Nida Təhlil
İranın elit ordusu üç ölkəni zəbt edir - “HİBRİD MÜHARİBƏSİ”
Ötən ay İranın Yəmən münaqişəsində iştirakını
genişləndirəcəyinə dair məlumatlar yayıldı. Tehran Yəməndə sünni
hakimiyyətə qarşı çıxan şiə husiləri dəstəklədiyini gizlətmir,
lakin üsyançılara hərbi və maliyyə yardımı etdiyini inkar edir.
İranın Yəməndə öz maraqları var, lakin bu ölkə ilə yanaşı, Tehran
Suriya və İraqda da maraqlarını həyata keçirmək üçün əyani addımlar
atır.
Publika.az xəbər verir ki, İranın bu ölkələrdəki fəliyyəti
“hibrid müharibəsi” elementləri ilə bənzərdir: yerli qruplardan
birini dəstəkləmək və onlar vasitəsilə müharibə aparmaq. Biz bunu
Qərb, eləcə də Rusiyanın təcrübəsində görürük. Görünür, İran da
eyni metodologiyanı mənimsəyib və onu tətbiq edir.
Yəmən
Bu ölkə ərəb dünyasının ən kasıb dövlətlərindən biridir. Ölkə
hökumət gücləri və şiə husilərin döyüşü nəticəsində praktiki olaraq
tamamilə dağıdılıb. Hökumət qüvvələrini Səudiyyə Ərəbistanının
rəhbərlik etdiyi koalisiya gücləri, husiləri isə İran dəstəkləyir.
BBC-nin məlumatına görə, 2015-ci ildən indiyə kimi Yəməndə 7,6 min
insan müharibənin qurbanı olub, 42 min insan yaralanıb. “Röyters”
isə ölənlərin sayının 10 min olduğunu yazır.
İran husilərə hərbi dəstək verdiyini inkar edir və etiraf edir ki,
şiə güclərinə yalnız diplomatik olaraq dəstək göstərir. “The New
York Times” qəzeti isə hələ 2012-ci ildə Amerikanın hərbi və
kəşfiyyat mənbələrinə istinadən yazırdı ki, İran İslam İnqilabının
Keşişçiləri Korpusunun “Qüds” elit birliyi üsyançı şiələrə AK-47,
qumbaralar və digər silahlar çatdırır.
2013-ci ildə CNN telekanalı bildirirdi ki, Yəmən sahillərində
gəmidə gizlədilən silahlar aşkar olunub. Gəmidə həmçinin, yer-yer
tipli raketlər tapılıb. Bütün silahların üzərində İranın nişanı var
və onlar üsyançılara çatdırılmalı imiş.
“Röyters” mənbələrə istinadən yazır ki, İran Yəmənə silahı ya
gəmilərlə birbaşa, ya da Somali vasitəsilə çatdırır. Mənbə danışır
ki, yüklər sahilə yaxın ərazidə kiçik balıqçı gəmilərinə yüklənir
və onları tapmaq çətin olur. Çünki sularda yüzlərlə kiçik balıqçı
gəmisi var.
Husi liderlərindən biri isə deyir ki, Tehranın onlara silah verməsi
iddiasını Səudiyyə Ərəbistan ortaya atır. Çünki Ər-Riyad bununla öz
məğlubiyyətini ört-basdır etməyə çalışır.
Səudiyyə Ərəbistanı Yəməndə vətəndaş müharibəsinə 2015-ci ildə
prezident Abed Mənsur Hadi paytaxt Sanadan qaçanda qarışdı.
Səudiyyə Ərəbistanının rəhbərlik etdiyi koalisiya husilərə qarşı
hava əməliyyatları həyata keçirir. Koalisiyada Ər-Riyadla yanaşı,
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Küveyt, Bəhreyn, Qətər və İordaniya
var.
“Röyters” martın 22-də məlumat yaydı ki, İran Yəməndə şiə
qoşunlarına silahla yanaşı, hərbi məsləhətçilərlə də yardım edir.
Hərbi əməliyyatları yaxından izləyən mənbə agentliyinə bildirib ki,
son aylarda İranın husilərə dəstəyi artıb. Yüksək vəzifəli İran
məmuru isə agentliyə deyib ki, “Qüds” elit birliyinin rəhbəri,
general-mayor Qasım Sülymani bu ilin fevralında husilərin qurduğu
hökumətin rəhbərliyi ilə görüş keçirərək, onların “imkanlarını
genişləndirməyin” üsullarını müzakirə edib.
“Görüşdə onlar husilərə silah və maliyyə yardımının artırılması
üzrə razılaşdılar” – iranlı məmur qeyd edib.
İran rəsmi olaraq husilərə birbaşa yardımı təkzib edir. Ərəb
koalisiyasının briqada komandiri, general Əhməd Asser isə deyir ki,
Tehrandan husilərə gələn yardımlarla bağlı dəqiq informasiyaları
var.
İranın xüsusi xidmət orqanlarının keçmiş yüksək rütbəli əməkdaşı
“Röyters”ə açıqlamasında rəsmi Tehranın Yəməndə şiə qoşunlarını
gücləndirmək planlarının olduğunu deyib: “İran Səudiyyə
Ərəbistanının düşmən siyasətinə qarşı Yəməndə “Hizbullah” kimi ordu
yaratmaq istəyir”.
Yəmən münaqişəsi kifayət qədər mürəkkəbdir: bir tərəfdə hökumət
qüvvələri ilə husilər, digər tərəfdə isə İŞİD-lə “Əl-Qaidə”
döyüşür.
Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun böyük elmi
işçisi Boris Dolqov deyir ki, İran Yəməndə olduğu kimi, Suriya və
İraqda da radikal sünnilərə qarşı döyüşür.
Onun fikrincə, bütün bu münaqişələrdə sünni-şiə qarşıdurmasının
elementləri var: “Bu, yalnız İran və Səudiyyə Ərəbistan arasında
olan münaqişə deyil”.
Suriya
Suriya münaqişəsində İran Bəşər Əsədi dəstəkləyir. Əsədin
hakimiyyətdə qalması Tehran üçün mühüm rol oynayır. Hələ 1979-cu
ildə İslam İnqilabından sonra Suriya Livanda fəaliyyət göstərən
“Hizbullah”la əlaqə üçün İrana lazımdır.
Suriyada vətəndaş müharibəsi başlayana qədər İslam İnqilabı
Keşişçiləri Korpusunun təxminən iki-üç min hərbiçisindən ibarət
elit birlik yaradılmışdı. Onlar Livana silah və pulun
çatdırılmasında Suriya qoşunlarına kömək göstərirdi. Suriyada
müharibə başlayandan sonra isə Tehran aparıcı hərbi
məsləhətçilərini bu ölkəyə göndərdi. İranlı mütəxəssislər Suriya
ordusunun hərbiçilərinin hazırlığını həyata keçirdirdi. 2013-cü
ilin sonuna olan məlumata görə, Suriyada İran hərbiçilərinin sayı
10 minə qədər idi. Lakin Tehran əsgərlərinin Suriya müharibəsində
iştirakını təkzib edir.
Bununla yanaşı, Suriya rejiminin əsas müttəfiqlərindən biri
“Hizbullah”dır. Bu birlik hücum əməliyyatlarında Əsədə dəstək
verməklə yanaşı, Suriya hökumətinin lehinə hərbi qruplar yaradır.
Misal üçün, Homs əyalətində fəaliyyət göstərən “Kyvat al-Ridxa” və
Hələbdəki “Djunud al-Yell” şiə qruplaşmalarını “Hizbullah”
hazırlayıb.
“Qüds” elit birliyinin hərbi komandirləri də Suriyada döyüşür.
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin İraqda fəaliyyət göstərən keçmiş
əməkdaşı Con Maquayr “The New York Times” nəşrinə danışır ki,
“Qüds” elit birliyinin komandiri, general-mayor Qasım Süleymani bu
gün Yaxın Şərqdə ən güclü fiqurdur və heç kəs onun haqqında heç nə
bilmir.
Belə fikirlər var ki, Rusiyanın Suriya münaqişəsinə daxil olmasını
Qasım Süleymani təmin edib.
“Röyters”in məlumatına görə, Süleymani Moskvaya Suriyaya müdaxilə
ssenarisini təqdim etdi və Rusiya rəhhbərliyini inandırdı ki,
“Ölkədə vəziyyət hələ tamamilə nəzarətdən çıxmayıb və münaqişədə
təşəbbüsü ələ almaq imkanı qalır”.
Agentliyin iddiasına görə, Süleymaninin Moskvaya birinci səfəri
2015-ci ilin iyulunda olub. Hansı ki, həmin ilin sentyabrında
Rusiya Suriya müharibəsinə rəsmən daxil oldu.
Amerika və İran xüsusi xidmət orqanlarındakı mənbələr agentliyinə
bildirir ki, Süleymaninin Moskvaya ikinci səfəri 2015-ci ilin
avqustunda olub. İranın “Fars” agentliyi və ABŞ-ın “Fox News”
telekanlının məlumatlarına görə, iranlı general 2015-ci ilin
dekabrında və 2016-cı ilin aprelində də Rusiyaya səfər edib.
“Qazeta.ru” saytı isə öz mənbələrinə istinadən yazır ki, Süleymani
hələ 2013-cü ildə Moskva ilə Suriya münaqişəsinə müdaxilə
məsələsini müzakirə edib. Lakin həmin dövrdə Ukraynadakı vəziyyətə
görə bu məsləhətləşmələr dayandı.
Boris Dolqov izah edir ki, Suriya və bu ölkənin rəhbərliyi İran
üçün radikal sünnilərə qarşı mübarizədə əsas mütttəfiqdir.
O həmçinin, bildirir ki, Suriya İran üçün İsrailə qarşı da vacib
müttəfiqlərdəndir və hər iki ölkə İsrail-Fələstin münaqişəsində
ikincini dəstəkləyir.
“Burada İran və Suriyanın mövqeləri uyğun gəlir. İran Fələstin
xalqına öz dövlətinin yaradılmasında ən böyük dəstək verən
ölkələrdən biridir”, - deyə ekspert vurğulayır.
İraq
İŞİD 2014-cü ildə İraq ərazilərinin əhəmiyyətli hissəsini ələ
keçirəndə, Qasım Süleymani öz bölməsinin ən seçmə döyüşçülərini
Bağdada göndərdi. Tikritdə, Fallucada və Mosulda İraq ordusunun
əsas qələbələrinin arxasında da məhz “Qüds” elit birliyinin
dayandığı deyilir.
“Qüds” birliyi 2003-cü ildə Səddam Hüseynin devrilməsində
əhəmiyyətli rol oynadı. Həmin vaxt İran İraqdakı kürdlərə və
şiələrə böyük miqdarda hərbi texnika və silah, həmçinin, özünün
hərbi mütəxəssislərini göndərdi. İndi də İraqda kürdlər
amerikalılarla əlaqələrinə baxmayaraq, İranla əməkdaşlığı
kəsməyiblər.
2014-cüi ildə Şimali İraq Kürd Muxtariyyətinin rəhbəri Məsud
Bərzani bildirdi ki, İran onların silah xahişinə müsbət cavab verən
ilk ölkə olub. İraqın baş naziri isə dəqiqləşdirdi ki, Tehran
kürdlərə silahı birbaşa yox, Bağdad vasitəsilə verib.
İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Zərif bildirir ki, Tehran İraqa
hərbi kömək göstərir, lakin İran qoşunlarının bu ölkəyə daxil
olması planları yoxdur: “Bizim İraqa qoşun göndərmək fikrimiz
yoxdur. Biz mərkəzi hökumətlə və kürdlərlə hərbi əməkdaşlığı
dəstəkləyirik”.
Göründüyü kimi, bu gün İran Yaxın Şərqdə “hibrid müharibəsi”ni
uğurla aparır.
Asif Nərimanlı
-
Rəsmi xronika14:51
İlham Əliyev bu qanunu təsdiqlədi
-
Nida Xəbər 14:26
Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı
-
Magazin113:31
Tolik pərt etdi: "Bu da liftdə öpüşən Sabir" - VİDEO
-
Magazin112:56
Xalq artistindən valideynlərə və müəllimlərə MÜRACİƏT - VİDEO
-
Ekologiya12:31
Sabaha olan hava PROQNOZU - 20 dərəcə isti
-
Cənubi Qafqaz12:01
Paşinyan Şahramanyana cavab verdi - İrəvanda “mühacir hökumət” davası
-
Hadisə11:46
Ağdərədə qumbaraatan tapıldı - FOTO
-
İdman11:06
"Qarabağ"ın futbolçusu Fransa klubu ilə anlaşdı - FOTOFAKT