Qırmızı.az
Ovçu, insaf elə, keçmə bu düzdən…
Ova nə vaxt başlayaq?
Məşhur şeirin bu parçasından göründüyü kimi, yazımızın mövzusu
ovçuluqdur. Bu mövzu ölkə ərazisində fevralın 28-dən ov mövsümü
bağlandığına görə yenidən aktuallaşır. Qeyd edək ki, mart, aprel və
may ayları ovuna icazə verilmiş heyvanlarn cütləşməsi, bala dünyaya
gətirməsi dövrü olduğundan göstərilən müddətdə bütün ovçuluq
təsərrüfatları qapalı saxlanılır. İyulun 10-dan isə yay ovçuluq
mövsümünə start verilir.
Rəsmi məlumatlara görə, ölkəmizdə ovçuluq təsərrüfatlarının ümumi
ərazisi 716 min hektardan çoxdur. Azərbaycanda nadir və nəsli
kəsilməkdə olan vəhşi heyvan, çöl quşlarının qorunub saxlanılması
üçün 40-dan çox dövlət qoruğu, milli park və yasaqlıq var. Bəs
Azərbaycanda ovçuluğun qayda-qanunları nədir? Hansı heyvanları
ovlamaq qadağandır? Ovçular nədən şikayətlənirlər?
Amma hələ ki, yazını məşhur şair, fotoqraf və keçmiş ovçu Vaqif
Səmədoğlunun qısa amam isti təqdimatı ilə başlayaq
“İnsanın işə getməyi, maaş almağı da ovun bir növüdür…”
Xalq şairi Vaqif Səmədoğlu Publika.Az-a açıqlamasında 40 ildir ki,
Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətnin üzvü olduğunu deyir: “
3 il əvvəl cəmiyyətin fəxri üzvü elan olunmuşam. Bəşəriyyət,
insanlar tarixin çox hissəsini siyasətlə, ticarətlə, kənd
təsərrüfatı ilə sənaye ilə deyil, ov ilə dolanıblar. Ona görə
yuxarıdan aşağı baxmaq olmaz, bizi ov saxlayıb. Balaca uşağın
ağılaya ağlaya nəysə istəməsi, göz yaşları da silahdır, bir insanın
işə getməyi, işdən maaş almağı o da ovun bir növüdür. İnsandan
başqa canlıların hamısı bu gün də ovla yaşayırlar”.
V.Səmədoğlunun sözlərinə görə bu illərdə ən çox ovladığı su quşları
olub. Xalq yazıçısı ovla bağlı bir xatirəni də danışır: “Bir dəfə
İsmayıllı tərəfdə ova getmişdik. Başımı qaldıranda gördüm məndən 10
metr qabaqda ayı durub və mənə baxır. Mən də qırqovul ovuna
getmişdim. Tüfəngimdə 5 N qırma vardı, o ayıya heç nə edə bilməzdi.
Ayını vurmaqdan ötrü ya güllə, ya da karteç lazımdır. Uzun sözün
qısası kəlmeyi -şəhadətimi o zaman bilmirdim ki, oxuyum. Baxdım
onun gözlərinə və dedim: “Yekə oğlansan çıx get, mən də gedim”.
Bərkdən dedim və o da getdi. Amma çox qorxa-qorxa, arxama baxa-baxa
qayıtdım. Çünki sürətlə getmək olmazdı. Artıq fikirləşmişdim ki,
üstümə gələndə qırmanı atım ki, ayını 2 metrdə saxlasın”.
Həmsöhbətim deyir ki, heç vaxt qanunla ovlanması qadağan olan
heyvanlara “əl qaldırmayıb”: “ Məsələn, mən heç vaxt canavar
ovlamamışam, halbuki ona güllə atmaq imkanım olub, dovşan
vurmamışam , çünki yazığım gəlib. Qaban vurmuşam, əsasən də su
quşları vurmuşam. Amma neçə ildir heç ayağım ovçuluq
təsərrüfatlarına dəyməyib, evdən çıxmamışam. İndi rezin
kombinezonda, göbəyə qədər suyun içində necə dayana bilərəm?”.
Ancaq məməlilər…
Suallarımızı Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinin sədri
Füzuli Əşrəfova ünvanlamaq istəyimiz nəticə vermədi. F.Əşrəfov bizə
kadrlar şöbəsi ilə danışmağı məsləhət görsə də, həmin şöbədən
telefonlara cavab verən tapılmadı. F.Əşrəfov mediaya müsahibəsində
hazırda Azərbaycanda 20 minədək adamın ovçuluqla məşğul olmaq
icazəsi aldığını bildirib.
Altı ildən çoxdur Azərbaycanda quş ovuna qadağa qoyulduğundan
ovçuluq təsərrüfatlarında ov mövsümü aktiv keçmir. Son illərdə ov
mövsümü yalnız məməli heyvanlar üçün açılıb, bağlanılır. Yəni ancaq
qaban, dələ, dovşan, qunduz, dağ keçisi (təkə), yenat, çaqqal və
bəzi növ balıqların ovuna icazə verilir. Həmin heyvanların isə
sayına müvafiq olaraq məhdud ov limiti müəyyənləşdirilir”.
Ayıya güllə atmaq qadağandır
Məlumat üçün bildirək ki, 2004-cü ilədək Azərbaycnda ayı ovu da
mümkün imiş, amma hazırda ona güllə atmaq qadağandır. Bu, son illər
ayıların sayının azalması ilə bağlıdır. Ölkəmizdə ovçuluqla məşğul
olmaq istəyən vətəndaş Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinə
ərizə ilə müraciət etməli və ovçu huququnu təsdiq edən sənəd
almalıdır. Ovçuluq hüququna yiyələndikdən sonra o, qanunla yaşadığı
ərazinin polis şöbəsinə müraciət edib ov silahından istifadə ilə
bağlı xüsusi icazə kağızı almalıdır. Həmin sənəd əsasında isə
ovçuluq mağazalarından ov silahı almaq mümkündür.
Maraqlıdır, ovçuluğun yazılmamış və yazılmış qanunları
hansılardır?
Qıyma, öz qanına boyana ceyran!
Uzun illərdir ovçuluqla məşğul olan Kamran Səlimov Publika.Az-a
açıqlamasında bu məşğuliyyətə sevgisinin atasının ovçu olması ilə
bağlı olduğunu deyir: “Cavan vaxtlarımda yaralanmış ovun başını
kəsəndə ətim ürpəşirdi. Quşların civiltisinə dözə bilmirdim. Amma
zaman keçdikcə ovçuluq həyatına öyrəşdim. Ceyran təbiət gözəlidir,
ona güllə atmaq günahdır. Mən görməmişəm, ancaq ovçu yoldaşlarımdan
yaralı ceyranının ağlamağının şahidi olanlar var. Ovçu qanunlarına
görə, əsil ovçu ovu qadağan edilən heyvanlara güllə
atmamalıdır”.
Ovçuluğun yazılmamış qanunları
Ovçu Kamranın sözlərinə görə, bütün peşələr kimi, ovçuluğun da
yazılmamış qaydaları var. Məsələn, bəzən ov zamanı ovçulardan
birinin bəxti gətirmir. Həmin ovçu evə əliboş dönməsin deyə,
yoldaşları onun xurcununa mütləq ovlanmış ördəkdən, dovşandan
qoymalıdır. Ovçuluğun yazılmamış digər qanunu ov bölgüsüdür:
“Ovçuların bir-birini tanıyıb-tanımamısından asılı olmayaraq,
birinin vurub yaraladığı heyvanı digər ovçu mütləq
öldürməlidir.
Suya düşən yaralı ördək qamışlıqların arasında gizlənməyə can atır.
Ova daha yaxın məsafədə olan ovçu mütləq onu vurmalıdır. Bu halda
birinci ovçu “onu mən vurmuşam” deyə haqqını tələb etsə də,
ikincisi də “mən vurmasaydım, qaçıb aradan çıxacaqdı” iddiasında
bulunur. Burada dava-dalaşın, çığır-bağırın heç bir faydası yoxdur.
Məsələni yoluna qoymağın yalnız bir yolu var. Birinci ovçu ikinciyə
bir patron, yəni, atdığı güllənin əvəzini qaytarmaqla quşu ondan
alır”.
Ovçunun sözlərinə görə, hər ovun öz atma xüsusiyyəti var. Yaşılbaş
ördək saatda 80-90 km, qaşqaldaqsa 50-60 km sürətlə uçur: “Hər quş
öz uçuş sürətinə görə vurulmalıdır. Güllə düz hədəfə yox, quşun
uçuş sürəti nəzərə alınmaqla yarım metr qabağa atılır”.
Qaban ovu necə olur?
Müsahibimiz qaban ovunun çətinliyindən danışır: “Qaban ovu ən
təhlükəli ovlardan biridir və hər ovçuyla bu ova getmək düzgün
deyil. Qaban ovuna adətən 6-7 nəfər və 2-3 itlə getmək lazımdır. İt
qaban ovunda ovçunun birinci köməkçisidir. Qaban ovunda ovçunun
sərrastlığı, hissiyyatı həlledici amillərdəndir. Yaralanmış qabanda
qisasçılıq hissi güclü olduğundan geri qayıdıb öz qisasını almağa
çalışacaq. Bütün bunları göz önünə alan həvəskar ovçular dovşan,
balıq və digər xırda hevan ovlamağı üstün tuturlar”.
Vəhşi heyvanları harda ovlamaq olar?
Qeyd edək ki, vəhşi heyvanların sayının tənzimləməsi məqsədilə
qabanı Lənkəran, Astara, Lerik, Qax, Cəlilabad, Zaqatala, İmişli,
Quba, Xaçmaz, Neftçala, Yardımlı, Şəki və İsmayıllıda , təkənin
Zaqatala, Şəki, Qax, Oğuzda, dovşanın isə Dəvəçi, Kürdəmir, Salyan,
Neftçala, Cəlilabad, Biləsuvar, Yevlax, Lənkəran, Zaqatala,
Ağstafa, Qazax, Zərdab, Masallı, Quba, Xaçmaz, İmişli, Sabirabad,
Saatlıda müvafiq ov sahələrində ovçuluq təsərrüfatlarında
ovlanmasına icazə verilir.
Eyni zamanda, Ağdam, Xanlar, Goranboy, Daşkəsən, Gədəbəy və Tərtər
rayonlarında, Xəzər dənizinin adalarında, yaşıl zonalarda, xüsusi
mühafizə olunan ərazilərdə, şəhərlərin və kurort ərazilərinin
ətrafında olan 1 kilometrə qədər sahələrdə ov qadağan edilir. Buna
riayət etməyənlər ciddi şəkildə cəzalandırılır. Birdəfəlik ov
icazəsinin qiyməti isə belə müəyyən edilib: Dovşanın ovlanması üçün
2.20 manat, çaqqala 3.96 manat, yenota və qunduza 1.65 manat,
təkəyə 24.75 manat, qabana (çöl donuzu) 16.5 manat təşkil edir.
Məşhur ovçular
Azərbaycan ictimaiyyətinin yaxşı tanıdığı şəxslər içərisində də bu
məşğulıiyyətə meyl edənlər var. Bunların içərisində millət vəkilli
Fəzail Ağamalı, Müsavat Partiyası Mərkəzi İcra Aparatının rəhbəri
Arif Hacılı da var. Məmurlarımız içərisində də ovçuluğa maraq
göstərənlərin olduğu deyilir. Amma onların adlarını dəqiqləşdirmək
mümkün olmadı.
Ceyran ovlasanız, həbs olunacaqsız...
Sonda onu bildirək ki, ovçuluq təsərrüfatlarına ciddi nəzarət
olunsa da brakonyerlik hallarının qarşısı tam alınmayıb. Bu
səbəbdən də ovu qadağan edilmiş vəhşi heyvanların ovlanmasına görə
cərimənin məbləği bir neçə dəfə artırılaraq minimum əməkhaqqının
3000 mislinə çatdırılıb. Azərbaycan təbiətinin nadir fauna
növlərindən olan ceyranın ovlanmasına görə isə təkcə cərimə ilə can
qurtarmaq mümkün deyil, həm də Cinayət Məcəlləsinin 258-ci maddəsi
ilə dəmir barmaqlıqlar arasına düşmək təhlükəsi var.
Nailə Rövşənqızı
Publika.Az
-
Kriminal18:12
Tulin Ələkbərovanın sevgilisi tərəfindən döyülməsi faktı araşdırıldı: nəticə... - VİDEO
-
Kriminal17:32
Faciəvi şəkildə ölən tələbənin ailəsi məhkəməyə getməkdən imtina etdi - FOTO
-
Nida Təhlil 17:11
İrəvan “Krokus”la bağlı bəyanatı rədd etdi: Kreml necə cəzalandıracaq?
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
-
Sosial16:36
Azərbaycanda sayğaclar ikiqat hesablayır - ŞOK İDDİA
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı