Həsən Ruhani: Tehran cığallıq etməyəcək, əgər...

"İran 6 supergüclə imzalanmış ilkin razılaşmanın şərtlərinə əməl edəcək, bir şərtlə ki, bu ölkələr də şərtlərə əməl etsinlər".

Publika.az-ın məlumatına görə, bunu İran prezidenti Həsən Ruhani televiziya ilə xalqa müraciətində deyib.

“Dünya bilməlidir ki, biz cığallıq etmək niyyətində deyilik” – prezident əlavə edib.m Bununla belə Ruhani xəbərdarlıq edib ki, əgər bu ölkələr başqa yol seçsələr, İranın da başqa variantları olacaq.

Əldə olunmuş ilkin razılaşma çərçivəsində İran özünün nüvə proqramını məhdudlaşdırmalı və bunun müqabilində onun üzərindəki sanksiyalar qaldırılmalıdır. Həsən Ruhani yenə də təkrar edib ki,Tehranın nüvə ambisiyaları dinc məqsədlərə xidmət edir. İran prezidentinin sözlərinə görə, razılaşma, onun ölkəsinin bütün dünya ilə əməkdaşlıq edə bildiyini nümayiş etdirib.

O bildirib ki, İran “ikiüzlü” deyildir və P5+1 ölkələri – ABŞ, Fransa, Britaniya, Rusiya, Çin, habelə Almaniya da eyni yolu tutsalar, İran da hər hansı “yekun sazişə” hörmət göstərəcək.

İranın nüvə haqqı tanınıb

Ruhani əlavə edib ki, bu razılaşma ilə dünya İranın nüvəni zənginləşdirmək haqqını tanıyıb: “Bu gün bizi İran xalqının yaddaşına yazan gündür. Bəziləri düşünürlər ki, biz dünya gücləri ilə ya vuruşmalı, ya da onlara təslim olmalıyıq. Bizsə deyirik ki, bizə bunların heç biri lazım deyil, çünki üçüncü bir yol var: Biz dünya ilə əməkdaşlıq edə bilərik”.

İranın ali rəhbəri ayətullah Əli Xamenei isə hələlik cümə axşamı imzalanmış razılaşma barədə fikir söyləməyib. Lakin onun ətrafındakı bəzi mühafizəkarlar mənfi münasibətlərini gizləməyiblər.

İranın “yəhərli atı”

Ayətullah Xameneinin müşavirlərindən biri, nüfuzlu “Keyhan” qəzetinin redaktoru Hüseyn Şariatmadari deyib: “Çərçivə razılaşmasını bir cümlə ilə ifadə etmək olar: İran yəhərli atını verib, əvəzində sınıq üzəngi alıb”.

Amma təhlilçilər hesab edirlər ki, İranın ali rəhbəri sözünü çoxdan deyib və danışıqlara da, sazişə də xeyir-duasını verib.

Əldə olunmuş razılaşmaya əsasən İran indi öz sentrifuqlarının sayını azaldaraq 5060 dəstə endirməlidir. Fordo yeraltı nüvə zavodu fəaliyyətini davam etdirəcək, lakin uranın zənginləşdirilməsi prosesini dayandıracaq.

Tehran nə verir, nə alır?

Tehran həmçinin öz zənginləşdirilmiş uran materialını qarşıdan gələn 15 ildə 10 tondan 300 kiloqramadək azaltmalıdır. Arakda tikilməkdə olan ağır su reaktorunun sxemi dəyişdiriləcək və o, aşağı dərəcəli plutonium istehsalına uyğunlaşdırılacaq.

Bütün bunların müqabilində BMT-nin, ABŞ və Avropa İttifaqının İran üzərindəki sanksiyaları, habelə bir sıra qadağaları mərhələ-mərhələ qaldırılacaq. Lakin bunun üçün Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi İranın öz vədlərinə əməl etməsini təftişlər vasitəsilə yoxlayacaq.