İnternetdən istifadə ilə bağlı yeniliklər olacaq

Azərbaycan özünün daxili internet şəbəkəsini yaradacaq. Bu yenilik “Azdatakom” şəbəkəsi imkanları əsasında yaradılacaq. Həmin şəbəkə üzərində daxili lokal şəbəkənin həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Bu yeniliyi istifadəçilər də hiss edəcək.

Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin baş məsləhətçisi Kamal Məmmədov Publika.az-a açıqlamasında bu yeniliyin üstünlükləri barədə məlumat verib.

“Bu gün hər hansı provayderin istifadəçisi digər bir provayderin kontentindən istifadə etmək üçün qlobal şəbəkəyə çıxır. Halbuki hər iki provayder kontenti Azərbaycanın daxilindədir. Bu imkanlar ölkə daxilində olsa, qlobal şəbəkəyə qoşulmağa ehtiyac olmayacaq. Bu həm də trafik yüklənməsinin qarşısını almaq üçün lokal kontentdən istifadəyə imkan verəcək. Bunun üçün provayderlərin lokal şəbəkəsi vasitəsilə yaradılmış xidmətdən istifadə etmək mümkün olacaq”.

K.Məmmədov ayrı-ayrı istifadəçilərin internetə giriş sürətində bu dəyişikliyi hiss edəcəklərini deyib.

“Məsələn, bu gün istifadəçilər bir dəfə tıklamaqla “Google”un xidmətindən rahatlıqla istifadə edirlər. Çünki bu şirkətin Azərbaycanda serveri var. Buradan edilən müraciət qlobal şəbəkəyə yox, daxili şəbəkəyə daxil olur. Kontent ölkə daxilində olduğuna görə, qısa zamanda informasiya əldə etmək mümkün olacaq”.

K.Məmmədov bildirib ki, ölkə daxilində bu sistemin qurulması üçün yetərincə imkanlar var.

“Bu gün ölkə ərazisi yetərincə optik şəbəkəyə malikdir. Bütün ATS, qovşaqlar optik şəbəkə üzərindədir. Yeganə məsələ bu şəbəkənin kontentləri olan provayderləri bir şəbəkədə birləşdirməkdir. Bunun üçün ortaq məxrəcə gəlmək lazımdır. Bunun üzərində iş gedir, hesab edirəm ki, ciddi problem olmayacaq. Həm də, bu yeniliyin ölkə üçün səmərəsi araşdırılmalıdır. Hələ ki, layihə müzakirə mərhələsindədir”.

Baş məsləhətçi uşaqların təhlükəsiz internetdən istifadə etməsi üçün “ağ siyahı” hazırlanmasına da aydınlıq gətirib.

“Beynəlxalq tədbirlərdə bu məsələ dəfələrlə müzakirə edilib. Hər dəfə texniki filtirlənmədən daha çox maarifləndirmənin vacibliyi qeyd olunur. Təhlükəsiz internet günü ilə bağlı dünyada maarifləndirmə tədbirləri həyata keçirilir. Bu tədbirlərin əsasını insanlar arasında maarifləndirmə işlərinin aparılması təşkil edir. Çünki yalnız uşaqlar deyil, böyüklər də maarifləndirmənin səviyyəsi aşağı olduğuna görə, internetdə ona lazım olmayan saytlara daxil ola bilir.

Maarifləndirmə ilə yanaşı, texniki tənzimləmə işləri də önəmlidir. Bütün dünyada bunun üçün filtrlənmə tətbiq edilir. Uşaqların kütləvi şəkildə internetdən istifadə etdiyi məkanlar ev və məktəbdir. Lakin ölkəmizdə də bütün orta, ali təhsil müəssisələri filtrlənmiş internetdən istifadə edir. Burada yalnız pornoqrafik materiallar deyil, həmçinin onlayn-oyunlar, eksterimizm, zorakılıq təbliğ edən saytlara giriş bağlanır. Evlərdə isə valideynlər müəyyən kontentə girişə məhdudiyyət qoyula bilir. Hesab edirik ki, hazırda internet klublara maraq yüksək deyil. Bu baxımdan onlarla bağlı filtrləmə məsələsini aktual hesab etmirik. Ümumiyyətlə, qlobal filtrlənmə nəzərdə tutulmur. Lakin internetdən təhlükəsiz istifadə ilə bağlı bəzi texniki işlər görülür. Məsələn, bir çox ölkələrdə provayderlər istifadəçilərə filtrlənmiş internet təklif edir. Gələcəkdə ölkəmizdə də belə bir xidmətin yaradılması mümkün ola bilər. Hazırda bu məsələ ilə bağlı təkliflər müzakirə mərhələsindədir. Konkret qərar qəbul edilməyib, ona görə də konkret fikir demək mümkün deyil. Bununla bağlı Ailə, Qadın, Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi və Ombudsman Aparatı tərəfindən iş aparılır”.

Gülxar Şərif