Qırmızı.az
Elçibəyə sağdan da, soldan da “döşəyənlər” kimlər idi?
Bu gün azadlıq hərəkatının liderlərindən biri, AXC hökumətinin rəhbəri, Azərbaycanın mərhum prezidenti Əbülfəz Elçibəyin doğum günüdür.
76 il öncə, 1938-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad rayonunun Kələki kəndində Qədirqulu Əliyevin ailəsində bir oğlan dünyaya gəlir. Adını Əbülfəz qoyurlar. Daha sonralar o, Elçibəy olacaqdı və tarixin səhifələrinə bu adla keçəcəkdi.
Əbülfəz Elçibəy 7 illik Unuskənd məktəbini bitirdikdən sonra Ordubad şəhər 1 saylı orta məktəbində təhsili alır. 1957-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb filologiyası şöbəsinə daxil olub. 1962-ci ildə universiteti bitirdikdən sonra təyinatla SSRİ Hidrolayihə İnstitutunun Bakı şöbəsində tərcüməçi işləyir. 1963-cü ilin yanvarında Misir Ərəb Respublikasına göndərilən Əbülfəz Elçibəy 1964-cü ilin oktyabrına kimi Asuan bəndinin tikintisində tərcüməçi kimi çalışır. Sonralar BDU-da təhsilini davam etdirən Elçibəy BDU-nun “Asiya və Afrika ölkələri tarixi” kafedrasında müəllim və baş müəllim işləyir. Universitetdə işləyərkən gizli formada siyasi fəaliyyətə başlayan Elçibəyi 1975-ci ildə DTK tərəfindən tələbələr arasında millətçi və antisovet təbliğat aparmaq adı ilə həbs edir, 1976-cı ilə qədər siyasi məhbus olaraq azadlıqdan məhrum edilir. Sonradan onun yenidən həbs edilməsinin qarşısını Heydər Əliyev alacaqdı.
Elçibəy həbsdən çıxdıqdan sonra 1976-cı ildə Əlyazmalar
İnstitutunda kiçik elmi işçi, daha sonra böyük elmi işçi, şöbə
müdiri, aparıcı elmi işçi kimi vəzifələrdə çalışır. Düz 1992-ci ilə
qədər. 1992-ci ilin 7 iyun tarixində isə Azərbaycan Respublikasının
prezidenti seçilir. 1993-cü ildə hakimiyyəti Heydər Əliyevə təhvil
verdikdən sonra doğulduğu Kələki kəndinə gedir. Orda 4 il
yaşadıqdan sonra 1997-ci ildə yenidən Bakıya qayıdır və siyasi
fəaliyyətini bərpa edir. Bu dəfə müxalifət olaraq. Lakin ölüm onu 3
il sonra haqlayır. 2000-ci ilin 22 avqust tarixində Türkiyənin
Ankara şəhərində müalicə olunduğu xəstəxanada gözlərini yumur. Nəşi
Bakıda torpağa tapşırılır.
Əbülfəz Elçibəy haqqında çox söz demək olar, uzun-uzadı danışmaq
olar. Sadəcə olaraq, o, böyük insan idi. Azərbaycanın gəlmiş-keçmiş
ən böyük insanlarından biri. Onu xarakterizə etmək o qədər də çətin
deyil. Lakin jurnalistə özünün dediyi kimi, “Fağır bir prezident
tapmışdınız, sağdan döşüyürdünüz, soldan döşüyürdünüz” deməsi onun
necə insan olduğunu kifayət qədər ortaya qoyur. Lakin ona sağdan,
soldan döşəyənlər təkcə jurnalistlər, yaxud tənqidçiləri deyildi.
Elə ən yaxın ətrafında olanlar, ən inandıqları da bunu edirdilər.
Sadəcə, bir qədər gizli formada, arxadan vurulan zərb kimi.
Elçibəyin silahdaşlarından olmuş Ədalət Partiyasının sədri, millət vəkili İlyas İsmayılov onu yaxşı bir insan, təvazökar prezident kimi xatırlayır. İ. İsmayılov deyir ki, Elçibəyi tələbəlik illərindən tanıyır: “Onunla tələbə vaxtı tanış olmuşam. O, şərqşünas, mən isə hüquq təhsili alırdıq. Tələbəlikdən sonra da dostluğumuz davam etdi. Lakin o universitet illərindən başlayaraq yüksəlməsinə baxmayaraq, heç vaxt dostlarını, yaxınlarını unutmurdu. Həmişə onlara arxa dururdu. Yaxşı, təvazökar insan idi”.
BDU-da Əbülfəz Elçibəyin tələbəsi olan, sonradan siyasi
fəaliyyətdə də onun yanında çalışan Ana Vətən Partiyasının sədri,
millət vəkili Fəzail Ağamalı isə deyir ki, Elçibəy özünü azadlıq
uğuruna həsr edən bir şəxs idi: “Elçibəy gənc yaşlarından ömrünün
sonuna qədər imkanları daxilində Azərbaycanın azadlığı uğrunda
mübarizə aparanların sırasında oldu. Düşünürəm ki, hər kəs onu
yaxşı bir insan, xalqını sevən biri kimi tanıyır. 90-cı illərdə
Azərbaycan prezidenti seçildi. Lakin üzərinə düşən vəzifəni yerinə
yetirə bilmədi. Komandanın içində ona edilən xəyanətlər,
qarşıdurmalar, komandanın parçalanması, bütövlükdə səriştəsizlik
Azərbaycanı ağır duruma saldı. Həmin situasiyada Azərbaycanda
rusiyapərəstlərin yenidən hakimiyyətə gəlməsi real təhlükəyə
çevrilmişdi. Çünki Sürət Hüseynovun qiyamı faktiki olaraq Kremlin
mətləblərinə xidmət edirdi. Həmin qiyamın məntiqi nəticəsi isə Ayaz
Mütəllibovun yenidən hakimiyyətə gəlməsinə söykənirdi”.
F. Ağamalı qeyd edib ki, Əbülfəz Elçibəy Moskvanın planlarını
alt-üst edərək ciddi bir addım atdı: “Xalqın tələbinə zidd getmədi
və Heydər Əliyevi Naxçıvandan Bakıya dəvət etdi. Beləliklə də,
Moskvanın planları pozuldu. O, bu addımı ilə bir daha Azərbaycanın
müstəqilliyinə sədaqətini nümayiş etdirdi”. Millət vəkilinin
sözlərinə görə, Elçibəy azərbaycanlı olması ilə fəxr edən bir
Azərbaycan kişisi idi.
F. Ağamalı onu da qeyd edib ki, Elçibəyin xəstələnməsi,
vaxtından əvvəl vəfat etməsi komandası daxilində ona edilən
xəyanətlərin nəticəsi idi: “Bunu onun müavinləri, yaxın hesab
etdikləri yaxşı bilirlər. Hesab edirəm ki, tezliklə onun ölüm
səbəblərinə aydınlıq gətiriləcək”.
Qeyd edək ki, Elçibəy komandasının ona xəyanəti ilə bağlı kifayət
qədər danışılıb. Burada maraqlı olansa, onun ölümündən sonra
komandadakı hər kəsin bir partiya yaradaraq ayrılması idi. Demək
olar ki, bu gün Azərbaycanda hakim Yeni Azərbaycan Partiyası
istisna olmaqla, əksər siyasi partiya məhz Elçibəy şinelindən
çıxmadır. Amma bəzən onun haqqında vaxtilə yaxın bildiyi insanlar
xoşagəlməz şeylər də dövriyyəyə buraxırlar. Əbülfəz Elçibəydən
sonra ondan qalan daha bir məsələ isə Elçibəyin varisinin kim
olmasıdır. Bu məsələ üzərində mübahisələr zaman-zaman gündəmə gəlir
və heç bitənə də bənzəmir. Çünki Elçibəyin varisliyinə iddia edən
kifayət qədər partiyalar var.
Belə ki, AXCP, KXCP, BAXCP, BQP, Ədalət, AVP, Aydınlar, ADP, hətta
Müsavat və uzun bir siyahıya malik partiya ordusu məhz Əbülfəz
Elçibəyin komandasında olanlar tərəfindən yaradılıb. Bu partiya
ordusu ya AXC-də təmsil olunanlar, ya da birbaşa Elçibəyə yaxın
olanlar tərəfindən qurulub ki, onların da hər birinin Elçibəy
irsinə iddia etməsi müəyyən mənada təbii görünsə də, ortada bir
qarşıdurma, münaqişə halı mövcuddur. Lakin hər şeyə rəğmən, bunun
nə vaxtsa bitəcəyi də görünmür.
Orda bir yol var uzaqda
O yol bizim yolumuzdur!
Dönməsək də, varmasaq da
O yol bizim yolumuzdur.
Əbülfəz Elçibəyin vaxtilə dediyi bu sözlər hazırda onun irsinə
iddia edənlər üçün nə qədər keçərlidir – bu da altının cızılmasının
vacib olduğu məsələdir.
Asif Nərimanlı
-
Art19:36
Azərbaycan və Türkiyə birgə film çəkəcəklər - ADI AÇIQLANDI
-
Elm və təhsil19:12
Emin Əmrullayev ona VƏZİFƏ VERDİ
-
Kriminal18:12
Tulin Ələkbərovanın sevgilisi tərəfindən döyülməsi faktı araşdırıldı: nəticə... - VİDEO
-
Kriminal17:32
Faciəvi şəkildə ölən tələbənin ailəsi məhkəməyə getməkdən imtina etdi - FOTO
-
Nida Təhlil 17:11
İrəvan “Krokus”la bağlı bəyanatı rədd etdi: Kreml necə cəzalandıracaq?
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
-
Sosial16:36
Azərbaycanda sayğaclar ikiqat hesablayır - ŞOK İDDİA
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı