Alimi şişirtmək üçün deyilmiş yalan: Dəhşətli dərəcədə qorxuncdur

Yaşlı, maddi sıxıntlar məngənəsində yaşayan alim Fazil Qaraoğlunun (İsmayılovun) sosial media ulduzuna, Azərbaycanda elmə münasibəti sorğulamaq üçün rəmzə çevrilməsi haqda nəsə qeyd paylaşmaq istəməzdim. Çünki bura Azərbaycandır, ölkədə nə elmə münasibət idealdır, nə sosial siyasət. Heç kim də heç nədən sığortalı deyil. Amma mübaliğələr bitmir...

Əvvələn, heç kim, xüsusən də alim maddi sıxıntı içərisində yaşamamalıdır. Yaşayırsa, demək, sosial siyasətdə, xüsusən elm adamları ilə bağlı dövlətin qayğı siyasətinin icrasında böyük qüsurlar var. Yalnız icraçılar deyil, elə cəmiyyət də suçludur. Niyəsini sonda yazaram.

İkincisi, hörmətli alim bildiyim qədər uzun illər aparıcı qəzetlərin birindən aylıq alırdı. Yazılarına görə deyil, məhz ona yardım edilsin deyə müəyyən edilmiş aylıq idi. Həmin qəzetin olduqca yaxşı kollektivi və dəyərli də baş redaktoru var. İndi o aylıq dayandırılıbsa, bunun suçunun onlarda olmadığına əminəm. Hörmətli professor mürəkkəb şəxsdir, yardım edənlərin ona irsən borclu olduğuna inanacaq bir psixologiyası var. Uzun illər kirayədə qaldığı evin sahibinin dedikləri də təxminən bu barədə idi.

Üçüncüsü, 17 il Türkiyədə professor kimi işləmiş şəxsin maddi sıxıntıları bu qədər olmamalıdır, məntiqlə. Çünki bizdən fərqli olaraq orada professor maaşı yetərlidir. Hərçənd sonradan həyatında baş vermiş hansısa faciəvi halın onun durumunu ağırlaşdıra bilməsi də mümkündür.

Dördüncüsü, Azərbaycanda professor rütbəsinə görə maaş və təqaüddən savayı 300 manata qədər əlavə ödənilir. Bu, Akif Əlizadənin vaxtından belədir. Ona verilmirsə, demək, elmi dərəcəsi bizdə təsdiqlənməyib, ya da elm siyasətinə məsul şəxslərin səhlənkarlığı - yaxşı halda, ya da korrupsiyası üzündən - pis halda bu vəsait ona çatmır.

Beşincisi, niyə varisləri onu himayə etmir demirəm, ailədaxili münasibətlər başqalarının müzakirə edəcəyi iş deyil. Amma yaşlı və kimsəsiz şəxslər üçün pansionatlar var. Üstəlik, öz kitabları, öz işləri ilə məşğul olan, paytaxtın sosial həyatında aktiv iştirak etməyən şəxsin məhz paytaxtın mərkəzində yaşaması belə vacib deyil axı. Yığılan vəsaiti yenidən kirayəyə yönəltməkdənsə, məsələn, Ələtdə geniş mənzil alıb bağışlamaq olardı. Qoy zəhmət çəkib ƏƏSMN də ona xidmət edəcək sosial işçi ayırsın.

Altıncısı, feysbuk dostların paylaşımından anladığınız qədər o ciddi tarixçi deyil. Kefi istəmədiyi üçün Azərbaycan dövlətlərinin heç birini - nə Bayandırlıları, nə Baharlıları, nə Əfşarları, nə də Qızılbaşları türk dövlətləri siyahısına salıb. Əvəzində miladdan qabaq 2-ci minillikdə hun “tapıb”. Bildiyim qədər Türkiyəyə də texniki elmlər sahəsində alim kimi dəvət edilib (Yanlışım olsa düzəldərsiniz). Zira o illər Türkiyədə o sahədə bir aclıq var idi, bizim o sahələr üzrə mütəxəssisləri də yaxşı dəyərləndirirdilər.

Yeddincisi, Quranın nə rus dilinə, nə də Azərbaycan dilinə ilk tərcüməçisi deyil. Bu, hörmətli alimi şişirtmək üçün deyilmiş yalandır. Türkiyənin müvafiq qurumunun yayımladığı materialdan anlaşılır ki, tərcümələrini də orijinaldan deyil, Quranın türk dilinə məalından edib. Çünki nə ilahiyyatçıdır, nə də ərəb dili haqda anlayışı var. O ilklərin haqqı kimlərdədir, bunu bilməmiş deyilsiz.

Türkiyədə arxivdə işləmək üçün də Ərdoğanın xüsusi icazəsinə ehtiyac yoxdur. Belə icazəni istənilən şəxs mənzilindən çıxmadan internet üzərindən əldə edə bilər. Yəni bu da bir yersiz şişirtmə idi.

Səkkizincisi, Azərbaycanda alimlərin, tərcüməçilərin, nəhayət, vətəndaşların əməyinin adekvat qiymətləndirilməsinə kompleks yanaşmaq zamanı çatıb. Yoxsa alimi, tərcüməçini, yazıçını yeni “Gülxanım” sayaq sosial media ulduzu etməklə qayğı göstərməzlər. Bir Gülxanımın, ya Fazilin həyatını kimsə təsirli dillə anlatdığı üçün bunu ümummilli faciə, 50 min şəxsin bir gündə işsizə çevrilməsini isə statistika kimi qəbul edən cəmiyyətlər qorxuncdur. Dəhşətli dərəcədə qorxunc.

Cəmaləddin Quliyev