İraq niyə Amerika əsgərlərinin ölkədə qalmasını istəyir?

Uzun müddətdir ABŞ-ın işğalı altında olan İraqda yeni hökumət xarici hərbçilərin ölkədə qalmasını istəyir. Qərblə yaxşı münasibətlər qurmaq istəyən Sudan Nazirlər Kabinetinə görə, DAİŞ-lə mübarizə hələ bitməyib.

Yaxın Şərq siyasi sabitlik baxımından çətin bir coğrafiyadır. Hökumətlərin parçalanma sürəti onların qurulma sürətindən qat-qat yüksək olsa da, bu gün Suriya, Livan və İraq kimi ölkələrdə siyasi sabitlik yaratmaq cəhdləri davam edir.

İraq 1990-cı illərdən Amerikanın təsiri altındadır. İstər 1-ci Körfəz Müharibəsindən, istərsə də 2-ci Körfəz Müharibəsindən sonra bölgənin siyasəti fərqli oldu.

ABŞ qoşunları 2003-cü ildən daimi olaraq 20 mart 2020-ci il və 9 dekabr 2021-ci il tarixləri arasında İraqı rəsmi olaraq tərk edib. İndi ölkədə simvolik ABŞ və NATO qüvvələri var. ABŞ-ın İraqı tərk etmə qərarında Trampın seçki vədlərindən biri olan DEAŞ-a qarşı silahlı mübarizənin sona çatması və xaricdəki qüvvələrin ölkəyə qaytarılması kampaniyası rol oynayıb.

Təxminən bir illik mübarizə və münaqişələrdən sonra İraqın baş naziri Məhəmməd əl-Sudani ötən ilin oktyabrında kürsüyə oturdu. Sudani hazırda ölkəsindəki vəziyyəti düşünür və “Bizim xarici əsgərlərə ehtiyacımız var” deyir. Sudani İŞİD-ə qarşı mübarizənin hələ bitdiyi qənaətində deyil.

Publika.az xəbər verir ki, Hazırda ABŞ-da olan 2000-ə yaxın amerikalı hərbçi NATO qüvvələri kimi yerləşdirilib və İraq silahlı qüvvələrinə təlim keçir. Sudani çox da köhnə siyasətçi deyil. İndiyədək o, öz siyasətinin əsasını Qərblə anlaşmaq və bununla da ölkəsinə investisiya cəlb etmək kimi qurub.

OPEK-in Səudiyyə Ərəbistanından sonra ən böyük neft istehsalçısı olan İraq ciddi iqtisadi böhran yaşayır. Noyabr ayından İraq dinarı dollar qarşısında zəifləsə də, xüsusilə ərzaq qiymətlərində ciddi artım müşahidə olunur. Harvard Universitetində İraq üzrə təhsil alan Marsin Alshamary, “ Amerikalılar İraqın siyasətlərini İrandan müstəqil görmürlər.Onlar üçün bu, bu ağ-qara kimi bir fərqdir”.

Sudani deyir ki, onun ölkəsinin ABŞ-a qarşı mövqeyi Səudiyyə Ərəbistanı və ya digər Körfəz ölkələrinin mövqeyindən fərqlənmir. Bu ölkələrin ABŞ-la sıx hərbi əlaqələri var, lakin son illərdə ABŞ-dan ayrı mövqe tutduqları hallar olub. Məsələn, Dubay zəngin Moskvanın mühüm ünvanları sırasındadır. Prezident Bayden Səudiyyə Ərəbistanını neft hasilatını bir az da artırmağa inandırmaqda çətinlik çəkir.

ABŞ Dövlət Departamenti ölkədə baş verən son hadisələri standart cavabla qiymətləndirib: “Biz güclü, sabit və müstəqil İraq görmək istəyirik. İraq həyati tərəfdaşdır və biz əlaqələrimizi dərinləşdirməkdə qərarlıyıq”.

İraq elə bir ölkədir ki, adı sistematik olaraq yüksək səviyyəli bürokratlar tərəfindən rüşvətxorluq iddialarında hallanır. Son zamanlar bu bürokratların ölkədən valyuta çıxardıqları deyilir. Sudan dövrünün ilk günlərində dövlət bankı Rafidain Bankda 2,5 milyard dollarlıq kəsir yaranıb və bu pulu keçmiş baş nazir Mustafa Əl-Hadimi hökumətinin müşavirlərinin aldığı iddia edilib. Bu pulun 250 milyon dolları ancaq dövlətə qaytarıla bilib.

Sudaninin atası Səddam rejimi tərəfindən edam edilib. Bir çox şiə siyasətçiləri kimi o da İrana köçməyi seçməyib. Sudan ölkədəki şiələrin dəstəyinə malikdir. Şiələrin ən böyük siyasi fiquru ABŞ-a qarşı müqavimətin simvolu olan Müqtəda Es-Sədrdir. Sədr peyvənd olunduqdan sonra minlərlə insan peyvənd olunsa da, o, hələ də bir tvitlə insanları çölə atmaq effektinə malikdir.

Sudaninin digər tərəfdarı isə keçmiş baş nazir Nuri əl-Malikidir. Malikilər dövründə İraqla İran arasında münasibətlər yaxşılaşdı. Ötən ilin noyabrında Sudani İrana səfər edib və iki ölkənin təhlükəsizliyinin bir-birindən asılı olduğunu bildirib. Bu hərəkətdən sonra Sudani nəbzini hiss etmək üçün Baydenlə görüşmək üçün ABŞ-a bir heyət göndərdi. Ötən cümə günü Berlində Almaniya kansleri Olaf Şolzla görüşən Sudani gələn ay Parisə köçəcək.

Sudani keçən ay ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki baş komandanı general Maykl Erik Kurilla ilə görüşüb. Bu görüşdə o, ABŞ-ın İraqdakı hərbi gücünə ehtiyac duyduğunu və ABŞ-ın Suriyadakı hərbi varlığına buradan dəstək verilə biləcəyini bildirib.

Ayşən