Nida Təhlil
Trampdan “vodka”ya xəyanət: Rusiyaya qarşı yeni müharibə cəbhəsi - TƏHLİL
“Nə əbədi müttəfiq olur, nə əbədi düşmən, yalnız milli
maraqlar əbədidir” teoremi bir daha təsdiqini tapdı. Və artıq
məlumdur ki, Putinin dost deyib, bağrına basdığı, rus torpaqlarında
dəfələrlə “vodka”ya qonaq etdiyi Donald Tramp “hər şey çayı keçənə
qədərdir” prinsipini başı üzərində dalğalandırır.
ABŞ Rusiyaya qarşı münasibətləri yumşaltmayacaq; Putinə Şərqi
Avropa üzərində nəzarəti gücləndirmək imkanı verilməyəcək; Ukrayna
rusların ağuşuna atılmayacaq; dünya elə Obamadan qalan dünya olacaq
və hətta yeni qarşıdurmalar, münaqişələr, toqquşmalar və siyasi
oyunlar dövrü başlanacaq.
Üç gün sonra and içərək, Amerikanın başına keçəcək Donald Trampla
bağlı Rusiyanın əlində şantaj görüntülərinin olması haqqında
informasiya mediada işıq üzü görəndən sonra dünyanın gələcəyi
haqqında nikbin düşünmək çətindir.
Bəli, Rusiyanın ABŞ-da prezident seçkilərinə kiber müdaxiləsi və
Donald Trampın qələbəsinə imkanlar yaratması haqqında kəşfiyyat
araşdırmalarının başlaması yox, məhz Trampın şəxsiyyətinə yönələn
“şantaj materialları”nın olması haqqında informasiya proqnozların
istiqamətini dəyişdirdi: Nə ruslar, nə Trampın qələbəsini şəxsi
zəfərləri kimi qəbul edən ölkələr, nə də dünyanın özü Hillari
Klintonun məğlubiyyətinə sevinməsin.
2017-ci il başlayan kimi ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi (CİA), Milli
Təhlükəsizlik Agentliyi və Federal Tədqiqatlar Bürosunun məruzəsi
peyda oldu: Rusiya Demokratlar Partiyasının seçki qərargahına kiber
müdaxilə edərək, Hillari Klintonun zəfər qazanmasına maneələr
törədib. İlk ortaya çıxan sual bu idi ki, “Trampın qələbəsi ləğv
olunacaqmı?”. Cavab tam olaraq “bəli” olmasa da, Amerikada
qüvvələrin pərdəarxasında siyasi oyunlar oynadığı məlum idi, lakin
bütün diqqət böyük mənzərədə görünən suala yönəldiyi üçün bu oyunun
ola biləcəyi ehtimalı tabloda kiçik detal kimi görünürdü.
Tramp və seçki qərargahı “müdaxilə” iddiasına sərt şəkildə etiraz
etdilər: “Rusiyanın müdaxiləsi haqqında heç bir sübut yoxdur”.
Ümumi cavab belə oldu. Əslində həqiqətən də rusların müdaxiləsi
haqqında hər-hansı sübut yoxdur. Bəs Amerika kəşfiyyatının birbaşa
iştirak etdiyi bu “ciddi araşdırmalar” nəyə hesablanmışdı?
Donald Trampın seçki öncəsi Rusiya haqqında verdiyi vədləri
geri götürməsinə. Aydın şəkildə görünən ilk cavab
budur.
Bu cavab həm də ona görə aydındır ki: seçkilərin nəticələrinə
müdaxilə edildiyi tezisi üzərində dayanaraq, nəticələri ləğv etmək
ilk növbədə respublikaçı seçicilərin etirazını gözə almaq deməkdir;
belə bir şey Amerika daxilində ciddi qarşıdurma və xaosa səbəb ola
bilər; bununla yanaşı, ABŞ kəşfiyyatı illərdir yaratdığı “ən güclü
təhlükəsizlik qalxanı” tezisini rusların kibermüdaxiləsi ilə
yarıldığını qəbul etmiş olar ki, bu da gələcək üçün mənfi
tendensiyaların yaranması deməkdir, həmçinin, “super güc”
idealogiyasına ziddir.
Bu baxımdan, “müdaxilə” təbliğatı Donald Trampın bunu qəbul
etməsinə qədər davam etdirildi. Trampın cavabı belə oldu:
“Rusiyanın seçkiyə müdaxiləsi mümkündür, lakin nəticələri
ABŞ xalqı müəyyən edib”.
Seçicinin iradəsinə kölgə salınmadan, “müdaxilə” təsdiq olundu.
Burada diqqət çəkən əsas detallardan biri isə Donald Trampın
“müdaxilə”ni qəbul etdiyi gün Konqresdə onun prezident seçildiyinin
təsdiq olunması idi. Bu detal da sübut edir ki, “seçkiyə müdaxilə”
tezisi nəticələrin ləğvinə yox, Trampdan ilk anti-Rusiya ifadəsinin
alınmasına hesablanmışdı.
- Rusiyanın seçkiyə müdaxiləsini dolayısı yolla qəbul edən Trampın
Ağ Evə köçəndən sonra Putinə hər-hansı güzəştə getməsi,
amerikalıların “onlar əlbirdir”, yaxud “bizim prezidentimiz Putinin
agentidir” ittihamlarını gündəmə gətirəcək. Beləliklə Tramp və
komandasının Rusiya ilə daha ehtiyatlı və məsafəli siyasət aparması
təmin olunur.
(Məsələnin əks tərəfi, yəni Trampın razılığı ilə oyunun
qurulması ehtimalı da gözardı edilməməlidir. Bu haqda bir az
sonra).
Trampın dilindən çıxan “mümkündür” kəlməsi gələcək siyasətə yön
verdi. Lakin bu, tam qarantiya demək deyildi. Çünki Tramp bir
müddət sonra ictimai rəyi dəyişdirə və istədiyi siyasəti yürüdə
bilərdi. Deməli ikinci dalğa olacaqdı.
İkinci dalğa: “Donald Tramp Rusiyaya səfərləri
zamanı elit “eyş-işrət” məclisləri qurub və bu məclislərin
görüntüləri Kremlin əlindədir”. Bu informasiya Tramp üçün
gözlənilməz oldu və o, dərhal Kremlin təkzibinə qoşuldu. Lakin
informasiya artıq gündəmə düşmüşdü və bütün təkziblərə baxmayaraq,
şüurun alt qatında özünə yer etdi. “Birinin üstünə palçıq
at, o, təmizləyənə qədər hər kəs onu üstü palçıqlı
görəcək”. 70 yaşlı “amerikalı oğlanın” düşdüyü vəziyyət bu
idi. Hər kəs artıq onu “üstü palçıqlı” görmüşdü. Və nəticəsi oldu
da. Yeni administrasiyada dövlət katibi postunu tutan, vaxtilə
Putinlə ən səmimi münasibətlərə malik olan və Kremlin sahibindən
orden belə qəbul edən Reks Tillerson Senatda bu sözləri dedi:
“Rusiya Ukraynaya soxulub və Krımı işğal edib”.
Bütün daşlar yerinə oturmağa başladı: Trampın seçki öncəsi “Krımın
ilhaqını tanıyacağı” haqqında vədlərinin üzərindən xətt çəkildi; o,
daha Putinlə ən kiçik məsələdə belə razılığa gəlməsi çətin olacaq,
əks təqdirdə, “şantaj görüntüləri” gündəmə gətiriləcək.
Üçüncü dalğa: andiçmə mərasiminə beş gün qalmış
ABŞ-da Tramp əleyhinə aksiyalar başladı və bu aksiyalar yanvarın
20-də - andiçmə mərasimin olacağı gün də davam edəcək.
“Ədalət yoxdursa, deməli, sülh də yoxdur”.
Etirazçıların əsas şüarı belədir. Aksiyanın məqsədi azlıqların
hüquqlarına hörmətlə yanaşılması və Donald Trampın prezidentliyi
dövründə “Pasiyentlərin müdafiəsi və əlçatan tibbi xidmət haqqında”
Qanunu (Obamacare) ləğv etməsinin qarşısını almaqdır. Bu, Amerika
ictimaiyyətinin nöqteyi-nəzərindən belə görünür. Lakin siyasi
oyunlar fonunda “Ədalət yoxdursa, deməli, sülh də yoxdur” şüarını
başqa cür də oxumaq olar: Ədalətsiz Putinlə anlaşma sülh
gətirməyəcək. Öz hüquqlarını qorumaq üçün küçələrə çıxmış
amerikalıların üzərindən Trampa bu mesaj verilir. Görünür, “dərin
Amerika” yeni prezidenti sona qədər sıxmaq niyyətindədir.
***
Məsələyə bu kontekstdə baxış “Donald Trampın “dərin
Amerika”nın namizədi olmadığını və planlarına zidd
seçildiyi” fikrini önə çıxarır. Bu fikir iki səbəb görə,
təsdiq oluna bilərdi:
1. Hillari Klintonun seçki öncəsi vəziyyəti və dünyanın gələcəyi
haqqında gözləntilər.
Template blocks/article_inline not found. FILE: /home/publikaaz/www/classes/tpl.class.php, CLASS: tpl, LINE: 69
2. Obamanın, yəni demokratların siyasəti İsrailin ziddir və
Amerikada kök atmış, bu ölkəyə böyük təsirə malik olan “yəhudi
gücü” “dərin Amerika”nı təmsil edən anqlosaksonlara qarşı müharibə
elan edir. Nəticədə gözlənilmədən Tramp seçilir və “dərin Amerika”
məğlub olur. Trampın İsraillə bağlı səsləndirdiyi bəyanatlar və
İranla bağlı vəd etdiyi siyasət bu ehtimalı gücləndirirdi.
Bu və digər faktorlar Trampın gözlənilmədən qalib gəldiyini və bu
gün Amerika daxilində aparılan anti-Tramp (dolayısı ilə anti-Putin)
kampaniyasının yeni prezidenti “planlardan çıxmamağa və deyiləni
etməyə” məcbur etmək olduğunu deməyə əsas verir. Və “dərin Amerika”
istəyinə nail olur.
Lakin “böyük siyasətdə təsadüflərə yer yoxdur” teoremi burada
diqqətdən qaçmır. Ola bilərdimi ki, 1898-ci ildə ABŞ-İspaniya
müharibəsi ilə Sakit okeanda hökmran haqqını qazanaraq, imperialist
mərhələsinə qədəm qoyan və fövqəldövlət olmaq planlarına start
verən Amerika 150 il sonra öz siyasətindən əl çəksin?! Doğrudanmı,
I Dünya müharibəsi zamanında olan şərtlərin yarandığı dünyada
Amerika gələcəyini bir “qızıl saçlı dəli oğlana” qurban verə və hər
şeyi rusların öhdəsinə buraxaraq, “böyük ada” siyasətinə geri dönə
bilərdi?!
Cavabda ümumiləşdirilmiş “hər şey ola bilər” deyimi belə qəbul
edilən deyil. Əslində bütöv mənzərə çox qarışıq görünür, yalnız bir
məqam aydındır: superdövlət olan, yaxud rusların təbirincə desək,
buna iddia edən Amerika siyasətində təsadüflərə yer yoxdur və
burada hər şeyin lap öncədən planlı şəkildə aparıldığı iddiası
güclənir. Trampın təsadüfən seçilməsi 11 sentyabrın təsadüfən baş
verməsi qədər təsadüfdür. Məsələni konkret bu cür qoymaq olar.
Hələ Donald Trampın namizədliyi təsdiq olunanda Hillari Klintonun
qalib gələcəyi proqnozlaşdırılırdı. Klintonun rəqibinin Tramp
olması da onun zəfərini şərtləndirirdi. Bütün Amerika və dünya
Hillarini təbrik etməyə hazırlaşdığı dövrdə düşündürücü olan iki
məsələ də baş verənlərin arxasından boylanırdı:
1. Demokratlar üçüncü dəfə ölkəyə rəhbərlik edəcəksə, bu ABŞ-da iki
partiya arasında “növbələşmə ənənəsini” pozur.
2. Dünyada müharibələrin, münaqişələrin getdiyi bir vaxtda ABŞ-a
“müharibə partiyası” olan respublikaçıların rəhbərlik etməsi daha
zəruri görünür.
Lakin buna rəğmən, respublikaçıların daxilində güclü və təcrübəli
siyasətçilər deyil, məhz biznesmen və siyasi təcrübəsi olmayan
Donald Tramp namizəd olaraq önə çıxır. Respublikaçılar bilərəkdənmi
seçkidə məğlub olmaq niyyətində idi? Hazırda proseslərin
aydınlaşması hesab etməyə imkan verir ki, hər şey əvvəldən
planlaşdırılıb, elə respublikaçıların namizədinin məhz Tramp,
“Putinin dostu” imicini qazanmış şəxs olması da məqsədli şəkildə
baş verib.
Çünki: Obamanın “qınına çəkilmə” və proseslərə
kənardan müdaxilə siyasəti amerikalı əsgərin qurban getməməsinə
səbəb olmaqla yanaşı, Rusiyanın qlobal siyasətdə daha aktiv rol
almasına gətirib çıxartdı; birbaşa müdaxilə siyasətinə üstünlük
verən respublikaçıların Ağ Evə köçünün başlanmasının vaxtı
çatmışdı; lakin yeni prezident heç kimin tanımadığı şəxs, hətta
siyasətdən uzaq biri olmalı idi.
Çünki: hər kəs “təhlükənin sovuşduğunu” düşünməli
və rahat nəfəs almalı idi; bu Amerikaya “gözlənilməz zərbələr”
endirmək imkanı yaradır; xüsusilə, yeni prezidentin “Putinin dostu”
olması Rusiyanın arxayınlaşmasına və müdafiəsiz vəziyyətə gəlməsinə
səbəb ola bilərdi.
Burada “Ortada iki namizəd var. Biri hücum, işğal və
müdaxilə siyasətini açıq şəkildə dəstəkləyən Hillari, digəri
əməkdaşlığa meylli, mülayim, yola gətirilməsi asan olan Tramp.
Rusiya, Çin, yaxud elə bölgədə güclənən Türkiyə üçün ikinci sərfəli
görünür.
Beləliklə; işğalçı və imperialist obrazı güclənən
Amerika əməkdaşlığa açıq Trampla mülayim imicini bərpa edir; Əks
cəbhədəki ölkələr açıq müdaxilə siyasətini aparan demokratlardan
xilas olmağın sevincinə qapılaraq, yeni Amerika ilə
ehtiyatlanmadan, çəkinmədən və rahat şəkildə əməkdaşlığı
gücləndirirlər.
Və bunun üçün məhz Trampın – bütün medianın qarşı çıxdığı,
haqsızlığa uğrayan, “dərin Amerika”nın dəstəyindən mərhum olan,
lakin öz yolunda prinsipiallığı ilə addımlayan namizədin qələbəsi
lazım idi. Başqa cür inandırıcı ola bilməzdi. Trampın “uğur
hekayəsi” bundan ibarətdir. “Dərin Amerika” bu hekayə altında yeni
və fərqli müdaxilə siyasəti yaradır” tezisi bir daha
təsdiqini tapır.
Template blocks/article_inline not found. FILE: /home/publikaaz/www/classes/tpl.class.php, CLASS: tpl, LINE: 69
Bu kontekstdən çıxış edərkən daha aydın görünür ki, anti-Tramp
kampaniyası yeni prezidentin özü ilə razılaşdırılıb.
1. Prezident postuna əyləşəndən sonra Tramp Putinlə danışıqlar
masasında “ABŞ-da hər kəs sənə görə məndə şübhələnir” deyərək,
verdiyi vədlərdən daha asanlıqla imtina edəcək.
2. Səninlə razılaşsam, hər kəs “intim görüntü” məsələsinə
inanacaq.
3. “Xalq mənə etiraz edir, səninlə razılaşa bilmərəm” sözünü
Putinin üzünə söyləyə biləcək.
Obamanın getməyə hazırlaşdığı vaxt Putinə qarşı sanksiyaları
gücləndirməsi də Tramp üçün daha rahat siyasət meydanının
yaradılması ehtimalını artırır. O, Putinlə danışıqlar masasında
yuxarıda sadalanan fikirlərlə yanaşı, “Mən sanksiyaları ləğv
etməyə, yaxud yumşaltmağa çalışaram, lakin əvəzində sən nə
verəcəksən?” deyə biləcək.
Və artıq bunu dilə gətirdi də. Tramp nüvə arsenalının ixtisarına
əvəz olaraq, Rusiyaya qarşı sanksiyaların ləğvini təklif etməyə
hazır olduğunu açıqladı.
Göründüyü kimi, hər iki halda - məsələnin “təsadüf”, yaxud “təsadüf
olmayan” tərəflərində Putini çətin gələcək gözləyir. Lakin bu
gələcək həm də bütövlükdə dünya üçün də yaşanacaq. Nə baş verəcək,
yaxud baş verə bilər?
Rusiyaya qarşı mümkün ssenarilər
a) Ukrayna tələbi: Tramp administrasiyasının
Putinə ilk şərti Ukrayna ilə bağlı olacaq. Məsələ heç də Krımın
yenidən Kiyevin nəzarətinə qaytarılmasında yox, Şərqi Ukraynadakı
müharibənin dayanmasından və Donetks və Luqanskın qaytarılması,
yaxud ən azından, Rusiyanın bu bölgələrdə yaradılan separatçı
rejimlərə dəstəyini dayandırmasından gedir. Digər tələb Avropaya
çıxışı demək olar ki, dayandırılmış Rusiya qazının Ukrayna
üzərindən tranzitinin bərpası ola bilər. Yeni dövlət katibinin ömrü
boyu “Exxon Mobil” enerji şirkətinə rəhbərlik etmiş Reks
Tillersonun gətirilməsi də bu baxımdan diqqət çəkir. Tillerson
enerji siyasətindəki təcrübəsindən istifadə edərək, Moskvanı razı
salmağa çalışacaq.
b) “Enerji müharibəsi”: ABŞ-Rusiya qarşıdurmasında
enerji faktoru xüsusi yer tutur. Təsadüfi deyil ki, Maydanın
təşkilinin ilk səbəblərindən biri Rusiyanın Avropanı “qazda boğmaq”
təşəbbüsləri idi. İllər öncə - onda hələ Yanukoviç Kiyevdən
qaçmamışdı, slavyanların asi oğulları Maydanda yatmağa başlamamışdı
– qışın soyuğu Avropa üçün kabusa çevrilməyə başladı. Rusiya qaza
istədiyi qiyməti qoyur, istədiyi vaxt “vinti” bağlayırdı. Qərbin
buna qarşı “Nabukko” planı baş tutmadı. Bakı və Ankara birgə
addımlayaraq, Avropaya Cənub Qaz Dəhlizi alternativini təqdim
etdilər və Azərbaycan ABŞ-ın gözündə Rusiyaya qarşı enerji
alternativi oldu. Təbii ki, Azərbaycanın qaz ehtiyatları qoca
Avropanın donunu açmağa çatmayacaqdı. Plana görə, Rusiyadan imtina
ediləcək, Kreml zəiflədiləcək və Transxəzər layihəsi ilə türkmən
qazı Bakı sahillərindən Avropaya daşınacaqdı. Təxminən bir əsrdir
Avropanın təhlükəsizliyinin təminatçısına iddialı olan ABŞ ən
azından şist qazını bazara çıxarana qədər, buna ehtiyacı var idi.
Lakin burada daha güclü siyasi hədəflər də var idi. Bakı öz payına
düşən işi sırf mili maraqlar çərçivəsində, Rusiya ilə heç bir
qarşıdurmaya getmədən həyata keçirməkdə davam edir. Bu oyunda
zəifləyən tərəf ABŞ oldu. Obama getməyə çox tez hazırlaşmağa
başladı, Yaxın Şərq ön plana çıxdı, Avropada baş verən “Brexit” isə
daşları yerindən oynatdı. Rusiya bu situasiyada qabağa düşməyi
bacardı. Şərqi Avropada tranzit ola biləcək bir çox ölkədə təsirini
artırdı, xüsusilə ABŞ-ın alternativ olaraq gördüyü Azərbaycan
qazının Avropa sahillərinə çıxacağı Yunanıstanda vəziyyəti xeyrinə
dəyişdi. Solçu Çipras hökuməti mərkəzdənqaçma siyasətinə ağırlıq
verdi və Kremlə yaxınlaşdı. İqtisadi defoltla Çiprası müəyyən
mənada geri çəkilməyə məcbur etdilər. Lakin Kremlin yunanlar
üzərində təsirinin qaldığı faktdır. Rusiya bununla ABŞ-ın
alternativ olaraq gördüyü mənbədən çıxan qazın Avropaya
çatdırılmasının qarşısını almaq niyyətindədir. Buna paralel olaraq,
Ukraynadan yan keçəcək alternativ kəmərlər də rusların gündəmindən
düşməyib. Putin hələ iki il öncə Ankarada “Cənub axını”nı “Türk
axını”na çevirəndə bunu sübut etdi. Lakin rus təyyarəsinin Türkiyə
tərəfindən “vurulması” ilə bu təxirə salındı, yalnız iki il sonra
tərəflər yenidən bir masa arxasına gələrək, uzlaşmaq yolunda
danışıqlar aparırlar. Bununla yanaşı, Rusiya “Şimal axını -2”
layihəsi ilə qazı şimali Avropaya çıxarmağı da düşünür. Bütün
bunların fonunda Ağ Evin yeni rəhbərlərinin enerji faktoruna xüsusi
önəm verməsi, ABŞ-ın xarici siyasətinə məhz enerji sektorunda “can
qoymuş” Tillersonun gətirilməsi diqqət çəkir. Diqqətdən yayınan
detallardan biri isə yanvarın 10-da, Trampın andiçməsinə 10 gün
qalmış Rusiyanın Yunanıstandakı səfirliyinin konsul bölməsinin
rəhbəri Andrey Malanin Afinadakı evində ölü tapılması idi. Andrey
Karlovun qətlindən sonra baş verən bu “təbii ölüm” səfirlərin qətli
seriyasından daha çox, Putinin “sirr küpü” hesab olunan “Rosneft”
şirkətinin rəhbərinin müavini Oleq Erovinkinin ölümü fonunda diqqət
çəkir.
Template blocks/article_inline not found. FILE: /home/publikaaz/www/classes/tpl.class.php, CLASS: tpl, LINE: 69
Görünür, arxa planda “enerji müharibəsi”nə start verilib və bu
müharibədə kurator rolunda Tramp yox, məhz Putinin sinəsinə orden
taxdığı Tillerson çıxış edəcək.
Bu proseslər fonunda “Qazprom”un Gürcüstanla anlaşması da gözardı
edilməməlidir. Rusiya SOCAR-ın əsas oyunçu olduğu gürcü bazarına
daxil olmaq istiqamətində yavaş-yavaş irəliləyir. Tərəflər demək
olar ki, əsas məsələlərdə razılaşıb. Hansı ki, ötən ilin ilk
aylarında rəsmi Bakı bu prosesin qarşısını almağı bacarmışdı.
Hazırda ruslar gürcü bazarına ilk addımlarını basmış hesab oluna
bilər. Bu, NATO-nun Cənubi Qafqazda güclənməsinə qarşı gürcüləri
səfərbər etmək planları ilə yanaşı, bütövlükdə bölgədə Amerika
təsirini yoxa çıxarmaq hədəfinə hesablanıb. Amerika Cənubi Qafqazda
Rusiya təsirlərinin azalmasına xüsusi diqqət verə bilər. Bu,
gələcəkdə Mərkəzi Asiyaya çıxış və Çinə qarşı mübarizədə
əhəmiyyətli faktordur.
c) Şərqi Avropada yeni cəbhə: Putinin Donetsk
və Luqansk tələbi ilə razılaşmayacağı məlumdur. Bunu amerikalılar
da yaxşı bilirlər. Lakin bu tələbi irəli sürmək gələcək hədəflərə
hesablanıb: təxminən 10 gün öncə 4 min amerikalı hərbiçi böyük
miqdarda hərbi texnika ilə Avropaya göndərildi. Kanada və Qərbi
Avropa ölkələrinin də daxil olduğu hərbi kontingent Baltikyanı
ölkələrindən başlamış, Polşaya qədər Rusiya sərhədlərinə
yerləşdirilir.
Template blocks/article_inline not found. FILE: /home/publikaaz/www/classes/tpl.class.php, CLASS: tpl, LINE: 69
ABŞ-ın bu həmləsinin iki hədəfi var:
- Prezident kim olursa, olsun, Amerika avropalı müttəfiqlərinin
təhlükəsizliyini qorumaq vədinə sadiqdir.
- Trampın Putinə aparacağı danışıqlarda Rusiyaya təzyiq etmək.
Lakin burada bir məqam xüsusilə seçilir: Amerika əsgəri “soyuq
müharibə”dən sonra ilk dəfə Rusiya sərhədinə qədər irəliləyib. Bu
həm də Obamanın “qınına çəkilmə” siyasətindən sonra, ABŞ ordusunun
ölkə hüdudlarından sonra ilk böyük miqyaslı hərbi təlimi olacaq.
Hansı ki, məkanı məhz Rusiya sərhədidir.
Bu amillər Şərqi Avropada Rusiyaya qarşı yeni müharibə cəbhəsinin
açıla biləcəyi ehtimalını gücləndirir. Görünür ki,
respublikaçıların məsələni kökündən həll etmək niyyətindədir.
Rusiya sanksiyalar və Şərqi Avropada müharibə ilə zəiflədiləcək.
Hətta Kreml ABŞ-ın Ukrayna ilə bağlı şərtlərinə razılaşsa belə (bu
olduqca çətin görünür) yeni müharibə qaçılmaz ola bilər.
1. Yeni müharibə Rusiyanın tamamilə zəifləməsinə gətirib çıxaracaq.
(Burada “müharibə partiyası” olan respublikaçıların Ağ Evə
gəlişinin səbəbi bir daha məlum olur).
2. Şərqi Avropada yeni cəbhə ilk olaraq Ukraynadan açılacaq. Hücum
edən tərəf Kiyev olacaq və getdikcə müharibə alovu Rusiya sərhədi
boyunca yayılacaq. Bununla rusların Avropada radikal-sağçılara
dəstək verərək, Qərbə doğru irəliləməsinin də qarşısı alınacaq.
3. Qüvvələri parçalanan Rusiyanın Yaxın Şərqdə məğlubiyyətə
uğradılması daha asan olacaq. Tramp “Rusiyanın Suriyaya müdaxiləsi
dəhşətli nəticələrə səbəb olub” açıqlaması ilə bu yolda ilk addımı
atdı.
Və nəhayət Çin
“Tək Çin” siyasətinə qarşı çıxan Trampın Pekinə qarşı açıq
bəyanatları o ehtimalı gücləndirirdi ki, ABŞ gələcək üçün Çini daha
böyük təhlükə qismində görür; Buna görə də, Rusiya ilə dostluq
münasibətləri quracaq və Çin təklənəcək.
Lakin Trampın “çayı keçənə qədər siyasəti” prosesləri fərqli
məcraya yönəldir: Hədəf eynidir, sadəcə olaraq, hədəfə gedən yol
dəyişdirilir.
Şərqi Avropa cəbhəsi ilə Rusiya zəiflədiləcək; ABŞ “zəif Rusiyanın”
üzərindən keçərək Mərkəzi Asiyada möhkəmlənəcək; Çin Uzaq Şərqdə
küncə sıxışdırılacaq.
Göründüyü kimi, Amerika fövqəldövlət olmaq uğrunda apardığı
mübarizədən geri çəkilmək niyyətində deyil. Və üfüqdə yeni müharibə
görünməkdədir.
Asif Nərimanlı
-
Qoroskop13:26
Aprelin bəxtəvər 3 bürcü - Şans ayaqlarına gələcək
-
Dünya12:50
Yəhudilər Netanyahunu devirməlidir, yoxsa... - Sensasion açıqlama
-
İdman12:20
Onun ilk çılpaq fotosessiyanın pulunu Maradona ödəyib - FOTOLAR
-
İqtisadi gündəm12:05
Bayram günlərində bu şəxslərə əlavə pul veriləcək
-
İdman11:03
"Neftçi"də nə baş verir? - Qruplaşmalar, daxili çəkişmələr...
-
Sosial10:31
Hətta xasiyyəti belə dəyişən ay - Daim içki içən şəxs Ramazanda oruc tutarsa...
-
Ekologiya09:57
Rayonlara qar yağdı, şaxta düşdü - FAKTİKİ HAVA
-
Region09:24
Almanlar Ermənistanın Azərbaycan və Türkiyə ilə sərhədində görün nə edirlər - FOTO