Mümkün təhlükələrə qarşı Bakının Mərkəzi Avropa açılımı

Macarıstanın baş naziri Viktor Orbanın Bakı səfəri əsasən iqtisadi sferada əməkdaşlıqla müşahidə olundu. Bakıda keçirilən Azərbaycan-Macarıstan biznes forumu da bu baxımdan diqqət çəkən idi.

Biznes forumda rəsmi şəxslərlə yanaşı, Azərbaycan və Macarıstanın sənaye, kənd təsərrüfatı, İKT, tikinti, enerji, turizm, əczaçılıq, təhsil, aviasiya, konsaltinq və digər sahələrdə fəaliyyət göstərən 200-dən çox iş adamı iştirak edib. Biznes forum çərçivəsində Azərbaycanın “RR Şirkətlər Qrupu” və Macarıstanın “Project Service Venture” şirkəti, Azərbaycanın “Sinam” və Macarıstanın “Toll Service” şirkəti, yerli “Komtec” şirkəti ilə Macarıstanın “European Parking System” şirkəti, Azərbaycanın “East Stream” və Macarıstanın “Umirs Europe” şirkətləri arasında əməkdaşlığa dair anlaşma memorandumları imzalanıb.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Macarıstan baş naziri Viktor Orban mətbuata birgə bəyanatda ikitərəfli münasibətlərə toxunulub. Hər iki ölkənin lideri ikitərəfli əməkdaşlığın perspektivləri və potensial sahələr haqda danışıb.

Hesab etmək olar ki, bu səfərdən sonra macar iş adamlarının Azərbaycana kapital yatırımı genişlənəcək. Macarıstanın “Exim Bank” iki ölkənin iş adamları arasında biznes əlaqələrinin inkişafına 200 milyon dollar ayırması da buna nümunə ola bilər.

“2014-cü ilin sonunda mən Macarıstana səfər edərkən biz Sizinlə strateji tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə imzalamışıq. Bu, özlüyündə bir göstəricidir. Bu, onu göstərir ki, bizim əlaqələrimiz strateji xarakter daşıyır. Bizim görüşlərimiz də müntəzəm olaraq keçirilir. Siyasi əlaqələrin yüksək səviyyədə olması bütün başqa sahələrə də müsbət təsir göstərir. Biz beynəlxalq təşkilatlarda uğurla fəaliyyət göstəririk. Macarıstan Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə əlaqələrində çox müsbət və fəal rol oynayır. Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında əlaqələr uğurla inkişaf edir və əminəm ki, gələcəkdə Macarıstan bu əlaqələrin inkişafını daim dəstəkləyəcəkdir”,- deyən Prezident İlham Əliyev mətbuata bəyanatla çıxış edərkən, Azərbaycan-Macarıstan siyasi əlaqələrini xüsusi vurğulayıb.

Macarıstanın Baş naziri Viktor Orban isə diqqətə çatdırıb ki, son 2-3 il ərzində Azərbaycanın mövqeləri, çəkisi gözəçarpan dərəcədə artırıb: “Bu gün Avropa İttifaqına gəldikdə, biz həmin perspektivdən Azərbaycana baxdıqda sabit, uğurlu inkişafını təmin etmiş ölkəni görürük. Bu da Şərq ilə Qərb arasında uzunmüddətli əməkdaşlığa verdiyiniz töhfənizlə bağlıdır. Biz elə bir ölkə görürük ki, onun çox zəngin milli mənəvi ənənələri var. Bununla belə, bu ölkə, eyni zamanda, Avropa dəyərlərinin xüsusi elementlərini də nəzərdən keçirir. Bu, əvəzedilməz bir zənginlikdir. Məhz bu səbəblərə görə son 2-3 il ərzində ölkənizin nüfuzu artıb”.

Ekspertlər Orbanın Bakı səfərinin iki ölkə arasında qeyri-neft sektoru sahəsində əməkdaşlığı təşviq edəcəyini düşünür. Əslində səfərin ana xəttində iqtisadi əməkdaşlığın olması da təsadüfi deyildi.

Mərkəzi Avropada Bakıya qarşı mümkün təhlükəli ehtimallar

Lakin burada rəsmi Bakının uzaq perspektivə hesablanan addımı da diqqətdən yayınmır. Belə demək mümkünsə Azərbaycan Mərkəzi Avropada qarşısına çıxa biləcək maneələri öncədən dəf edir.

Əslində Prezident İlham Əliyevin Orbanla görüşdə Cənub Qaz Dəhlizi layihəsini və bu günlərdə layihənin Məşvərət Şurasının ikinci toplantısının keçirilməsini xatırlatması təsadüfi deyildi. Hesab etmək olar ki, rəsmi Bakı Avropanın enerji təhlükəsizliyinə kapital yatırmasını və Azərbaycanın bu prosesdə yeganə alternativ mənbə olmasını bilərəkdən vurğulayır.

Çünki Macarıstan hökuməti Avropada çox az olan Rusiya yönümlü hökumətlərdən biridir. Moskvanın “Türk axını” layihəsinin rus qazını daşıyacağı məkanlardan biri də məhz Macarıstan idi. Belə ki, ruslar qazı Yunanıstana, oradan Makedoniya və Serbiyaya, daha sonra isə Macarıstan və Avstriyaya çıxarmağı planlaşdırırdı. Bu Brüsselin iradəsinin əksinə olsa da, həmin ölkələr Ukrayna marşrutunun təxirə düşməsi ilə üzləşdikləri təbii qaz problemini bu cür həll etməyi düşünürdü. Digər tərəfdən, Macarıstan da daxil olmaqla həmin ölkələrin hökumətlərini Kremlə sıx tellər bağlayırdı. Lakin Vaşinqtonun hərəkətə keçməsi ilə Mərkəzi Avropa “rəngli inqilablarla” qarşılaşdı və bir sıra səbəblərə görə geri çəkildi.

“Türk axını” layihəsi Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin pisləşməsi ilə arxivə göndərilmiş hesab oluna bilər. Amma bəzi ekspertlər, xüsusilə rusiyalı analitiklər bu layihəyə ümidini itirməyib. Yəni gələcəkdə Rusiya qazının başqa ad altında olsa da Macarıstanın da daxil olduğu bu marşrutla Avropa bazarına çıxışı ehtimalı qalmaqdadır. Bunun Azərbaycanın maraqlarına qarşı olduğu da artıq şübhəsizdir. Bu ehtimallar fonunda Macarıstan-Azərbaycan əlaqələrinin daha da inkişaf etməsi Bakı üçün vacib elementdir. Görünür, rəsmi Bakı gələcək təhlükəli ehtimalları indidən dəf edir.

Asif