Dünyanın sonu gəlir: "Qiyamət buzlağı"nın əriməsində yeni faza - Yeri nə gözləyir?

İrvin Kaliforniya Universitetinin buzlaqşünasları Antarktidanın "Qiyamət buzlağı" ləqəbli "Thwaites" buzlağının altına sızan isti dəniz suyuna aid dəlil tapıblar.

Publika.az "Milli Elmlər Akademiyasının Materialları" (PNAS) jurnalında dərc olunan araşdırmanın nəticələrinə istinadən bu buzlaqda baş verən həyəcanverici dəyişikliklər əvvəlki vəziyyətinə qayıtmayacaq.

"Thwaites" buzlağı Qərbi Antarktidada yerləşir və qismən şelf əsaslıdır, yəni onun bir hissəsi dəniz dibində yerləşir. Güman edilir ki, buzlaqın əriməsi quruda yerləşən nəhəng buz kütləsinin okeana axmasına səbəb olacaq və bu da dəniz səviyyəsinin kəskin qalxmasına gətirib çıxaracaq. İqlim dəyişikliyi dəniz dibinə yaxın isti suların daxil olmasına kömək edir, Beləliklə, ərimə güclənir.

Yeni işdə elm adamları 2023-cü ilin martından iyun ayına qədər Yer kürəsini qütb orbitində (ekvatora düz bucaq altında) dövr edən kommersiya ICEYE peyklərinin bürcləri tərəfindən toplanmış məlumatları təhlil ediblər. Onlar Yer səthindəki dəyişiklikləri davamlı olaraq izləmək üçün interferometrik sintetik diafraqma radarı olan InSAR-dan istifadə edirlər. ICEYE glasioloqlara "Thwaites" buzlağının uzunmüddətli gündəlik müşahidələri ilə təmin etdi ki, bu da onların dəyişikliklərini gelgit dövrü ilə müqayisə etməyə imkan verdi.

Məlum olub ki, gelgitlər torpaqlama xəttinin vaxtaşırı 2-6 kilometr geri çəkilməsinə səbəb olur. Buzlağın ətəklərindəki boşluqlara axınla məcbur edilən dəniz suyu təzə ərimiş su ilə qarışır və buzu dibdən yuxarı qaldırmaq üçün kifayət qədər təzyiq yaradır. Bu, isti suyun nüfuz edə biləcəyi daha çox yer yaradır. Təxmin edilir ki, dəniz suyunun qeyri-müntəzəm daxil olması buzlağın daha altı kilometrliyində baş verir. Dəniz suyu mənfi iki dərəcə Selsidə donduğundan, "Thwaites" əriməsinə şirin sudan daha çox təsir edir.

Müəlliflər qeyd edirlər ki, hazırda okean suyunun daxil olmasının "geri dönməz" hala gəlməsinə nə qədər vaxt qaldığını dəqiq söyləmək üçün kifayət qədər məlumat yoxdur.

Adəm Abbaslı