Qırmızı.az
İcbari Tibbi Sığorta: 15 illik həsrətin sonu?
Gələn ildən Azərbaycanda icbarl tibbi sığortanın tətbiqi planlaşdırılır. Bununla da, 1999-cu ildən səhiyyə gündəminin bir hissəsini zəbt etmiş bir problemin həll ediləcəyi güman edilir.
Bu sığorta növünün tətbiqinin yalnız səhiyyə deyil, eyni zamanda digər sektorlara o cümlədən əhalinin xərclərinin strukturuna da müsbət təsirləri var. İcbari sığortanın tətbiq edilməsi səhiyyənin maliyyələşdirmə bazasını dəyişməklə bu sahədəki neqativ halların azaldılmasına səbəb olacaq. Bu sisteminin tətbiqi sığorta şirkətlərinin gəlirlərinin artmasına gətirib çıxaracaq. Eləcə də sözügedən islahat vətəndaşların səhiyyə xərclərinin azalması səbəbindən pullarına qənaət etməsinə və o cümlədən az təminatlı və ya işsiz statusu olan insanların səhiyyə xidmətindən yararlanmasına imkan yaradacaq.
Qısaca qeyd edək ki, icbari tibbi sığorta bütün vətəndaşların
məcburi olaraq sığorta olunması deməkdir. Bu zaman işsiz statusu
olan və ya ünvanlı sosial yardım alan ailələr üçün sığorta haqqları
dövlət tərəfindən alınır. Vətəndaş isə səhiyyə xidmətinə ehtiyacı
olan, daha aydın desək xəstələnən zaman sığorta sənədini
göstərməklə pulsuz olaraq müalicə oluna biləcək.
Bəs, icbari tibbi sığortanın gələn ildən tətbiqi və daha dəqiq
desək, səmərəli tətbiqi üçün nələrin edilməsinə ehtiyac var?
Əvvəlla, qanunvericiliyin o cümlədən normativ hüquqi aktların
uyğunlaşdırılmasına ehtiyac var. Belə ki, Səhiyyə Nazirinin 1
fevral 2008-ci il tarixli qərarına əsasən dövlət xəstəxanalarında
tibbi xidmət pusluzdur. Təbii sual yararnır: əgər səhiyyə xidməti
pulsuzdursa, nə üçün icbari tibbi sığortanın tətbiqinə ehtiyac var?
Səhiyyə Nazirliyinin qərarlarının Azərbaycanın bu sahədəki
qanunvericiliyinə uyğunlaşdırılması olduqca vacibdir;
İkincisi, sığorta ödənişlərinin işə götürən ilə işçi arasında
bölüşdürülməsi mexanizmlərinin aydın formalaşdırılmasına ehtiyac
var. Sığortanın yalnız işçinin üzərinə düşməsi işçi üçün sosial
ağırlıq yarada bilər. İşəgötürənin icbari tibbi sığortanın
ödənilməsinə məsul edilməsi isə, işçilərlə müqavilə bağlanması
məsələsini xeyli yubandıracaq. İşəgötürənlər işçilərlə müqavilə
bağlamaqda maraqlı olmayacaqlar. Buna görə də bir sıra Avropa
ölkələrində olduğu kimi, icbari tibbi sığortanın işəgötürən və işçi
arasında bölüşdürülməsi məqsədəuyğun hesab olunur;
Üçüncüsü, icbari tibbi sığortanın tətbiqi zamanı digər əhəmiyyətli
məqamlardan biri xəstəxanaların bu prosesə hazır olmasıdır. Təəssüf
ki, bu gün xüsusilə dövlət xəstəxanaları sığorta şirkətləri ilə
işləmək təcrübəsinə tam malik deyillər. Hətta vətəndaşın sığortası
olduqda belə, bəzi xəstəxanalarda vətəndaşdan əlavə ödənişlər tələb
olunur. Xəstəxanaların bu prosesə hazırlanması, onların sığorta
şirkətləri ilə işləmə ənənəsi formalaşmalıdır;
Dördüncüsü, tədqiqatlar göstərir ki, “Tibbi sığorta haqqında” qanun
indiki tələbləri tam olaraq ödəmir. Bu baxımdan həmin qanunda bir
sıra boşluqlar var ki, onlar icbari tibbi sığortanın tətbiqinə
imkan vermir. Qanunvericilikdə icbari tibbi sığortanın tətbiqi
mexanizmləri göstərilməlidir. Eləcə də Nazirlər Kabineti yanında
İcbari Tibbi Sığorta üzrə Agentliyinin statusunun tam olaraq
təkmilləşməsinə ehtiyac var. Çünki bu agentlik icbari tibbi
sığortanın tətbiqinə birbaşa məsul olan qurumdur;
Beşincisi, işləməyən və eləcə də ünvanlı social yardım alan
vətəndaşlar üçün ödənişlərin dövlət tərəfindən və eləcəd də hansi
icraedici qurum tərəfindən necə ödənilməsi qanunvericilikdə aydın
şəkildə öz əksini tapmalıdır. Əmlakın icbari sığortasının tətbiqi
praktikası göstərir ki, bu sahədə aydın və şəffaf mexanizmlərin
tətbiqinə ciddi ehtiyac var;
Altıncısı, tibbi sığorta sisteminin inkişafı üçün əhalinin
gəlirlərinin strukturunun dəyişdirilməsi olduqca vacibdir. Əhalinin
tibbi sığortaya yönəldəcəyi vəsaitlər çox azdır. Hazırda
Azərbaycanda əhalinin gəlirlərinin 70 faizə qədəri istehlak
mallarının alınmasına, 10 faizi vergi və rüsumların ödənilməsinə
sərf edilir. Yerdə qalan vəsait az olduğundan əhali
sığortalanmasında çətinlik var. Avropa və Amerikada sığortalanmanın
yüksək olması əhalinin gəlirləri ilə bağlıdır. Bu səbəbdən əhali
gəlirlərinin 1/3-ni sığorta və digər bu kimi məsələlərə sərf edə
bilir. ABŞ-da hazırda ÜDM-in 8 faizini, Avropada 11 faizini sığorta
ödənişləri təşkil etsə də, Azərbaycanda bu rəqəm hələlik 1 faiz
intervalındadır.
Yeddincisi, səhiyyənin maliyyələşdirmə mexanizminin
dəyişdirilməsinə ehtiyac var. Azərbaycanda hər min nəfərə 7,6
xəstəxana çarpayısı düşür: Bu göstərici Almaniyada 3,8, Türkiyədə
isə 2,3-dür. Ölkəmizdə çarpayıların sayının çox olmasına baxmayaraq
ondan istifadə göstəricisi başqa dövlətlərlə müqayisədə xeyli
aşağıdır. Çarpayıların cəmi 26,1 faizi istifadə edilir. Bu
göstərici Almaniyada 89,5, Rusiyada 86,0, Türkiyədə 61,9 faizdir.
Avropa Birliyi üzrə həmin göstərici 76,9, MDB üzrə isə 85,9
faizdir. Buna görə də, icbari tibbi sığortanın tətbiqi ilə yanaşı
səhiyyənin maliyyələşdirilməsi sisteminin təkmilləşdirilməsi
olduqca vacibdir;
Nəhayət, nəzər almaq lazımdır ki, icbari tibbi sığortda üç tərəf
var; sığorta şitkətləri, xəstəxanalar və vətəndaşlar. Bu gün
praktiki olaraq bu üç tərəfin sığorta münasibətlərinin tam
formalaşdığını demək çətindir. Sığorta edənlə sığorta olunanaların
tibbi sığortanın əhəmiyyəti ilə bağlı məlumatlılıq səviyyəsi
olduqca aşağıdır. Bu o deməkdir ki, ölkədə tibbi sığorta
mədəniyyəti nə qədər acı olsa da zəifdir Təbii ki, bu
münasibətlərin yaxışaldırılması və ya sivil müstəviyə keçməsi üçün
sığortalıların maarifləndirməsinə ehtyiac var. Sığorta şirkətləri
ilə dövlət xəstəxanaları arasında da münsabitlərin qurulmasıda
müəyyən problemlər var: Hələ də sığorta şirkətləri ilə dövlət
xəstəxanalarının əksəriyyəti arasında münasibətlər sivil səviyyədə
qurulmayıb. Sığorta sənədlərinin xəstəxanalarda qəbulu ilə bağlı
problemlər qalmaqdadır. Bütövlükdə tibbi sığorta ilə bağlı
biliklərin aşağı olması icbari tibbi sığortanın inkişafını
tormozlayan faktorlardan biridir.
Hər halda, ölkəmiz uzun müddətdən sonra icbari tibbi sığortanın
gələn ildən tətbiqi qərarın verdi. Xeyirli olsun!
Dr. Vüqar Bayramov
İqtisadçı-alim
-
Sosial20:24
Şahmar Hüseynova yeni VƏZİFƏ VERİLDİ - FOTO
-
Maraq dünyası20:15
"Tarqovı"da çiy ətdən libas geyinən qızdan QƏRİBƏ HƏRƏKƏTLƏR - VİDEO
-
Art19:36
Azərbaycan və Türkiyə birgə film çəkəcəklər - ADI AÇIQLANDI
-
Elm və təhsil19:12
Emin Əmrullayev ona VƏZİFƏ VERDİ
-
Kriminal18:12
Tulin Ələkbərovanın sevgilisi tərəfindən döyülməsi faktı araşdırıldı: nəticə... - VİDEO
-
Kriminal17:32
Faciəvi şəkildə ölən tələbənin ailəsi məhkəməyə getməkdən imtina etdi - FOTO
-
Nida Təhlil 17:11
İrəvan “Krokus”la bağlı bəyanatı rədd etdi: Kreml necə cəzalandıracaq?
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi