Nida.az
Vilfrid Furman: “Tezliklə Qarabağın azad olunmasına start veriləcək” – MÜSAHİBƏ
Almaniyanın Potsdam Universitetinin professoru,
siyasi şərhçi Vilfrid Furman Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və
Ermənistan siyasəti haqda Rusiya KİV-inə müsahibə
verib.
Publika.az həmin müsahibəni ixtisarla təqdim
edir.
- Azərbaycan I Avropa Oyunlarına hazırlaşır və bu oyunlarda
erməni idmançıları da iştirak edəcək. Bu kontekstdə Azərbaycan və
Ermənistan münasibətlərini necə görürsünüz?
- Bütün region üçün təhlükəli vəziyyət aydındır. Bu baxımdan,
erməni idmançılarının Azərbaycana qonaq qismində gəlməsi müsbət
hesab oluna bilər. Ən azı son illərdə bu, nadir müsbət
hadisələrdəndir. Lakin ikitərəfli münasibətlərdə qısa zaman ərzində
müsbətə doğru nəyinsə dəyişəcəyini demək çətindir.
- Yəni möcüzə gözləməyə dəyməz?
- Məsələ ondadır ki, Ermənistanın manevr imkanları daralır. Bu
ölkənin hazırki siyasi elitası işğal olunan Azərbaycan torpaqlarını
geri qaytarmağa və beynəlxalq hüquqa əməl etməyə meylli deyil.
Bunun baş verməsi çox çətin məsələdir. Lakin Ermənistanın hazırki
iqtisadi və siyasi vəziyyətində yeganə çıxış yolu işğal etdiyi
torpaqlardan geri çəkilməkdir. Bu nə qədər tez baş versə, erməni
xalqı üçün o qədər yaxşıdır. Əgər bu baş versə, əminəm ki,
Azərbaycan Ermənistanın inkişafına yardım edəcək. Əks təqdirdə,
Ermənistan xalqı güclü zərər görəcək. Burda qazanan isə erməni
“diasporudur”.
- Nə üçün diaspor?
- Xaricdə yaşayan bəzi sıravi erməniləri anlamaq mümkündür. Lakin
bu gün “diaspor” adı altında Fransada, Amerikada, yaxud digər böyük
ölkələrdə yaşayanlar Azərbaycan torpaqlarının işğalının davam
etdirilməsi üçün pul xərcləyirlər. Onlar Qarabağda qondarma dövlət
yaradaraq ora pul köçürür, müharibə aparırlar. Bu müharibədə
əziyyət çəkən Ermənistandakı sadə ermənilərdir. “Diaspor” xaricdə
əmin-amanlıqda yaşayır. Ermənistanda isə insanlar aclıqdan əziyyət
çəkir. Sadə vətəndaşlar yoxsulluq içindədir. Gənclər ilk fürsətdə
xaricə üz tuturlar. Ermənistan rəhbərliyi anlamalıdır ki,
sürgünlər, qətllər yolu ilə əraziləri işğal edib orda möhkəmlənmək
prinsipi 1945-ci ildə mümkün idi. İndi bu çətindir. Xaricdəki
ermənilər güclü lobbiçilik edir, lakin Ermənistandakı yoxsul həyat
üçün heç nə etmirlər. “Diaspor” liderləri Fransa və ABŞ-da şampan
şərabı olan vannalarda çimirlər. Amma yoxsul erməniləri dözməyə
çağırırlar. Ermənistan rəhbərliyi nə vaxtsa demokrat olacaqsa, o
zaman xalqın əmin-amanlğını və rifahını düşünməyə başlayacaq. Əks
təqdirdə, biz bu ölkədə fasiləsiz iqtisadi tənəzzül və qeyri-sabit
ictimai-siyasi vəziyyəti müşahidə edəcəyik. Ermənistan getdikcə
Somaliyə bənzər ölkəyə çevriləcək.
- Ermənilər qondarma soyqırımın 100 illiyini qeyd etdilər.
Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
- Mən 1915-ci illə bağlı heç nə deyə bilmərəm. Əslində heç kəs bu
barədə danışmamalıdır. Ümumilikdə 100 il öncə nə baş veribsə, onun
bu gün hüquqi qiyməti yoxdur. Soyqırımdan, qətllərdən danışsaq, biz
Azərbaycanın yaxın tarixinə baxmalıyıq. Hansı ki, ermənilər
dəhşətli əməlləri ilə qara tarix yazdılar. Dünya bu tarixdən dərs
çıxarmalıdır. Artıq dünya da dəyişib və Ermənistan əvvəlki siyasi
strategiyasını davam etdirə bilməyəcək. Əksinə, bu ölkənin özü
uçuruma yuvarlanacaq.
- O zaman münaqişənin həllində hansısa dəyişiklik gözləmək
mümkündürmü?
- Ermənilər tarix boyu eyni istiqamətdə - qətllər, soyqırımlar,
deportasiyalarla hərəkət ediblər. Azərbaycan hər dəfə müstəqil
olanda başqa güclər ermənilərdən onlara qarşı istifadə edib.
Ermənilərin özlərinin də burda maraqları olub. 1918-ci ildə
Azərbaycan Demokratik Respublikası qurulanda da, 1991-ci ildə
müstəqillik bərpa olunanda da ermənilərin bu ölkəyə qarşı vəhşi
hücumlarını hər kəs bilir. Hər ikisində azərbaycanlılar öz doğma
yurdlarından qovulub, soyqırıma məruz qalıb, qətlə yetiriliblər.
Hər dəfə məqsəd azərbaycanlıların dominant olduğu tarixi Azərbaycan
torpaqlarını ələ keçirmək olub. Dağlıq Qarabağda da sistemli olaraq
etnik təmizləmə aparıldı, insanlara qarşı zorakılıq edildi. İndi də
azərbaycanlıların öz evlərinə qayıdışına nə sülh, nə də hərbi yolla
imkan verilmir.
Lakin indi ermənilərin seçdiyi qətl, soyqırım, sürgün taktikası işə yaramır. Bu ölkədə gənclər öz evlərini tərk edirlər. Səbəb bu gənclərin öz ölkələrini sevməməsi deyil. Kütləvi mühacirət bir tərəfdən ölkədə hökm sürən siyasi təqib, aclıq, digər tərəfdən xaricdə rahat həyatın xəyallarıdır. Azərbaycan torpaqlarının qanunsuz işğalına ermənilərin gələcəyi və rifahı qurban verilib.
Hər bir gəncin ölkəni tərk etməsi Ermənistanın insan kapitalının itirilməsi, həmçinin, dünyada mədəni və siyasi yoxluğa gətirib çıxaracaq. Çünki indiyə qədər dünyada ermənilərə olan şəfqət hissi, dini və tarixi həmrəylik yavaş-yavaş əriyir. Azərbaycanda keçirilən I Avropa Oyunları, eləcə də digər mühüm beynəlxalq tədbirlər bu prosesi sürətləndirir.
- Hesab edirsiniz ki, beynəlxalq ictimaiyyət də
Ermənistanın işğalçı siyasətinə qarşı çıxır?
- 1991-ci ildən Ermənistanın apardığı siyasət beynəlxalq hüquqa
ziddir. Bunun da nəticəsində regiondakı sabitlik pozulur. Bu məlum
məsələdir. Lakin artıq müstəqil müşahidəçilər Ermənistanın
işğalçılıq siyasətinin həm də sadə xalqa qarşı yönəldiyini
görürlər. Bu yalnız ölkənin inkişafını, əhalinin real gəlirlərini
zəiflətmir. Eyni zamanda, onun xoşbəxtliyini, rifahını və vətəndaş
cəmiyyətinin inkişafını uçuruma aparır. Bütün bunlar istənilən
dövlətin konstitusiyasına ziddir. Ermənistan işğalçı siyasəti ilə
öz xalqını qəfəsə salıb. Ölkənin böyük əraziləri xarabalıqlara
çevrilir.
Regionlarda acınacaqlı vəziyyətdir. Paytaxt insanlar üçün maqnit
rolunu oynayır, hər kəs bir şəhər toplaşır. Bir qrup zəngin və
yoxsul kütlə var. Bütün bunlar daxili partlayışın müjdəçiləridir.
Əgər ölkənin siyasi elitası uzun sürən müharibədən varlanırsa, sadə
kütlə məhv olur. Bu isə sosial partlayışı qaçılmaz edir.
Artıq Rusiya da Ermənistana dəstək verməkdən, ona himayəçilik
etməkdən bezib. Hesab edirəm ki, hazırki vəziyyət sonda
Ermənistanın Azərbaycana qarşı siyasətinin dəyişməsinə səbəb olacaq
və məcburi şəkildə işğal etdiyi əraziləri qaytaracaq. Bunun üçün ən
optimal vaxt dünyada geniş rezonans doğuran I Avropa Oyunlarının
başlanğıcı ola bilər. Ermənistan Cənubi Qafqazda hər kəslə mehriban
münasibət qurmasa, öz gələcəyini uduzmaq riski ilə üzləşəcək. Bu,
Ermənistanın xilasının yeganə yoludur. Hesab edirəm ki, artıq
mənzərə dəyişib və uduzan tərəf Ermənistandır. Azərbaycan
torpaqlarının işğaldan azad olunması bundan sonra çox vaxt
almayacaq.
Asif Nərimanlı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı
-
Magazin113:31
Tolik pərt etdi: "Bu da liftdə öpüşən Sabir" - VİDEO
-
Magazin112:56
Xalq artistindən valideynlərə və müəllimlərə MÜRACİƏT - VİDEO
-
Ekologiya12:31
Sabaha olan hava PROQNOZU - 20 dərəcə isti
-
Cənubi Qafqaz12:01
Paşinyan Şahramanyana cavab verdi - İrəvanda “mühacir hökumət” davası
-
Hadisə11:46
Ağdərədə qumbaraatan tapıldı - FOTO
-
İdman11:06
"Qarabağ"ın futbolçusu Fransa klubu ilə anlaşdı - FOTOFAKT