Nida Xəbər
İran aksiyalarının pərdəarxası və inqilaba gedən yol: “Xarici güclər...” - MÜSAHİBƏ
Son bir həftədir İranın Əhvaz şəhərində hakimiyyətə
qarşı etiraz aksiyaları davam edir. Aksiyalar artıq toqquşma
həddinə çatıb. Ölən və yaralananlar var. Aksiyaya müdaxilə edən
İran İslam İnqilabı Keşikçilər Korpusunun (SEPAH) qərargahı
yandırılıb. Bu aksiyaların məhz indi baş verməsi, Əhvazın İran üçün
strateji əhəmiyyəti və şəhərdə ərəblərin kompakt şəkildə yaşaması
kimi faktorlar diqqət çəkir.
Yaxın Şərq üzrə ekspert Sədrəddin Soltan
Publika.az-a müsahibəsində baş verənləri şərh edib.
- Baş verənlər İranın daxili vəziyyətilə bağlıdır,
yoxsa burada xarici amillər də rol oynayır?
- İranda bu sayaq etiraz aksiyalarının keçirilməsində qeyri-adi heç
nə yoxdur. Çünki fars olmayan bütün bölgələrdə oxşar problemlər
var. Azərbaycan türkləri kimi İrandakı ərəblər də hakimiyyət
tərəfindən milli zülmə, assimilyasiyaya məruz qalırlar. Ərəblərin
yaşadığı bölgədə neft və təbii qazla zəngin olsa da ölkənin ən
yoxsul bölgələrindəndir. Tehran hakimiyyəti İslam adından istifadə
etsə də ərəb dilinə qarşı bir qısqanclıq var. Ona görə də məsələyə
ölkə daxilindəki çoxsaylı milli, sosial və mədəni problemlərin
mövcudluğu baxımından yanaşsaq, etiraz aksiyasının keçirilməsi
təbii qəbul olunmalıdır. Xarici amillər daha çox hakimiyyətə sərf
edir. O, ölkə daxilindəki bu sayaq etiraz aksiyalarını yatırmaq
üçün bir qayda olaraq, hadisədə ənənəvi “ingilis barmağı” axtarır.
Onu da qeyd edək ki, 1979-cu il inqilabı illərində ərəblər həmin
bölgədə öz müstəqilliklərini elan etmişdilər. Ancaq bu proses uzun
sürmədi. Odur ki, İrandakı ərəblərin milli haqlarının təmin
edilməsi istiqamətində mübarizəsini yeni saymaq düzgün olmazdı.
- Əhvazda ərəblər çox yaşayır. Həmçinin, dediyiniz kimi,
bura neft və qazla zəngindir. Etirazların məhz bu şəhərdə olmasında
hansısa plan ola bilərmi?
- Ümumiyyətlə, Xuzistanda ərəblərin etiraz aksiyası tez-tez olur.
Hakimiyyəti isə onları bir qayda olaraq, güc yolu ilə yatırır.
Təəssüf ki, hər dəfə aksiya iştirakçıları güc strukturlarının
zorakılıqlarının qurbanı olur. İranın ərəb dövlətlərində fəallığı,
özəlliklə Suriya və İraqdakı silahlı əməliyyatlarda açıq-aşkar
iştirakı, Yəməndə qiyamçıları dəstəkləməsi də burada rol oynaya
bilər. Bu baxımdan, etiraz aksiyasından Tehran hakimiyyətinə qarşı
istifadə etmək istəyən güclər də tapıla bilər. Ancaq aksiyanın
sakitləşəcəyi ehtimalı daha böyükdür. Hakimiyyət əvvəlki illərdən
fərqli olaraq, bölgəyə diqqətini artırmağa çalışacaq. Aksiya
iştirakçılarına qarşı ənənəvi təqib-təzyiqlər artacaq.
- Bəs bu proseslərin hansı nəticələri ola
bilər?
- Bu etiraz aksiyası beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinin İrana bir
daha yönəldəcək. Tehran körfəzdəki ərəb dövlətlərinin daxili
işlərinə müdaxilə etməkdə ittiham edilir. Bundan başqa İran İraq və
Suriyada münaqişənin uzanmasında maraqlı görünür. Bununla o,
beynəlxalq ictimaiyyətin hədəfindən yayınmağa çalışırdı. Ancaq
Əhvazdakı son etiraz aksiyası bunun əksini sübut etdi. Başqa sözlə,
İran xarici silahlı münaqişələrdə iştirak etməklə daxildəki
problemləri ört-basdır edə bilmir. Ona görə də ehtimal etmək olar
ki, İranın ayrı-ayır bölgələrində də etiraz aksiyaları keçiriləcək.
Oxşar hadisələrin Sistan-Bəlucistan əyalətində olacağı da
mümkündür. Çünki hakimiyyət oradakı bəluclara qarşı da
ayrı-seçkilik edir.
Asif
-
Art19:36
Azərbaycan və Türkiyə birgə film çəkəcəklər - ADI AÇIQLANDI
-
Elm və təhsil19:12
Emin Əmrullayev ona VƏZİFƏ VERDİ
-
Kriminal18:12
Tulin Ələkbərovanın sevgilisi tərəfindən döyülməsi faktı araşdırıldı: nəticə... - VİDEO
-
Kriminal17:32
Faciəvi şəkildə ölən tələbənin ailəsi məhkəməyə getməkdən imtina etdi - FOTO
-
Nida Təhlil 17:11
İrəvan “Krokus”la bağlı bəyanatı rədd etdi: Kreml necə cəzalandıracaq?
-
Sosial16:58
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
-
Sosial16:36
Azərbaycanda sayğaclar ikiqat hesablayır - ŞOK İDDİA
-
Sosial16:08
Əli Əsədov yeni qərar imzaladı