Nida.az
Kremlin müdhiş planı: Bakının Qərbə çıxışını bağlamaq istəyir – TƏHLİL
Rusiya Dağıstanla Gürcüstan arasında çəkilən Avar-Kaxetiya yolu boyunca yaşayan gürcü əhalisinə öz pasportlarını paylamağa başlayıb.
Publika.az xəbər verir ki, bu iddia ilə gürcü
ekspert Vano Maçavariani çıxış edib və bunu ciddi təhlükə
adlandırıb.
Bu təsdiqlənməmiş məlumat olsa da, ötən ilin 25 dekabr tarixində
Rusiya prezidenti Vladimir Putinin sabiq məsləhətçisi, iqtisadçı
Andrey İllarionovun açıqlaması fonunda diqqət çəkir.
“Hazırda Avaro-Kaxetiya yolu yenidən qurulur. Bu yol gələn ilin
yazında Şərqi Gürcüstana hərbi texnikanın çatdırılması üçün kanal
ola bilər. Rusiya Baş Qərargahı üçün Ermənistana və Dağlıq Qarabağa
quru dəhlizi lazımdır. Bu halda Azərbaycandan Türkiyəyə uzanan boru
kəmərləri də kəsilmiş olacaq”, - deyə Putinin keçmiş məsləhətçisi
bildirirdi.
Moskvanın bu planı arxasında bir sıra məqamlar gizlənir və bütün
hallarda zərbə Azərbaycana da dəyə bilər.
Ermənistanın iki “xilas” yolu: hərbi müdaxilə ola
bilər
İrəvan Avrasiya İttifaqına qoşulduqdan sonra ümumittifaq ölkələri
ilə quru əlaqəsinin olmaması əsas problem olaraq qalır. Belə bir
yolun olmaması həm də yeni yaranan ittifaqın işlək mexanizmini də
ləngidir. Hərçənd, Ermənistana çıxış üçün iki variant var: İran və
Gürcüstan.
İran bu illər ərzində Qərbin sanksiyaları fonunda Moskva ilə
işbirliyinə getməkdə maraqlı olub. Həmçinin Bakının etirazına
baxmayaraq, Tehrandan İrəvana dolayısı ilə işğal siyasətini
möhkəmləndirməyə dəstək olan humanitar, iqtisadi və siyasi
yardımların edildiyi də faktdır. Bu baxımdan, İran yolu məqbul
hesab edilə bilər. Lakin ilk növbədə bu yolun uzunluğu onun
səmərəliliyini azaldır. Digər tərəfdən, son illər dəyişən geosiyasi
maraqlar da buna imkan vermir. Belə ki, Qərb İrana qarşı
sanksiyaları müəyyən mənada yumşaldıb, eləcə də liberal Ruhaninin
Tehranda idarəçiliyin başına gəlməsi İranın anti-qərb siyasətində
dönüş edib. Tehran Qərblə yaxınlaşmaq perspektivi kontekstində iki
məqama xüsusi diqqət yetirir. Birincisi, Avropa Birliyinə
alternativ olan Avrasiya İttifaqına qarşı çıxmasa da, ona hər-hansı
formada yardım etmək istəmir. Çünki bu, Qərb sanksiyalarının
yenidən kəskinləşməsinə səbəb ola bilər. İran bu məsələdə hələlik
seyrçi rolunu oynayır.
İkincisi, Tehran artıq əvvəlki illərə nisbətən İrəvan
siyasətində Bakının qıcıqlandırmaqdan çəkinir. Bakı Tehran üçün
Qərbə çıxış və yeni enerji bazarının açarı ola bilər. Ukrayna
hadisələrindən sonra Rusiyadan fərqli enerji mənbəsinə üstünlük
verən Qərb üçün Azərbaycan qazı əsas alternativdir. Lakin
infrastruktur baxımından nə qədər əlverişli olsa da, Bakı bütün
Avropanı tam təmin etmək gücündə deyil. Ona əlavə mənbələr tapmaq
vacibdir. Burda Türkmənistan qazı haqda gözləntilər var. Amma
Rusiya özünə qarşı istifadə olunacaq nələrinsə Xəzərdən keçməsinə
imkan vermir. Bu baxımdan, Türkmənistan mənbəsi daha uzaq
perspektivdir.
Digər və daha yaxın perspektivdə İran mənbəsi var. Hansı ki, İran
üçün əlavə enerji bazarı sərfəlidir və bunun üçün dəhlizə ehtiyacı
var. İddialar var ki, İran qazı Avropaya Ermənistan vasitəsilə
çıxarılacaq. Lakin İrəvanın Rusiyanın yanında olması, həmçinin,
sıfırdan başlayaraq yeni kəmərin çəkilməsi bu variantı mümkünsüz
edir. Ona görə də daha real və iqtisadi cəhətdən üstün olan
Azərbaycan dəhlizi Tehrana da sərf edən variantdır. Bu məsələnin
Ruhaninin Bakı səfərində də müzakirə olunduğuna dair ehtimallar
var. Məhz buna görə Bakının mövqeyini nəzərə almadan Ermənistana
yol vermək İran üçün son geosiyasi proseslər fonunda sərfəli
deyil.
Gürcüstan dəhlizi Ermənistanın Rusiyaya quru çıxışı üçün ən unikal
yoldur. Sovetlər dağılandan sonra Moskva İrəvanla məhz bu yol
vasitəsilə əlaqə yaradıb. 2003-cü ildə qərbyönümlü Saakaşvilinin
hakimiyyətə gəlməsinə qədər hər şey yolunda idi. Saakaşvili
Tiflisin yönünü birmənalı şəkildə Qərbə çevirdi. Ondan sonra
hakimiyyətə gələn qüvvələr də Avropa Birliyi ilə Assosiativ Sazişi
imzalamaqla Moskvanın ümidlərini puça çıxardı. Lakin Moskva üçün
hansısa formada yol tapmaq vacibdir. Təbii ki, Ermənistanın
Avrasiya İttifaqına yolunun açılması sonradan ortaya çıxan
məsələdir.
Avqust müharibəsində yarımçıq qalan ideya: bütün yollar
Ermənistana aparır
Gürcüstandan dəhliz açılması ideyası hələ 2008-ci ildə mövcud idi.
Rusiya bu yolla həm Gümrüdəki rus hərbi bazasına quru yolu əldə
etmək, lazım olanda hərbi texnikanı asanlıqla bu bazaya
yerləşdirmək, həm də uzaq perspektivdə Şimali İrana hücum etmək
planlarını həyata keçirmək istəyirdi.
Bu haqda Gürcüstanlın sabiq prezidenti Mixeil Saakaşvili də xəbərdarlıq etmişdi: “Rusiyanın siyasətinə və Avar-Kaxetiya yolunun tikilməsinə reaksiya verilməlidir. Biz onları bu yolun - hərbi yolun nə üçün istifadə ediləcəyini açıqlamağa məcbur etməliyik. Putin deyir ki, yol ona hərbi texnika üçün lazımdır. Bunu o, 2008-ci ildə deyib. Dediyi hər şeyi də edir. Oçamçir və Qalidə (Abxaziya, Qərbi Gürcüstan) dəmir yolu salındı, 350 tank yeritdi. Roksk tunelini nə üçün istifadə etdiyini hamımız gözəl bilirik. Sxinvalidə kəsmə yol ilə texnika yürütdü. Hər dəfə yol tikdikdə onu hərbi təyinatda istifadə edir. Avar-Kaxetiya yolu Tiflisi almaq üçün lazımdır”.
Bu ölkənin sabiq müdafiə naziri Dmitri Şaşkin də Rusiyanın planları
haqda maraqlı fikirlər səsləndirmişdi.
“Bu yeni ideyalar onu göstərir ki, bizdən alınan 20 faiz torpaqla
Rusiya 2008-ci ildə öz hədəfinə nail olmadı. Tiflisi almaq 2008-ci
ildə hədəf idi. Nədən Rusiyanın belə bir hədəfi var? Gümrüdəki
bazaya yeganə quru yol Gürcüstan vasitəsilə, Tiflis vasitəsilə
keçir. Şimali İrana müdaxilə olacağı halda 100 minlik hərbi korpus
lazımdır. Tiflis yolu bunun üçün ən münasib yoldur. Digər bir plan
yeni ərazilərin işğalı ilə Ermənistana birbaşa dəhlizin
açılmasıdır. Hazırda Avar-Kaxetiya yolu tikilməkdədir. Abxaziya ilə
Moskvanın razılaşmalarının kökündə Ermənistanın sərhədinə çıxış
dayanır”.
Rusiyalı ekspertlər də qeyd edirdi ki, 2008-ci il müharibəsinin
əsas məqsədlərindən biri - Ermənistan sərhədinə çıxış planı yerinə
yetirilməyib. Rusiyaya Ermənistan sərhədinə birbaşa çıxış üçün
Kaxetiya yolu lazımdır. Bu vəziyyətdə Gürcüstan potensial qurbana
çevriləcək. Rusiyada əvvəlki kimi İranda vəziyyətin kəskinləşməsi
halında Şimali İranın işğalı haqqında söhbətlər davam edir. Rusiya
Baş Qərargahı artıq açıq şəkildə bildirir ki, bunun üçün onlara
Gürcüstan vasitəsilə dəhliz lazımdır.
Göründüyü kimi, Moskva öz planlarından vaz keçməyib. Bölgədə
gürcülərə Rusiya pasportlarının paylanması da güman ki, gələcək
ssenarilər üçün lazımdır.
Yarım milyon azərbaycanlı rus idarəçiliyi altına keçə
bilər
Burda diqqətçəkən digər məqam Moskvanın “dəhliz planında” Borçalı
faktorudur. Gürcü siyasətçilər Rusiyanın Tiflisi almaq məqsədi
güddüyünü deyir. Lakin bu Kreml üçün də bir qədər çətin məsələdir.
Ermənistana aparacaq yolun davamı üçün ən məqbul variant
azərbaycanlıların yaşadığı Borçalı mahalından keçməkdir. Gürcüstan
sərhədinə qədər çəkilən yolun davamı üçün ən qısa məsafə də burdan
keçir. Bunun üçün Rusiya gərək Borçalını işğal etsin. Bir sıra
rusiyalı emissarların bu bölgədəki əhali arasında təbliğat
apardığına dair məlumatlar da var. Bütün hallarda söhbət oradakı
yarım milyondan artıq azərbaycanlının taleyindən gedir. Bu arada,
əslən Borçalıdan olan Kremlin adamı Söyün Sadıqovun ötən ilin
əvvəllərində “Borçalı partiyası” yaratmaq cəhdləri də
unudulmamalıdır.
Müdhiş plan: Bakının Qərb yolları bağlanır
Azərbaycan üçün ən kritik məqam məhz Rusiyanın bu planına nail
olması ilə başlaya bilər. Ümumi mənada bu, blokadada yaşayan
Ermənistanın məngənədən çıxması deməkdir. Hansı ki, rəsmi Bakı
torpaqlarının işğal edilməsindən sonra Ermənistana qarşı uğurlu
təcrid siyasəti aparır.
Lakin Moskva bu planla Azərbaycanın Qərbə çıxışını da bağlayır və
Cənubi Qafqazı “ələ keçirir”. Çünki Azərbaycanın Qərbə yeganə
çıxışı Gürcüstandır. BTC, “Cənub qaz dəhlizi”, Bakı-Tiflis-Qars
dəmiryolu kimi strateji əhəmiyyətli layihələr də məhz bu marşrutla
reallaşır. Rusiyanın bu yolu bağlaması isə Azərbaycanı Moskvanın
diktəsinə tabe etdirmək cəhdidir.
Ukraynadan sonra dünyadakı enerji problemi Kreml divarları
arxasında belə bir planın mövcudluğuna bir daha əminlik yaradır. Bu
gün Avropa Rusiya qazından imtina üçün bütün variantlara əl atır və
əsas alternativ kimi Azərbaycan qazı gündəmdədir. Yuxarıda qeyd
edildiyi kimi, Qərb Azərbaycan qazına alternativ mənbələr tapmaqla
enerji xəritəsini dəyişmək niyyətindədir.
Moskva bu planla Bakının Qərb yolunu bağlamaq və onun maraqlarına zərbə vuran enerji siyasətinin qarşısına xətt çəkmək istəyir. Bu, həm də İranın Avropaya ən sərfəli yolunun qapadılması deməkdir. Görünür, 2008-ci ildə yarımçıq qalan plan yeni əlavələrlə işə salınıb. Bunun nə dərəcədə real olacağı hələlik sual altındadır. Lakin bütün hallarda ölkəmiz üçün ciddi təhlükə hesab oluna bilər.
Asif Nərimanlı
-
Ekopublika.az22:02
Emin Ağalarova vəzifə verildi - FOTOLAR
-
İKT21:11
“WhatsApp”da yeni funksiya
-
Magazin120:20
Xalq artisti 55 minlik məhkəməni uduzdu
-
Magazin219:30
Elton Con görmə qabiliyyətini itirdi
-
Kriminal19:00
Havvaxanımın məhkəməsi başlayır: 100-dən çox zərərçəkən var
-
Nəqliyyat18:50
Bakıda COP29 zolaqlarının qüvvədən düşdüyü yollar - SİYAHI
-
Nəqliyyat18:30
Bakının axşam tıxacı...
-
Dünya17:35
Rusiyalı turistlərə bu ölkəyə giriş qadağan edildi