Günəş əvvəl yaranıb, yoxsa su? - Alimlər sirri açdılar

Alimlər “Nature” jurnalında suyun ulduzların doğulduğu qaz buludlarından planetlərə çatması ilə bağlı araşdırma dərc ediblər.

Publika.az xəbər verir ki, araşdırmada qeyd olunur ki, yerə gələn su Günəşin görünməsindən milyardlarla il əvvəl meydana çıxıb. “Sky at Night Magazine” yazır ki, bu nəticələr bizdən 1300 işıq ili məsafədə yerləşən V883 Orionis protostar ulduzunu əhatə edən qaz və toz diskini ALMA radioteleskopundan istifadə edərək tədqiq etməklə əldə edilib.

Tədqiqatın müəllifləri V883 Orionis protostarını əhatə edən protoplanetar diski, planetlərin əmələ gəldiyi qaz və toz buludunu tədqiq ediblər. Protostarlar nisbətən yaxınlarda yaranmış və hələ adi ulduza çevrilməmiş obyektlərdir. Təxminən 4,6 milyard il əvvəl Günəşimiz proto-ulduz idi, onun ətrafında bütün məlum planetlər, asteroidlər və kometalar cazibə qüvvəsinin təsiri altında qaz və tozdan yaradılıb.

Tədqiqat zamanı alimlər protoplanetar diskdə olan suyun kimyəvi xüsusiyyətlərini və ulduzun göründüyü buluddan gələcək planetlərə gedən yolunu ölçüblər. Yerdəki su 1 oksigen atomu və 2 hidrogen atomundan ibarət olsa da, alimlər hidrogen atomlarından birinin hidrogenin ağır izotopu olan deuterium ilə əvəz olunduğu suyun daha ağır versiyasını araşdırıblar. Adi və ağır su müxtəlif şəraitdə əmələ gəldiyi üçün alimlər suyun nə vaxt və harada meydana gəldiyini müəyyən etmək üçün onun nisbətindən istifadə ediblər.

Alimlərin fikrincə, V883 Orionis ətrafındakı diskdəki suyun tərkibi Günəş sistemindəki kometlərdəki suyun tərkibinə çox oxşardır.

Araşdırma zamanı mütəxəssislər ilk ulduzun ətrafındakı suyun qaz halında olması səbəbindən onu aşkar edə biliblər, çünki su əsasən protoplanetar disklərdə buz şəklindədir. Belə su buzu, qaz və toz diskinin kənarında mövcuddur, lakin qaz halında olan su, həddindən artıq temperaturun onun donmasına mane olan ilk ulduza daha yaxın bir yerdə kəşf edilib.

Cəmilə