Nida.az
ABŞ kəşfiyyatçıları dövriyyəyə soxdu: Bakıya gələn “ikinci Bzejinski”
Ukraynadan sonra Putinin ittifaq yaratması II Dünya
müharibəsindən sonra başlayan “soyuq müharibə”nin yeni mərhələsinə
damğa vurdu. Qərbin birliyinə qarşı “Putin İttifaqı”. Nə qədər
cılız görünsə də, Qərbdə Kreml dalanlarında planlaşdırılan “SSRİ
qardaşlığını qaytarmaq” planlarından xəbərdar idilər və Kiyev
küçələrində qurulan barrikadalara ilişib qalmış Moskvaya doğru
“axın” Rusiyanın Ukraynada zəif düşürülməsi ilə yavaş-yavaş
hərəkətə keçdi.
Bu axında əsas marşrut Ukrayna, Moldova, Gürcüstan və... Azərbaycan
olmalı idi. Bu ölkələr SSRİ süqutundan sonra qazanılan müstəqillik
tarixində eyni təcrübəyə malikdir. Ən başda Azərbaycan Qarabağ
münaqişəsi, ardınca Moldova Dnestryanı, Gürcüstan Cənubi Osetiya və
Abxaziya, nəhayət, Ukrayna Krım və hələ də davam edən separatizm
problemi. Nədənsə Qərb Rusiyadan köklü zərbə almış ölkələri seçdi.
Təbii ki, burda strateji önəm də əsasdır.
Ukrayna, Moldova və Gürcüstan hələ ki, ABŞ-ın planlarına uyğun
hərəkət edir. Onlar Avropa Birliyi ilə məlum sazişi imzaladı.
Azərbaycansa hələ də müstəqil siyasətində dirənməyə davam edir. Bu
prosesin dərin detallarının olduğu bəllidir, lakin burda
diqqətçəkən kiçik və xüsusi bir məqam var.
Publika.az-ın analitik qrupu tərəfindən bu xüsusi
məqam araşdırılıb.
Söhbət ABŞ kəşfiyyatını CİA-nın leqal qurumu kimi tanınan
“Stratfor” əməkdaşlarının bu ölkələrə səfərlərindən gedir.
Ukrayna, Moldova və Gürcüstan Assosiativ Sazişi imzalamamışdan öncə “Stratfor”un əməkdaşı Robert D. Kaplan Moldovaya səfər edib. Kaplan özü bu barədə yazır ki, o, səfər çərçivəsində bir sıra rəsmi və ictimai şəxslərlə görüşüb, regionda güclənən Rusiya təhdidini müzakirə edib. Daha sonra o, Rusiya təhlükəsinin Rumıniya və Moldova üçün nəticələrini, hər iki cəmiyyətin bu təhlükəyə qarşı reaksiyasını şərh edir.
Burada “Stratfor” rəhbəri Corc Firdmanın Azərbaycan və Gürcüstana
səfəri yada düşür. Ötən ayın əvvəllərində Polşadan Bakıya qədər
səfər marşrutuna çıxmışdı. O, səfər təəssüratları barədə yazırdı:
“Səfər etdiyim ölkələrin çoxu mövqelərini yenidən
qiymətləndirirlər. Ümumi olaraq narahatlıq hissi hökm sürür.
Polşada icmalçılar daha çox bunu gizlətməyə çalışır. Türkiyə kimi
böyük ölkədə isə daha açıq şəkildə dilə gətirilir və Ukrayna nümunə
kimi göstərilir. Lakin Polşa və Azərbaycanda mən iki sual eşitdim:
“Ruslar hərəkətə keçib?” və “Qorunmaq üçün biz nə edə bilərik?”
Bu səfərlər və ardınca baş verənlər ABŞ-ın leqal kəşfiyyatçılarının
Rusiya ilə sərhədə göndərdiyini deməyə əsas verir. “Stratfor”un
CİA-ya bağlı olduğu haqda deyilənlər də bu ehtimalı
gücləndirir.
Əslində bu, beynəlxalq diplomatiyanın “yumşaq üz"lərindən biridir.
Belə ki, rəsmi olmayan şəxslərin dövriyyəyə buraxılması daha az
şübhə oyadır və onlar vasitəsilə mesajlar daha rahat və aydın
çatdırılır. 1990-cı ilin əvvəllərində məşhur amerikalı politoloq
Zbiqnev Bjezinskinin Bakı səfəri bu baxımdan çox şey deməkdir. Belə
ki, 1994-cü ilin payızında Bakıda bağlanan “Əsrin müqaviləsi” heç
də asanlıqla ərsəyə gəlməmişdi. Bakı üzərində şiddətli mübarizə
aparan Qərb və Rusiya savaşında, belə demək mümkünsə, qazanan Qərb
oldu. Bu prosesin pərdəarxası məqamları Bjezinskinin “İkinci şans”
kitabında əksini tapır.
“Bill Klinton rus imperializminin dirilməsinə mane olan, ABŞ
tərəfindən dəstəklənən Bakı-Tiflis-Ceyhan neft kəməri üçün
təriflənməyə layiqdir. Bu boru kəmərinin çəkilməsi nəticəsində Qərb
Xəzər dənizi və Mərkəzi Asiyadakı neftə birbaşa çıxış əldə etmişdi.
1995-ci ilin oktyabrında, yəqin ki, əvvəllər ABŞ-ın bu təşəbbüsünü
müdafiə etdiyim üçün Klinton və onun milli təhlükəsizlik üzrə
məsləhətçisi məndən Klintonun şəxsi məktubunu Azərbaycan prezidenti
Heydər Əliyevə çatdırmağımı, onunla belə bir boru kəmərinin
Azərbaycana gətirəcəyi uzunmüddətli faydalar barəsində danışmağımı
xahiş etdilər. Bu barədə müsbət qərar vermək üçün Rusiyanın bütün
Azərbaycan neftini, sadəcə, Rusiya ərazisindən ixrac olunması ilə
bağlı Moskvanın davam edən tələblərini Azərbaycan rədd etməli idi.
Gündüz eksklüziv olaraq Rusiya lehinə öhdəlik götürülməsi üçün
çalışan güclü nümayəndələrdən ibarət rus heyəti ilə üzləşən
Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyev ilə gecənin gec saatlarında
görüşdüm. Bakını tərk etməzdən əvvəl Klintona Azərbaycanın ABŞ-ın
təşəbbüsü ilə bağlı öhdəlik götürdüyümü xəbər verdim. Bu gün
Bakı-Tiflis-Ceyhan kəməri Azərbaycanın (həm də Amerikanın) öz
enerji mənbələrini çeşidləndirmək cəhdlərinə mühüm töhfədir”, -
deyə Bjezinski kitabında yazır.
Bu nümunə Corc Firdmanın Bakı gəliş səbəbinə müəyyən mənada işıq
tutur. Hər halda “ikinci Bjezinski” adlanan bu analitik Vaşinqton
üçün əhəmiyyətli fiqurdur. Görünür, Amerika 20 il sonra vaxtilə
uğurlu alınmış eyni siyasi xətti davam etdirmək istəyir. Bu dəfə
məqsəd tərəfin bəlli edilməsidir, təbii ki, bunun fonunda enerji
amili da özünü göstərir.
Lakin bu dəfə nə qədər uğurlu alındığını demək çətindir. Bakı Qərb və Rusiya arasında tərəfsizliyini qorumaqda israrlıdır. Bu gediş Kiyev, Kişinyov və Tiflisdə nə qədər uğurlu alınsa da, bu ölkələrin itirdikləri fonunda Bakının daha ağıllı və ehtiyatlı davrandığı görünür.
Asif Nərimanlı
-
Magazin100:30
“Sonradan soyunanda göz öyrəşmir” - FOTO
-
Qoroskop00:15
Günün ULDUZ FALI: çox ciddi münaqişə baş verə bilər
-
Sosial28 Mart 22:50
Əhaliyə ŞAD XƏBƏR: pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
İdman28 Mart 22:24
UEFA-dan Avro-2024-lə bağlı YENİLİK - Yekun qərar bu tarixdə veriləcək
-
Magazin228 Mart 22:00
Sevgilisi məşhur aktrisanı döydü: "Aylarla..."
-
Sosial28 Mart 21:36
Daxili İşlər Nazirliyi əhaliyə ÇAĞIRIŞ ETDİ
-
İnanc28 Mart 21:24
Ramazanın 19-cu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
Sosial28 Mart 20:24
Şahmar Hüseynova yeni VƏZİFƏ VERİLDİ - FOTO