Dünya
Dünyanın ən dəhşətli təyyarə qəzaları - - VİDEO
Bu gün səhər saatlarında Braziliyadan Kolumbiyaya uçan “RJ85” tipli sərnişin təyyarəsi Kolumbiya səmasında qəzaya uğradı. “LAMIA” hava yolları şirkətinə məxsus təyyarənin göyərtəsində 72 sərnişin və 9 nəfər ekipaj üzvü olub. Qəza nəticəsində 75 nəfər ölüb. Təyyarə qəzası dünyada baş verən ən dəhşətli təyyarə qəzalarını yada salıb.
Publika.az dünyanın ən dəhşətli qəzalarını təqdim edir.
1. 11 sentyabr 2001-ci il, Nyu-York, ABŞ
Bu aviaqəza bütün dünyanı şoka saldı. İki Boeing-767 terrorçular
tərəfindən qaçırılaraq Nyu-Yorkdakı əkiz qüllələrə çırpılıb.
Göyərtədə ümumilikdə 137 sərnişinin olmasına baxmayaraq hadisənin
qurbanlarının sayı 3 minə çatdı. Hər iki bina yerlə yeksan oldu,
dağıntılar altında minlərlə insan qaldı. Bu, insan itkisinə görə,
ən genişmiqyaslı təyyarə faciəsi idi.
2. 27 mart 1977-ci il, Tenerife, Kanar
adaları
Həmin gün Tenerife şəhər aeroportunda qəza qeydə alındı. Qəza
səmada deyil, quruda baş verdi. İki Boeing-747-nin toqquşması
zamanı 583 nəfər öldü. Dispetçer komandasının anlaşılmazlığı
ucbatından pilotlara səhv komanda verilir. Şəhərin başqa hava
limanında- Las-palmas aeroportunda baş verən partlayışa görə bütün
təyyarələr bu aeroporta yönləndirilir. Çoxlu sayda gözləyən və eniş
edən təyyarələr var idi. Yanlış qərar nəticəsində 2 təyyarə
bir-birinə çırpılır.
3. 12 avqust 1985-ci il, Tokio, Yaponiya
Yenə də Boeing-747. Bu qəza insan qurbanlarının sayına görə
digərlərindən çox da fərqlənmir. Həmin gün "Japan Airlines"
şirkətinə məxsus təyyarə Tokio yaxınlığında qəzaya uğrayır. Cəmi 4
nəfər sağ qaldı-aviakompaniyanın 1 xanım əməkdaşı, 1 qadın uşağı
ilə və ağaca ilişib qalan daha 1 qız uşağı. Havaya qalxan
təyyarənin gövdəsində yaranan çat nəticəsində uçuşdan 12 dəqiqə
sonra laynerdə texniki nasazlıqlar yarandı, salonda təzyiq aşağı
düşdü. Pilot idarəetməni itirdi və təyyarə 4100 metr hündürlükdən
sürətlə aşağıya düşməyə başladı. Layner dağ yamacına çırpılır və
dərhal yanğın başlayır. Relyef xilasedicilərin işini
çətinləşdirirdi, onlar hadisə yerinə 14 saatdan sonra gəib çıxa
bildilər. Təhqiqatdan belə aydın olur ki, 1978-ci il iyunun 2-si
eniş edərkən təyyarənin quyruğu zolağa dəyib. Təmir işləri
keyfiyyətlə aparılmadığından 7 il sonra bu cür qəzaya gətirib
çıxardı.
4. 8 yanvar 1996-cı il, Kinşasa, Zair (indiki
Konqo)
N’Dolo aerodromundan Rusiya təyyarəsi havaya qalxmağa hazırlaşırdı.
Bədbəxt hadisə üçün heç bir səbəb yox idi. Amma nədənsə An-32
təyyarəsinin havaya qalxmaq cəhdi baş tutmadı. Şəhərin mərkəzində
yerləşən aeroportun yaxınlığında bazar var idi və təyyarə
insanların çox olduğu həmin bazara çırpıldı. Sonradan məlum oldu
ki, təyyarə həddindən artıq yüklənmişdi və səmaya qalxa
bilməməsinin səbəbi də yükün ağır olması idi. Hadisə zamanı 350
nəfər öldü, 450-si yaralandı. Yarım illik təhqiqatın nəticəsi
olaraq hər iki pilot qətldə günahkar bilinərək həbs edildi.
5. 12 noyabr 1996-cı il, Çarxi Dadri,
Hindistan
Həmin gün ilk dəfə olaraq səmada iki təyyarə toqquşdu. Qazaxıstana
məxsus İl-76TD Çimkənddən Hindistanın paytaxtı Dehliyə uçurdu. 10
ekipaj üzvündən başqa göyərtədə 27 sərnişin var idi. Dehlidən isə
Boeing-747 təyyarəsi Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərinə
istiqamət götürmüşdü. Göyərtədə 321 sərnişin var idi, onların
əksəriyyəti Ərəbistana işləməyə gedən hindlilər idi. İl-76 anidən
bir az aşağıya enərək Boeing ilə eyni hündürlükdə uçmağa başlayır.
Dehlidən 75 km aralıda 500 km/s sürətlə hərəkət edən təyyarələr
bir-birinə çırpılır. Zərbənin təsiri avtomobillərin bir-birinə
çırpılmasından 700 dəfə güclü idi. 500 tondan artıq yanan metal
yerə düşdü, laynerlərin qalıqları 8 km radiusda səpələndi. Hər iki
təyyarədə olanların hamısı öldü. Qəza yerinə xilasedicilərdən əvvəl
soyğunçular gəldi, onlar ələ keçirilməsi mümkün olan əşyaları
oğurladılar. Xilasedicilər heç bir cəsədin kimliyini müəyyənlişdirə
bilmədi. İnsidentə görə qazaxıstanlı pilotun günahkar olduğu
deyildi.
6. 3 mart 1974-cü il, Paris, Fransa
Paris yaxınlığındakı qəzada bütün təyyarədəkilərin hamısı öldü, 546
nəfərdən biri də sağ çıxmadı. Türk Hava Yollarına məxsus aerobus
Ankara-İstanbul-Paris-London reysini həyata keçirirdi. Fransa
paytaxtında təyyarəyə çoxlu sayda reqbi həvəskarları mindi. Amma
hamı təyyarənin yük yerinin möhkəm bağlanmadığından xəbərsiz idi.
Havaya qalxdıqdan yarım saat sonra qəflətən yük yeri açılır,
nəticədə təzyiq fərqi yarandığından bir neçə kreslo sərnişin
qarışıq yerindən qopub uçur. Hava gəmisinin idarəetmə mexanizmi də
sıradan çıxır. Nasazlıq yaranandan 77 saniyə sonra təyyarə Parisdən
37 km aralıda böyük sürətlə dağa çırpıldı. Zərbə o qədər güclü idi
ki, təyyarənin nə özündən, nə də sərnişinlərdən əsər-əlamət
qalmadı. Hadisəyə görə göyərtə mühəndisi məsuliyyət daşıdı, o,
uçuşdan əvvəl yük yerinin qapısını yoxlamalı idi. Qapanma
mexanizmində də texniki nasazlıqlar var idi. Hadisə 1974-cü ildə
baş verib, o zaman təyyarələrdə qapanma mexanizmi hələ
təkmilləşdirilməmişdi. Hündürlükdə təyyarədə bir açarın sınması
yüzlərlə insanın ölümü üçün kifayət idi.
7. 23 iyun 1985-ci il, Atlantik okeanı
Bu, su üzərində ən irimiqyaslı avia qəzadır. İrlandiya
sahillərində, daha dəqiq Atlantik okeanı üzərində Boeing-747-nin
parça-parça olması indiyə qədər mübahisəli məsələdir. Layner
Monreal-London-Dehli-Bombey reysini həyata keçirirdi. 9400 metr
hündürlükdə təyyarədə partlayış səsi eşidildi və qalıqları Atlantik
okeanına düşdü. 329 nəfər həlak oldu. 20 il davam edən təhqiqat
işlərinə 130 milyon Kanada dolları xərcləndi. Kanada hökuməti
hadisəyə görə hind ekstremistlərinin məsuliyyət daşıdığını
müəyyənləşdirdi. Bazası Şimali Amerikada yerləşən sikx hərbi
qruplaşmasının baqaja bomba yerləşdirdiyi məlum oldu. Hindistanda
yaşayan bu milli azlıq o zamanlar müstəqillik uğrunda mübarizə
aparırdı və terror aktı ilə diqqəti özlərinə cəlb etmək istədilər.
Hərçənd təhlükəsizlik xidmətinin əməkdaşları hazırlanan terror
aktından öncədən xəbərdar idilər, çünki partlayıcı vasitə
təyyarənin göyərtəsinə sərnişinlərdən birinin çantasında keçirilib
və aeroport əməkdaşları buna göz yumub. Partlayış sahildən 190 km
aralıda baş verib. Ölənlərin aldıqları bədən xəsarətlərindən
müəyyənləşdirmək mümkün oldu ki, təyyarə partladılıb. Lakin bu günə
qədər sikx qruplaşması iddia edir ki, bu qəzada onların əli yoxdur,
partlayışı ABŞ xüsusi xidmət orqanları törədib ki, sikxlərə dünyada
etimad azalsın.
8. 19 avqust 1980-ci il, Ər-Riyad, Səudiyyə
Ərəbistanı
Bu qəza təkcə ölənlərin sayına görə dəhşətli sayılmır, həm də ona
görə tükürpədicidir ki, sərnişinlər xilas olmağın bir addımlığında
idilər. Təyyarə Pakistanın Kəraçi şəhərinə istiqamət almışdı, ancaq
göyərtədə meydana gələn tüstü ucbatından o, havaya qalxdığı
məntəqəyə - Səudiyyə Ərəbistanının Ər-Riyad şəhərinə qayıtmalı
oldu. Pilotlar uğurlu eniş etdilər, onu aeroportun uçuş zolağına
sürdülər, hətta təyyarəni saxladılar. Mühərriklər hələ
söndürülməmişdi. Amma 3 dəqiqədən sonra təyyarə alışıb yanmağa
başlayır. Hava gəmisi yerdə olduğu halda sərnişinlər köməksiz
vəziyyətdə yanıb ölürlər. 301 nəfərin heç biri sağ çıxmır.
9. 3 iyul 1988-ci il, Fars körfəzi
Fars körfəzi səmasında baş verən qəzanın səbəbkarı nə pilotdur, nə
də texniki nasazlıq. İran Hava Yollarına məxsus Airbus A300
sərnişin təyyarəsi hərbiçilər tərəfindən vuruldu. Reysin müddəti
qısa idi, 28 dəqiqəyə Dubaya çatmalı idi. Həmin il Fars körfəzində
ABŞ hərbi-dəniz kreyseri keşik çəkirdi. O, İran-İraq müharibəsi
zamanı Küveyt nəqliyyatını mühafizə edirdi. Amerika hökumətinin
açıqlamasına görə, kreyser aerobusunu hərbi döyüş təyyarəsi zənn
edib. 20 km məsafədən təyyarəyə 2 raket buraxılıb və hədəfə dəyib.
Amerikanlar hadisəni hərbi insident kimi qiymətləndirdi və buna
görə heç kəs cəzalandırılmadı. Qəza nəticəsində 290 nəfər həyatını
itirdi, onlardan 66-sı uşaq, 16-sı ekipaj üzvü idi. İran hökuməti
hesab edir ki, neytral su hövzələrində təyyarəyə hücum cinayət
hesab olunur. Yalnız 8 ildən sonra ABŞ tərəfi rəsmi Tehranın
mövqeyi ilə razılaşaraq 62 milyon dollar ödəyir, ancaq bunu
kompensasiya kimi deyil, könüllü jest olaraq verdiyini deyir.
10. 1 iyul 2002-ci il, Uberlinqen, Almaniya
Almaniyadakı bu qəza digərlərindən fərqlənir. Burda diqqət çəkən
məqam ölənlərin sayı deyil, onların yaş həddidir. Rusiyaya məxsus
TU-154 ilə Almaniya şirkətinə məxsus Boeing-757 yük təyyarəsinin
toqquşması zamanı ölənlərin əksəriyyəti uşaqlar idi. Dispetçer
cihazında baş verən nasazlıq pilotları çaşdırdı. Hər iki təyyarənin
ekipajı toqquşmadan qaçmağa çalışsalar da, dispetçerdən düzgün və
vaxtında məlumatın daxil olmaması səbəbindən yanlış qərar verdilər.
Qəzada həyat yoldaşı və övladını itirən bir şəxs hadisədən 2 il
sonra həmin dispetçeri qətlə yetirdi. Cinayət affekt vəziyyətində
olarkən törədildiyindən ona nəzərdə tutulduğu kimi 24 il deyil, 8
il cəza verildi. Ölənlərin əksəriyyəti qəzanın baş verdiyi yerin
yaxınlığında dəfn olunub, onların xatirəsinə memorial inşa edilib.
Ancaq heç bir kompensasiya və ya kiminsə cəzalandırılması uşaqları
qaytara bilməz.
11. 10 aprel 2010-cu il, Smolensk, Rusiya
Smolensk səmasında qəza cəmi 4 il əvvəl baş verib, hadisənin
səbəbləri də məlumdur. Aprelin 10-u 2010-ci ildə Smolenskdə Polşa
Hərbi-hava Qüvvələrinə məxsus TU-154 təyyarəsi qəzaya uğrayıb. 96
nəfər həyatını itirdi. Faciə bütün dünyanı lərzəyə saldı, axı
laynerin göyərtəsində Polşa prezidenti Lex Kaçinski, onun həyat
yoldaşı, ordunun öndə gedən hərbiçiləri, siyasətçilər, görkəmli
dövlət və din xadimləri var idi. Bir anda ölkə "yiyəsiz" qaldı.
Polşada 1 həftə matəm elan olundu. Təyyarə güclü duman şəraitində
uçurdu, ekipaja isə bu barədə əvvəlcədən xəbərdarlıq edilmişdi.
TU-154 ağaca ilişdi, fırlandı və havada parçalanmağa başladı.
Rusiya tərəfi qəzanın ekipajın səhvi səbəbindən baş verdiyini
deyir. Lakin Polşa hökuməti iddia edir ki, əlverişsiz hava
şəraitində rusiyalı dispetçerlər təyyarəni yerə enməyə məcbur
etdilər.
12. 17 iyul 2014-cü il, Ukrayna
Ən dəhşətli təyyarə qəzalarından biri. İyulun 17-si Ukrayna
səmasında Malayziya Hava Yollarına məxsus Boeing-777 təyyarəsi
vurulur. Niderlandın paytaxtı Amsterdamdan Malayziyanın
Kuala-Lumpur şəhərinə uçan sərnişin təyyarəsi Donetsk yaxınlığında
separatçılar tərəfindən vurulur. Göyərtədə olan 298 nəfərin hamısı
ölür. Daha çox siyasi xarakter daşıyan bu insident dünya
liderlərini də şoka salır. Rəsmi Kiyev təyyarənin Rusiyanın
himayəsi ilə qiyamçıların vurduğunu deyir, çünki laynerin
raket-zenit kompleksi ilə hədəfə alınması həmin qüvvələrin
arxasında güclü dövlətin dayanmasından xəbər verir. Ukrayna
Təhlükəsizlik Xidməti Malayziyaya məxsus "Boeing 777"-in Rusiyanın
"BUK-M" zenit-raket kompleksi vasitəsi ilə vurulduğu barədə məlumat
yayır. Rusiya tərəfi isə Ukraynanı ittiham edərək ölkəsinin hava
məkanında baş verən istənilən hadisəyə görə Kiyevin məsuliyyət
daşıdığını deyir. Təyyarənin qara qutusu Malayziya tərəfinə təhvil
verilib, təhqiqat davam edir.
13. 31 oktyabr 2015-ci il, Sinay yarımadası
Şarm-əl-Şeyxdən qalxan Rusiya təyyarəsi 2015-ci il oktyabrın 31-də Sinay yarımadası üzərində qəzaya uğrayır. Təyyarənin göyərtəsində olan 224 nəfərin hamısı həlak olur. Hadisəyə görə, məsuliyyəti İŞİD terror qruplaşması üzərinə götürüb. Qəzanı araşdıran Rusiya tərəfi də qəzanın səbəbi olaraq terror versiyasını təsdiqləyib.
Ömər
-
Sosial01:01
Azərbaycana qaytarılan dörd kəndin sakinləri DANIŞDILAR - VİDEO
-
Qoroskop00:31
Günün qoroskopu: köklü yeniliklər başlanır
-
Magazin119 Aprel 23:15
Nazpəri illər sonra İlhamə Quliyeva ilə küsülü olmasının səbəbini açıqladı - VİDEO
-
Hadisə19 Aprel 22:48
Bakı metrosunda OLAY
-
Nida Xəbər 19 Aprel 22:24
4 kənd qayıtdı - Növbəti mərhələdə nə var?
-
Dünya19 Aprel 22:12
Ukrayna Rusiyanın hərbi obyektlərini vura bilər - NATO-dan TAM DƏSTƏK
-
MDB19 Aprel 21:50
95 yaşlı diplomat öldü
-
Nida Xəbər 19 Aprel 21:20
Sərhədin delimitasiyası başladı: İrəvan dərhal Tehrana hesabat verdi