NASA-nın Marsa bənzətdiyi möcüzəli Azərbaycan ərazisi - palçıqda batan pullar

Təbiət turizm sektorunun əsas obyekti hesab olunur. Əslində turist deyəndə ilk növbədə təbiət, ətraf aləm yada düşür. Turistə göstərilən xidmət, mətbəxin zənginliyi, təşkil olunan marşrutlar isə bütöv obyektin subyektləri sırasına daxildir. Turizm də elə bir sahədir ki, burada dağdan, çaydan, meşələrdən, hətta vulkanlardan belə pul qazanmaq mümkündür. Əsas odur istək olsun.

Palçıq vulkanlar: Turizm və vulkan ilk baxışdan bir-biri ilə uyğun gəlmir. Amma bir qədər dərindən araşdıranda palçıq vulkanlarının turizm sektorundakı əhəmiyyəti aydın görünür.

Azərbaycanın malik olduğu palçıq vulkanlarını, bunun turizmin inkişafındakı rolunu araşdırıb.

25 milyon il tarixi olan vulkanlar

Dünyada füsunkar təbiəti ilə özünəməxsus yerə sahib olan Azərbaycan palçıq vulkanları ilə də seçilir. Dünyada 800 palçıq vulkanından 300-dən çoxu Azərbaycanda yerləşir. Bu vulkanların əksəriyyəti Bakı və Abşeron yarımadasındadır. Onlardan bir neçəsi isə təbiətin yaratdığı abidə formasındadır. Palçıq vulkanlarının yerləşdiyi ərazilərdə yaşayış yerlərinin salınması həmin ərazilərin dağılmasına səbəb olduğu üçün 2006-cı ildə 23 palçıq vulkanına təbiət abidəsi statusu verilib. Həmin vulkanların etibarlı mühafizəsini təşkil etmək məqsədilə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının mütəxəssislərinin iştirakı ilə "Palçıq vulkanları üzrə Elmi Koordinasiya Şurası" yaradılıb. Eyni zamanda, bu vulkanların əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Prezident İlham Əliyev 2007-ci il avqustun 15-də onların mühafizəsi haqqında sərəncam imzalayıb. Bu sərəncama əsasən "Bakı və Abşeron yarımadasının palçıq vulkanları qrupu Dövlət Təbiət Qoruğu" yaradılaraq, 52 palçıq vulkanına dövlət təbiət qoruğu statusu verilib.

"Pilpilə", "Yanardağ", "Bozdağ", "Axtarma", "Qaynaca", "Hökməli", "Binəqədi", "Saray", "Novxanı", "Zigilpiri", "Keyrəki", "Abix", "Boğ-boğa", "Böyükdaş", "Otman-Bozdağı", "Lökbatan", "Şonqar"...

Öz unikallığı ilə seçilən Azərbaycanın palçıq vulkanlarının ilk fəaliyyəti təxminən 25 milyon il əvvələ aiddir. 1810-cu ildən bu günə qədər 50-yə qədər vulkan təxminən 200 dəfə püskürüb.

NASA-nın bənzətməsi

Azərbaycanın palçıq vulkanları dünyada müəyyən qədər tanınır. Bu baxımdan, məhz palçıq vulkanına görə ölkəmizə gələn turistlər var. Turistlərin daha çox maraq göstərdiyi aktiv vulkanlar qrupu Bakı-Ələt avtomobil yolunda, Qobustan qəsəbəsindən cənubda, Daşgil ərazisində yerləşir. Maraqlı faktlardan biri odur ki, NASA (ABŞ Milli Aerokosmik Agentliyi) geoloqları Azərbaycanın palçıq vulkanları yerləşən ərazisini Mars planetinə bənzədirlər. Onların fikrincə, Azərbaycan ərazisindəki palçıq vulkanları öz quruluşuna görə Marsın yüksəkliklərinə oxşayır.

Qeyd edək ki, İsveçrənin "New 7 Wonders Foundation" qeyri-kommersiya təşkilatının bir neçə il öncə keçirdiyi "Təbiətin 7 möcüzəsi" adlı beynəlxalq müsabiqəsində Azərbaycanın palçıq vulkanları 5-ci yer tutub. Bununla yanaşı, 2004-cü il sentyabrın 15-də Azərbaycanın palçıq vulkanları böyüklüyünə və özünəməxsusluğuna görə, "Ginnesin Rekordları Kitabı"na düşüb.

Müalicəvi və ekoturizm

Palçıq vulkanlarının turizm üçün iki mühüm amili var.

Birincisi ekoturizmdir (ekoloji turizm). Turizmin bu növünə marağı olan turistlər insan əlinin daha az dəydiyi, yaxud ümumiyyətlə dəymədiyi, antropoloji müdaxiləyə məruz qalmadığı yerləri ziyarət etməyi sevirlər. Azərbaycanın palçıq vulkanları ekoturizm üçün əsas məkanlardan biri hesab oluna bilər. Ekoturistlər üçün ən maraqlı səyahətlərdən biri də vulkan olan adalara səyahətin təşkil edilməsidir. Xərə-Zirə, Qarasu, Zənbil kimi adalar bu qrupa daxildir. Turistlərin bu adalara gəmi ilə səyahətini təşkil etmək onların marağının cəlb olunmasında mühüm rol oynaya bilər.

İkincisi müalicəvi turizmdir. Dünya təcrübəsində mədə-bağırsaq, mərkəzi əsəb sistemi, uroloji, oynaq, radikulit, dəri-boğaz və digər xəstəliklərin müalicəsində palçıq vulkanlarından geniş istifadə olunur. Palçıq vulkanlarına yaxın ərazilərdə sanatoriyaların yaradılması müalicəvi turizmin inkişafına imkan yarada biləcək amilərdəndir.

Turistləri cəlb etmək üçün nə etməli?

Lakin etiraf olunmalıdır ki, Azərbaycan bu möcüzəsindən lazım olan qədər qazanc götürə bilmir. Halbuki, turistlərə təklif olunacaq ən unikal özəlliklərdən biri də məhz palçıq vulkanlarıdır.

Turistləri bu möcüzəyə cəlb etmək üçün hər şeydən öncə reklam işinin yaxşı aparılması vacibdir. Ümumiyyətlə turizmdə reklam əsas faktor hesab olunur. Nümunə üçün deyək ki, Türkiyə 2007-ci ildə dünyadakı tarixi abidələrlə bağlı internet üzərindən keçirilən müsabiqəyə Ayasofya abidəsini daxil etmişdi. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin məlumatına görə, bu müsabiqədən sonra həmin ildə İstanbulu ziyarət edən turistlərin 3 milyonu məhz bu abidəni görmək üçün gəlib.

Palçıq vulkanlarının reklamı bir neçə istiqamətdə aparıla bilər.

Birincisi: turistlərin diqqətini cəlb etmək üçün bu vulkanların Mars planetinin relyefinə bənzərliyi haqda reklam çarxları çəkilə bilər. Bu amil böyük ehtimalla xarici turistlər tərəfindən maraqla qarşılanacaq.

İkincisi: turistlərin diqqəti cəlb olunduqdan sonra palçıq vulkanlarının ekoturizm tərəfi təbliğ oluna bilər.

Üçüncüsü: bu vulkanların müəlicəvi əhəmiyyəti də geniş şəkildə reklam olunmaqla, turistlərin cəlb edilməsi təmin edilə bilər.

Palçıq vulkanlarının turizmdə yerini möhkəmləndirilməsi üçün marşrutların təşkil olunması da vacibdir. Çünki turist hər şeydən öncə rahat marşrutun olmasına üstünlük verir. Digər tərəfdən, yerli turistlər arasında da ekoturlar təşkil oluna bilər.

Palçıqdan yaradıla biləcək yeni brend

Son olaraq qeyd edək ki, palçıq vulkanlarının daha bir özəlliyi kosmetologiyada istifadə olunmasıdır. Belə ki, müalicəvi əhəmiyyətə malik olan bu vulkanların palçığı kosmetik müalicə üçün əhəmiyyətlidir. Dünya təcrübəsi də göstərir ki, son dövrlər palçıqdan hazırlanan kosmetik vasitələr krem və yağları geridə qoyur. Amerika Birləşmiş Ştatları təkcə 2015-ci ildə palçıqdan kosmetik vasitələrin satışından 27,9 milyon dollar vəsait qazanıb. Azərbaycanın palçıq vulkanlarının müalicəvi əhəmiyyətini nəzərə alsaq, kosmetik vasitələr bazarında yeni brend yaratmaq mümkündür. (admiral.az)