyətin arxasında
dövlət durur. “Bir halda ki Ermənistan Müdafiə Nazirliyi yanında
Milli Strateji Tədqiqatlar İnstitutu 30 mindən çox yəhudini məhv
edən faşist və antisemitin adını daşıyır, daha nə deyəsən? 1942-ci
ilin dekabrında Dronun Himmlerin qəbulunda olduğunu bildirən
avstriyalı tarixçisi Erik Fayql yazır: “Dronun heç bir vicdan əzabı
çəkmədən qətlə yetirmək səriştəsi və təcrübəsi vardı. Bu, Himmlerdə
çox böyük təəssürat yaradırdı”.
Rəsmi Moskva həmişə faşistlər və onların əlaltılarına bəraət
verilməsi cəhdlərinə qarşı sərt çıxış edib. Lakin bu gün bir çox
Rusiya KİV-lərinin və Rusiya mədəni məkanının bu faşistləri milli
qəhrəmanlar kimi təqdim edən kanal olması çox böyük narahatlıq
doğurur.
İsrailin “Zamanın çağırışları” informasiya-analitik portalında
Arye Qut yazır: “Literaturnaya qazeta”nın 2014-ci il 17 dekabr
tarixli sayında dərc olunan Ermənistan Respublikasının Rusiyadakı
səfiri ilə müsahibəni xatırlamaq kifayətdir. Səfir bu müsahibədə
bildirib: “Xalqımızın görkəmli oğlu Qaregin Njde hesab edirdi ki,
şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin özünü təkmilləşdirməsi kimi
mübarizə həyatın əsas qanunudur. Bu mübarizə ölkənin və xalqın
tərəqqisinə sarsılmaz səydə əks olunur”.
İsrailli ekspert vurğulayır ki, Ermənistan prezidenti Serj
Sarkisyan və müdafiə naziri Seyran Ohanyanın simasında erməni
general Dronun varisləri XX əsrin sonunda Azərbaycanın Xocalı
şəhərində kütləvi qanlı qırğın törədib. Serj Sarkisyanın yalnız bu
sözlərini xatırlamaq kifayətdir: “Xocalıya qədər azərbaycanlılar
düşünürdü ki, mülki əhaliyə əl qaldırmayacağıq, biz bu stereotipi
sındırdıq”.
Bu, real şəkildə sübut edir ki, Ermənistanda hakimiyyətdə olan
Serj Sarkisyan və onun klanı Dro və Njdenin həqiqi və layiqli
varisləridir. Xocalıda inanılmaz qəddarlıq və vəhşiliklə törədilən
qanlı soyqırımı aktı XX əsrin sonunda həyata keçirilən ən dəhşətli
faciələrdən biri oldu. Bu kütləvi qırğının qəddar və amansız
səhnələri Azərbaycanın qəlbində sağalmaz yara kimi qalacaq. Bu
artıq tarixi faktdır ki, Ermənistan silahlı qüvvələri və muzdlu
dəstələri şəhəri tərk edə bilməyən Xocalı sakinlərindən heç birinə
rəhm etməyib. Ermənistan hərbi birləşmələrinin vəhşilikləri
nəticəsində 613 nəfər həlak olub, 487 nəfər xəsarət alıb, 1275 dinc
sakin - qocalar, uşaqlar, qadınlar əsir götürülərək misli
görünməyən işgəncələrə, təhqir və həqarətə məruz qalıblar. Bu faciə
bütün bəşəriyyətə qarşı cinayətdir”.
Arye Qut ümid edir ki, bu məsələlərlə məşğul olan alimlər və
mütəxəssislər, gec də olsa, H.Sadıqovun döyüş yolu ilə maraqlanacaq
və ona layiqli qiymət verəcəklər.
İsrailli ekspertin məqaləsində F.Sadıqov və R.Vəlizadənin
“Stalinqrad döyüşünün unudulmuş qəhrəmanı” kitabındakı faktlardan
istifadə edilib.
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı
-
Magazin113:31
Tolik pərt etdi: "Bu da liftdə öpüşən Sabir" - VİDEO
-
Magazin112:56
Xalq artistindən valideynlərə və müəllimlərə MÜRACİƏT - VİDEO
-
Ekologiya12:31
Sabaha olan hava PROQNOZU - 20 dərəcə isti
-
Cənubi Qafqaz12:01
Paşinyan Şahramanyana cavab verdi - İrəvanda “mühacir hökumət” davası
-
Hadisə11:46
Ağdərədə qumbaraatan tapıldı - FOTO
-
İdman11:06
"Qarabağ"ın futbolçusu Fransa klubu ilə anlaşdı - FOTOFAKT