Hakimiyyət artıq bölünüb? - Kərimov sonrası üçün ŞOK SSENARİ

Özbəkistanın müstəqillik günü (1 sentyabr) ərəfəsində prezident İslam Kərimov xəstəxanaya yerləşdirildi. Artıq ölkədə yeni prezidentin kim olacağı müzakirə olunur. Ekspertlər bundan sonra mümkün variantları şərh edir.

Publika.az xəbər verir ki, "Sputnik" agentliyi Kərimovdan sonra Özbəkistanda hakimiyyətin təşkili haqda ssenarilər gündəmə gətirib.

Kərimovun ölümü yaxınlaşır?

Əsas həqiqət budur ki, Kərimov ciddi xəstədir və bu, yalan məlumat deyil. Çünki indiyə qədər onun xəstə olması haqda iddialar ortaya atılsa da, iqtidar buna heç bir münasibət bildirmirdi. İndi isə rəsmi Daşkənd açıq şəkildə Kərimovun xəstə olduğunu bildirdi. Deməli, vəziyyət ciddidir.

Qanuna görə Kərimovun postunda kim oturacaq?

Qüvvədə olan qanunvericiliyə görə, prezident öz səlahiyyətlərini dövlət orqanlarına, yaxud vəzifəli şəxslərə verə bilmir. Qanunvericiliyə görə, prezident ciddi şəkildə xəstədirsə, onun səlahiyyətlərini Senatın Ali Məclisinin sədri icra edir. Deməli Kərimovu müvəqqəti Senat sədri Niqmatillu Yuldaşeva əvəzləyəcək.

Bu şəxs xalq arasında az tanınır və heç bir siyasi çəkiyə malik deyil. Növbəti seçkilərin keçiriləcəyi üç ay ərzində rəhbərliyi bu şəxs icra edəcək. MDB ölkələri üçün xarakterik olan təcrübədən Özbəkistan yararlana bilməz. Yəni, seçkidə ən az 10 il Özbəkistanda daimi yaşayan, yaşı 35 olan şəxslər namizəd ola bilməzlər. Çünki "Özbəkistan respublikasının prezident seçkiləri haqqında" qanuna görə, namizədlər yalnız Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən qeydə alınmış siyasi partiyalar tərəfindən seçki kampaniyasının başlanmasına 6 ay qalmış irəli sürülə bilər. Lakin partiya təkcə öz üzvünü deyil, həm də istənilən başqa şəxsin də namizədliyini verə bilər.

Kərimovu kim əvəzləyə bilər?

Əsas ehtimallar iki siyasi fiqurun üzərində cəmləşir. Onlardan biri baş nazir Şövkət Mirziyoyev, digəri isə baş nazirin birinci müavini, maliyyə naziri Rüstəm Əzimovdur.

Şövkət Mirziyoyev İslam Kərimovun ən yaxın tərəfdarlarındandır. O, prezident olarsa, ölkənin birinci prezidentinin maraqlarını müdafiə edəcək. Mirziyoyev Kərimovlar ailəsinə sıx bağlılığı ilə də seçilir. Mirziyoyevin əlində böyük siyasi resurslar cəmləşir.

Rüstəm Əzimovu isə tez-tez texnokratik adam adlandırırlar. O, özbək hökumətinin maliyyə məsələsinə baxır, həmçinin, beynəlxalq maliyyə strukturları və təşkilatları ilə əlaqələr qurur. Hökumətdə çoxları onu İslam Kərimov tərəfindən yaradılmış alternativ güc kimi qəbul edirlər. Hansı ki, nizamnaməyə görə baş nazirin iştirak etməli olduğu bir çox beynəlxalq tədbirlərdə Özbəkistanı o, təmsil edir. Əzimov praqmatik iqtisadçı xarakterinə malikdir. Ekspertlərə görə, belə şəxs Mirziyoyevdən fərqli olaraq Qərb üçün də əlverişlidir. Lakin Mirziyoyevdən fərqli olaraq onun əlində daha az siyasi resurslar var.

Bir çox politoloq isə Kərimovun kiçik qızı Lola Kərimovanı da oyuna daxil edir. Lakin Özbəkistanda belə namizəd haqda ümumiyyətlə, danışmırlar. Çünki Lola siyasi təcrübəyə malik deyil. Həmçinin, unutmaq lazım deyil ki, Özbəkistan Şərq ölkəsidir və burada əhalinin əksəriyyəti qadının rəhbərliyini qəbul etməyəcək.

Qeyd edək ki, Lola Kərimovanın özü də siyasi ambisiyalarının olmadığının açıqlamışdı. (http://publika.az/p/148184).

"Oyuncaq fiqur" ssenarisi

Digər bir versiya: gözləniləndir ki, Kərimovu əvəzləyəcək adam ölkədə bütün klanların maraqlarını təmin edə biləcək şəxs olsun. Bu, beynəlxalq səhnədə rəsmi şəxs kimi göstərilən "oyuncaq fiqur" olacaq.

Politoloqlar düşünürlər ki, İslam Kərimovun səhhəti ətrafında informasiya vakkumu əhalinin etirazına səbəb ola bilər. Çünki insanlar indiyə qədər sakit yaşayıblar və buna görə Kərimova minnətdardırlar. İndi onlar təşviş içindədir. Beləliklə, ölkədə kütləvi etirazlar başlana bilər. Məhz belə etirazların olmaması üçün ölkədə hakimiyyət keçidinin sakit olacağı hesab olunur. Ölkəni idarə edən siyasi güclər nazir portfellərini bölüşdürəcəklər və əvvəlki sistemi saxlayacaqlar. Sadəcə olaraq, velosipedə yenisi minəcək.

Təbii ki, aylar sonra İslam Kərimovun televizora çıxaraq, hər şeyin qaydasında olduğunu açıqlayacağı ehtimalı da hələ qüvvədədir.

Asif