Nida.az
İlham Əliyevin uzaqmənzilli manevri: “Cənub qaz dəhlizi” bizə nə verəcək? – TƏHLİL
Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyində yeganə mənbə olduğunu faktiki olaraq təsdiqlədi.
Publika.az xəbər verir ki, dünən Bakıda “Cənub qaz
dəhlizi” Məşvərət Şurası çərçivəsində ilk görüş keçirildi. Bu görüş
layihənin reallaşdırılması istiqamətində işlərin sürətləndirilməsi
üçün atılan addım idi. Son geosiyasi proseslər və dünyadakı enerji
manevrləri Bakıdakı toplantı fonunda diqqət çəkir. Xüsusilə “Cənub
axını” layihəsindən imtina və “Türk axını” layihəsinin gündəmə
gəlməsi Avropanın “Cənub qaz dəhlizi”nə diqqətini bir qədər də
artırdı. Bu, Qərb-Rusiya qarşıdurmasından irəli gələn məsələ
olmaqla yanaşı, Avropanın enerji təminatında Azərbaycanın yeganə
mənbə olduğunu anlamasından da irəli gəlir.
XXI əsrin müqaviləsi: “Cənub qaz axını”
Azərbaycan 1994-cü ildə “Əsrin müqaviləsi”nə imza atmaqla iki mühüm
məsələni həll etdi. Heydər Əliyev hakimiyyətə gələndə ölkəni
böhrandan çıxarmağın yeganə yolunun neft strategiyasında olduğunu
bilirdi. Qərb və yeni dağılan SSRİ-nin varisi Rusiya arasında
yenicə başa çatan “soyuq müharibə” fonunda rəsmi Bakının durumu o
qədər də ürəkaçan deyildi. Lakin Heydər Əliyev ağıllı gedişlə
“Əsrin müqaviləsinə” nail olmağı bacardı. Bu müqavilə Avropanın
neftlə təmin olunmasında xüsusi rol oynadı və 20 il öncə reallaşan
layihə bu gün də işləyir. Heydər Əliyevi isə Azərbaycanın maraqları
və gələcəyi düşündürürdü. Məhz 20 il öncə atılan addım bugünkü
müstəqil Azərbaycanın ilk təməl daşı oldu.
Üzərindən 20 il keçdi. Qərb-Rusiya savaşı hələ də davam edir və bu
savaşda əsas faktor mavi yanacaqdır. Bu gün beynəlxalq gücləri
dünya müharibəsi astanasına gətirən Ukrayna böhranının arxa
planında da məhz bu faktor dayanır. Qərb avropalıları soyuqdan
qorumaq üçün Rusiyanın hər qış istifadə etdiyi “qaz təzyiqindən”
xilas olmaq istəyir, bunun üçün alternativ mənbələr axtarırdı.
Ortaya “Nabucco” layihəsi çıxdı. Layihənin müəllifi Qərb idi və
hesablamalara görə, Azərbaycan qazı Avropaya çıxarılacaqdı. Lakin
“Nabucco”nun taleyi acınacaqlı oldu. Bu layihənin olduqca bahalı
olması və reallaşmasında ortaya çıxan problemlər Bakını da narahat
edirdi. “Nabucco” arxivə atılanda çoxları Azərbaycanın strateji
əhəmiyyətinin azaldığını, Avropanın enerji axtarışında yönünü
dəyişdirdiyini düşünürdü. Lakin bu vaxt İlham Əliyev faktoru
meydana çıxdı və Azərbaycan lideri incə, həm də kifayət qədər
ağıllı manevr etdi. Rəsmi Bakı Avropaya yeni layihə təklif etdi: bu
layihənin müəllifi başqa yerdə yox, məhz Azərbaycanda idi. “Cənub
qaz layihəsi”.
Layihə iki hissədən ibarət idi: TANAP və TAP. TANAP Azərbaycandan Türkiyəyə, TAP isə Türkiyədən Cənubi Avropaya Bakı qazını çatdıracaqdı. Avropanın üzləşdiyi maliyyə böhranı qərbli siyasətçiləri çətin duruma salmışdı. Onlara görə, hansısa nəhəng layihəyə kapital yatırmaq onsuz da pis vəziyyətdə olan Avropanı çökdürə bilərdi. Azərbaycan lideri beynəlxalq proseslərin inkişafını yaxşı izləyir və Avropanın düşdüyü uçurumda ona əl uzatmağın ölkənin uzunmüddətli strateji əhəmiyyəti üçün məqam olduğunu anlayırdı. Məhz belə bir vaxtda TANAP və TAP ortaya atıldı. Bakı və Ankara Avropanın taleyini öz əllərinə alırdı.
1994-cü ilin 20 sentyabr tarixindən 20 il sonra 2014-cü ilin 20
sentyabr tarixində Bakıda “Cənub qaz dəhlizi”nin təməli atıldı. Bu
“XXI əsrin müqaviləsi” idi.
Milli Məclisin deputatı Zahid Oruc Publika.az-a
açıqlamasında “Cənub qaz dəhlizi” layihəsinin Prezident İlham
Əliyevin əsl strateq olduğunu sübut etdiyini bildirib. Onun
sözlərinə görə, Avropa ilə çox ciddi savaş vəziyyətində olan Rusiya
“Cənub axını”nı ləğv edərək üzünü Türkiyəyə çevirməli oldusa, bu
proseslərdən öncə Azərbaycan prezidenti “Cənub qaz dəhlizi”nin
reallaşması üçün mühüm addım atdı: “Ölkə başçısı bəyan edib ki, bu
layihəyə maraqlı olan ölkələr qoşula bilərlər. Keçmişdə Orta Asiya
bölgəsinin planlarında maraqlı olan, onları öz strategiyasına
qoşmağa çalışan Qərb dairələri özlərini bu gün daha məhdud
çərçivədə həyata keçirilən layihələrdən kənar saxlamağa çalışırlar.
Hesab edirəm ki, bu layihə sülh layihəsi olmaqla münaqişələrə yol
açmır, Azərbaycanın iqtisadi imkanlarını möhkəmləndirir. Həmçinin
gələcəkdə digər potensial ölkələrin bu layihəyə qoşulmasına şərait
yaradacaq. Bu baxımdan dövlət başçısının bu layihəni mühüm
dəyərləndirməsi sözün əsl mənasında Azərbaycanın siyasi və iqtisadi
maraqlarına cavab verməsinin göstəricisidir. Həm də layihəyə olan
yüksək maraq onu təsdiqlədi ki, “Cənub qaz dəhlizi” Avropa üçün
Bakı-Tibilisi-Ceyhan qədər əhəmiyyətə malikdir”.
“Cənub axını”ndan imtinadan sonra Rusiyanın Türkiyə marşrutunu
seçməsi Azərbaycan qazına ciddi təhlükələrin yarandığı məntiqini
ortaya çıxardı. İlkin ehtimala görə, bu təhdidlər real idi. Çünki
Rusiya “Türk axını” layihəsinin maksimum qısa müddətə - 2018-ci ilə
qədər reallaşmdırmaq istədiyini açıqladı. Bu, 2018-ci ildən sonra
Azərbaycan qazını Avropaya çıxaracaq “Cənub qaz dəhlizi”nin
qabaqlanması və Bakının bir addım geri düşməsi idi. Lakin Prezident
İlham Əliyev öz strateq qabiliyyətini işə saldı. Əvvəlcə Türkiyəyə
səfər edən dövlət başçısı bağlı qapılar arxasında həmkarı Ərdoğanla
müzakirələr apardı. Rəsmi Ankara “Cənub axını layihəsi”nə
sadiqliyini bəyan etdi. Daha sonra Avropaya səfərlər edən
Azərbaycan strateqi yaranmış təhlükələri bir-bir dəf etdi.
Ən maraqlısı odur ki, Azərbaycan lideri bütün bu manevrləri yaxın qonşusu və tərəfdaşı olan Rusiyanı incitmədən etdi. O nə qədər bacarıqlı diplomat olduğunu bir daha sübut etdi.
“Enerji resurslarının şaxələndirilməsi hazırda beynəlxalq
təşkilatların əsas arenasında müzakirə olunan məsələdir. Azərbaycan
şaxələndirmədə öz rolunu oynayır. Şaxələndirmə haqqında danışanda
biz yalnız marşrutların deyil, həm də mənbələrin şaxələndirilməsini
nəzərdə tuturuq. Marşrutların da şaxələndirilməsi vacibdir, lakin
mənbə eyni olanda vəziyyət çox dəyişmir. Mənbələrin
şaxələndirilməsi vacibdir. Bu halda, Xəzər dənizindən çıxan qaz -
Azərbaycan qazı növbəti illər ərzində Avropa istehlakçıları üçün
yeganə yeni qaz mənbəyi olacaq. Əlbəttə ki, bu, tamamilə başqa
vəziyyət yaradır”.
Prezident İlham Əliyev dünən baş tutan Məşvərət Şurasının görüşündə
çıxışı zamanı Azərbaycanın önəmini bir daha vurğuladı. Təbii ki,
Azərbaycan liderinin əminliklə dediyi bu sözlərin arxasında uğurlu
siyasətin nəticələri dayanır.
Xüsusilə Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan qazı növbəti
illər ərzində Avropa istehlakçıları üçün yeganə yeni qaz mənbəyi
olacaq” sözləri diqqət çəkir.
Politoloq Natiq Miri Publika.az-a açıqlamasında
bildirib ki, Azərbaycan Prezidentinin çıxışının arxasında mühüm
mesaj dayanır: “Rusiyanın “Türk axını” ilə Bakı qazını vuracağı
ehtimalı böyükdür. Lakin Məşvərət Şurasının toplantısı göstərdi ki,
“Cənub qaz dəhlizi” layihəsi üzrə iş sürətləndirilir. Görünür,
Avropa da Rusiya qazında xilas yolu kimi bunu görür. Lakin dövlət
başçısı bu mesajı hər iki tərəfə verir. Yəni gələcəkdə mümkün geri
çəkilmələr olmamalıdır. Azərbaycan güclü qonşusunu qarşısına alaraq
bu addımı atırsa, Avropa da bunu unutmamalıdır. Yeganə mənbə
Azərbaycandır”.
“Cənub qaz dəhlizi” layihəsinin Azərbaycanın şəxsi maraqları
baxımından önəmi də xüsusi qeyd olunmalıdır. Belə ki, bu, ölkənin
gələcəyinə yatırılmış ən yaxşı kapital hesab oluna bilər.
Birincisi, Azərbaycana əlavə iqtisadi divident gətirəcək. Ölkəyə
gələn kapital həm sosial yaşayış səviyyəsini yüksəldəcək, həm də
ümumi iqtisadi mənzərəyə müsbət təsir edəcək. İkincisi,
Azərbaycanın dünyada önəmini artıracaq. Xüsusilə, Rusiya və Qərbin
Ukraynada qarşı-qarşıya gəlməsi fonunda Bakının ən unikal çıxış
yolu olması artıq faktdır. Avropanı xilas edən rəsmi Bakının əsas
istəyi isə ilk növbədə ərazi bütövlüyünün bərpasıdır. Azərbaycan
lideri çox güman ki, uzaqmənzilli gedişlərlə bu siyasi addımları
planlaşdırıb.
Asif Nərimanlı
-
Magazin119:10
Brilliant Dadaşovanın rəqsi GÜNDƏM OLDU - VİDEO
-
Region18:50
Rusiya XİN-dən İrəvana qulaqburma
-
Rəsmi xronika18:32
Rumen Radev İlham Əliyevə zəng etdi
-
İdman17:06
"Qarabağ"ı yıxan futbolçu İstanbul nəhənginin hədəfində
-
Sosial16:36
Güclü külək əsəcək, çaylardan sel keçəcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Magazin116:11
Zülfiyyə Aşıq Tellini biabır etdi: “Restoranda yeyir, sonra da...”
-
Sağlamlıq15:41
Marketlərdə satılan bu yuyucu tozlar XƏRÇƏNG YARADIR
-
Nida Xəbər 15:11
Təsdiqləndi: Bu şəxslərin MAAŞI ARTIRILDI - MƏBLƏĞLƏR