Brendlərin tarixi
Səddam Hüseyni məhvə sürükləyən 3 strateji səhvi
"Buş doktrinası"nın mahiyyətindən irəli gələn və labüdlüyü şübhə doğurmayan İraq əleyhinə müharibə "İraqın azadlığı" şərti adı altında 2003-cü il martın 20-də Bağdad vaxtı ilə 5:29 dəqiqədə başladı. Prezident C.Buşun S.Hüseynə ünvanladığı ultimatumun müddətinin başa çatmasından 1,5 saat sonra ABŞ-ın rəhbərliyi altında anti-İraq koalisiyası qüvvələri Bağdada ilk zərbəni endirdi. Yeni Körfəz müharibəsi başlandı. Martın 20-də ABŞ-ın İraq avantürasının 9 ili tamam olur. Geriyə dönüb baxdıqda Səddam Hüseynin buraxdığı çoxsaylı səhvlər səbəbindən onun məğlub olmasının labüdlüyü qənaətinə gəlmək olur. 3 strateji səhvi isə Səddamı məhvə sürüklədi. Onları araşdırmağa çalışaq.
2003-cü ilin aprel ayında Bağdad təslim olduqdan sonra ABŞ silahlı
qüvvələri İraqın bütün arxivlərini, o cümlədən məxfi arxivlərini
nəzarətə götürdü. Başqa sözlə, ABŞ hərbi komandanlığı S.Hüseyn
rejiminin "daxili laboratoriyası"na girmək üçün unikal şans əldə
etmiş oldu. Rəsmi Vaşinqton həmin sənədlərin öyrənilməsi məqsədilə
xüsusi komissiya yaratdı. Komissiyanın araşdırmalarının nəticələri
ABŞ-ın nüfuzlu "Foreign Affairs" jurnalının 2003-cü il may-iyun
nömrəsində dərc olundu. Həmin nəticələrə görə, S.Hüseyn ABŞ-la
qarşıdurma prosesində 3 olduqca ciddi səhvə yol vermişdir. Bəs
onlar hansılardır?
Birincisi, diktator ilk növbədə diplomatik
fəaliyyət sferasında fundamental səhvə imza atmışdır. İraqın sabiq
vitse-prezidenti Tarik Əzizin verdiyi məlumata görə, Rusiya və
Fransaya İraqın neft sənayesinə investisiya qoyuluşunda üstün
şəraiti təmin etdiyi üçün S.Hüseyn tam əmin idi ki, BMT TŞ-nın bu
iki mühüm dövləti ABŞ-ın Bağdad rejiminə qarşı hərbi qüvvə tətbiq
etməsinə imkan verməyəcəkdir. Hətta onların vetosu da ABŞ-ın
antiiraq siyasətini buxovlaya bilməsə, bu halda Rusiya və Fransa öz
merkantil maraqlarından çıxış edərək rəsmi Vaşinqtonun hərbi
müdaxiləsi əleyhinə beynəlxalq informasiya müharibəsinə
başlayacaqlar və nəticədə bu aqressiyaya son qoyulacaqdır.
Sənədlərdən məlum olur ki, S.Hüseyn o səviyyədə Rusiya və Fransanın
İraqı müdafiə edəcəyinə əmin idi ki, hətta 2003-cü il martın 30-da,
yəni müharibənin başlanmasından 10 gün sonra öz xarici işlər
nazirinə tapşırmışdır ki, rəsmi Moskva və Parisə izah etsin ki,
onlar heç bir halda atəşkəslə bağlı təşəbbüsləri müdafiə
etməsinlər. İraq yalnız heç bir ilkin şərt irəli sürülmədən
aqressorun geri çəkilməsinə razılıq verə bilər. Halbuki həmin vaxt
ABŞ tankları artıq Bağdadın 100 km-də idilər.
S.Hüseynin bu addımı haradasa İosif Stalinin Almaniyanın Sovet
İttifaqına müdaxiləsinin ilk günü nümayiş etdirdiyi davranışı
xatırladır. Həmin vaxt İ.Stalin Yaponiyaya müraciət etmişdi ki,
Sovet İttifaqı və Almaniya arasında qarşıdurmanı aradan qaldırmaq
üçün vasitəçilik etsin. Əvəzində isə aralarında olan istənilən
iqtisadi və siyasi yönümlü ziddiyyəti aradan qaldırmağa hazır
olduğunu bildirmişdi.
İkincisi, S.Hüseyn informasiya cəbhəsində çox
ciddi səhvə yol vermişdir. O, heç şübhəsiz, öz təbliğat və təşviqat
maşınına inanırdı. İraqın informasiya naziri Məhəmməd Səid əl-Səhaf
(ABŞ-da Bağdad Bob-ı ləqəbi ilə tanınmışdı) ölkə rəhbərliyini və
əhalini hər vəchlə inandırırdı ki, düşmən xaotik şəkildə geri
çəkilməkdədir. Halbuki o, bu xəbərləri yaydığı vaxt ABŞ qoşunları
artıq Bağdadda idi. Elə həmin vaxtda da haqqında bəhs olunan arxiv
sənədləri amerikalıların əlinə keçmişdi.
Nəhayət, S.Hüseynin növbəti siyasi səhvi onun kütləvi qırğın
silahları (KQS) ilə bağlı tutduğu mövqe ilə izah olunur. O, bir
auditoriyaya ölkəsinin KQS-ya malik olduğunu deyirdisə, digər
auditoriya ilə ünsiyyətində bunun əksini söyləyirdi. Məsələn,
İsrail hər zaman əmin olmalı idi ki, S.Hüseyn "ərəb bombası"nı
istənilən vaxt bu ölkəyə qarşı istifadə edib, onu yer üzündən silə
bilər, eyni zamanda Qərb bilməli idi ki, İraqın heç bir zaman nüvə
silahı olmayıbdır və indi də yoxdur. Nəticədə nəinki xarici
kəşfiyyat orqanlarının, eləcə də onun yaxın əhatəsinin İraqın belə
bir silaha malik olması və ya olmaması haqqında səhih və dürüst
məlumatı yox idi.
Bütün bu sadalananlar S. Hüseynin və onun qurduğu rejimin müharibə
ərəfəsində və dövründə buraxdığı çoxsaylı səhvlərdən ən çox diqqəti
çəkənlərdir. Heç şübhəsiz, müharibə dövründə istənilən diktatorun
həm güclü, həm də zəif tərəfləri üzə çıxır. Həmin tərəflər
arasındakı nisbətdən asılı olaraq onların daşıyıcısının sonrakı
taleyi müəyyənləşir. O ya düşdüyü situasiyanın qalibinə, ya da
miskin məğlubuna çevrilir. S. Hüseynin məlum davranışı onun üçün
ikinci variantın üzə çıxmasını labüd etdi.
Elman Nəsirov
tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, politoloq
Publika.Az
-
Avropa02:00
Azərbaycanlı jurnalist Kiyevdə vəfat etdi - FOTO
-
Magazin101:41
Azərbaycanda tanınmış müğənni üçün 2-ci dəfə TOY ÇALINACAQ - VİDEO
-
Magazin100:30
“Sonradan soyunanda göz öyrəşmir” - FOTO
-
Qoroskop00:15
Günün ULDUZ FALI: çox ciddi münaqişə baş verə bilər
-
Sosial28 Mart 22:50
Əhaliyə ŞAD XƏBƏR: pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
İdman28 Mart 22:24
UEFA-dan Avro-2024-lə bağlı YENİLİK - Yekun qərar bu tarixdə veriləcək
-
Magazin228 Mart 22:00
Sevgilisi məşhur aktrisanı döydü: "Aylarla..."
-
Sosial28 Mart 21:36
Daxili İşlər Nazirliyi əhaliyə ÇAĞIRIŞ ETDİ