Nida.az
Xəzər qazına görə yeni Balkan savaşı: Bakı qazanan tərəf olacaq – TƏHLİL
Azərbaycanın əsas oyunçu olduğu Trans-Adriatik Təbii Qaz Boru Kəməri (TAP) ilə Rusiyanın “Türk axını” arasında “müharibə” ehtimalı yüksəlir. Lakin Bakı müharibənin əks qütblərində yer almır.
Ukrayna böhranından sonra Qərb mövqeyini qətiləşdirdi: “Qazprom”dan
imtinanın vaxtı çatmışdı və alternativ mənbə olaraq ən unikal
variant – Azərbaycan seçildi. Lakin şahmat taxtasında əsas fiquruna
təhlükə yaranan Moskva öz gedişlərini sərtləşdirdi. Kreml “Avropanı
içindən dağıtmaq” gedişini tutdu. “Cənub axını” layihəsində əsas
dəhliz rolunu oynayan Bolqarıstan Brüsselin təzyiqi ilə oyundan
çıxdı və kartlar qarışdı. Vladimir Putin Ankara səfərində “Cənub
axını”ndan imtina etdiyini açıqladı və Türkiyənin də iştirak
edəcəyi “Türk axını”nı gündəmə gətirdi. Dəhliz missiyası
Bolqarıstandan Yunanıstana keçdi.
Yunanıstanda solçuların masa başına keçməsi Rusiyanı gücləndirdi və yeni hökumət TAP-a maneələr yaratmağa başladı. Əvvəlcə yunanların qaz kəmərləri sistemində əsas olan DESFA-nın 66 faizlik səhmlərinin SOCAR-a satılması haqda müqaviləni pozmağa cəhdlər edildi. Bir çox bəhanələri əsas gətirən solçu Afina hazırda şirkətin 66 yox, 49 faiz səhmini SOCAR-a sata biləcəyini deyir. 66 faizlik səhmlə SOCAR DESFA-da əsas payçı kimi Avropanın qaz arteriyasını ələ ala bilər. 49 faizlik səhmlə isə bu bir qədər çətin görünür.
Brüssel onu Rusiyaya “satan” yunan solçularına dəfələrlə
xəbərdarlıq etsə də, Aleksis Sipras hökuməti geri çəkilmədi və ən
yüksək səviyyədə Moskvaya səfər etdi.
Ardınca Rusiyanın mövqelərini gücləndirəcək daha bir hadisə baş
verdi: Makedoniya və Serbiya da “Türk axını”na qoşulmaq istəklərini
bəyan etdi. Bu isə Yunanıstana çıxacaq Rusiya qazının Makedoniya və
Serbiya torpaqlarından çəkiləcək yeni qaz kəmərləri vasitəsilə
Macarıstan və Avstriyaya aparılması deməkdir. Beləliklə, Rusiya
Qərbin acığına “Köhnə qitə”nin cənubunu “qaza boğmaq” qərarında
israrlı görünür.
Balkan münaqişələrinin möhürü qırılır: savaşdan kim sağ
çıxacaq?
Rusiyanın mövqeyi gücləndikcə Vaşinqton proseslərə müdaxilə etməyin
vacibliyini anladı. Ağ Ev Afinadakı səfirini vaxtından bir il tez
geri çağırmaqla ilk diplomatik jestini etdi. Daha sonra Beynəlxalq
Enerji Əlaqələri üzrə özəl təmsilçi Amos Hokştayn (Amos Hochstein)
rəhbərliyi ilə ABŞ-ın xüsusi nümayəndə heyəti Afinaya gəldi.
A. Hokştayn Afinadaca solçulara xəbərdarlıq etdi: Yunanıstan
Azərbaycandan qaz çatdırmalarını sürətləndirməli və “Türk axını”
xülyalarından əl çəkməlidir.
Və 20 il sonra Balkanlar yeni müharibə astanasına
çatdı. Mayın 6-da Makedoniyanın paytaxtı Skopyedə baş
nazirin istefası tələbinin irəli sürüldüyü etiraz aksiyaları
başladı. Mayın 9-10-da ölkənin şimalındakı etnik albanların
yaşadığı Kumanova bölgəsində qarşıdurma baş verdi. 15 saata qədər
davam edən silahlı qarşıdurmada aralarında 8 polis olmaqla 22 nəfər
öldü, 37 polis əməkdaşı yaralandı. Hazırda region yeni barıt
çəlləyini xatırladır. Bu çəlləyin arxasındakı güc isə təbii ki,
Qərbdir. Söhbət Rusiyanın yanında yer alan Balkan ölkələrinə tarixi
xatırlatmadan gedir.
Lakin Yunan “Siriza”sı (radikal sol koalisiya - red) geri çəkilənə
bənzəmir. Energetika naziri Panayotis Lafazanis TAP-dan imtina
etmədiklərini, amma “Türk axını” layihəsinin daha sərfəli olduğu
üçün ona üstünlük verdiklərini açıqlayıb. Bu arada bu gün
Yunanıstanın xarici işlər naziri Nikos Kotzias Ankaraya səfərə
gəlib. O, hökumətinin Türkiyənin Avropa Birliyinə girişini
dəstəklədəyini bəyan edib. Halbuki, indiyə qədər Ankaranın Avropa
yolundakı əsas maneələrdən biri məhz Yunanıstan idi. Göründüyü
kimi, Afina “Türk axını”nı sona qədər dəstəkləmək
niyyətindədir.
Bu isə Avropa bazarı uğrunda Vaşinqton-Moskva müharibəsinin isti
mərhələyə keçməsi deməkdir. Lakin həmişə olduğu kimi müharibə başqa
torpaqlarda, ruslar və amerikanlardan uzaqda olacaq.
Baş verənlər fonunda bizim üçün əsas məsələ Azərbaycanın qazancı
və mümkün itkiləridir.
Rəsmi olaraq dilə gətirilməsə də, siyasi kuluarlarda “Türk axını”
Cənub Qaz Dəhlizinə rəqibi kimi qiymətləndirilir. Lakin nə rəsmi
Bakı, nə də Moskva bu təfərrüatın üzərində dayanmaq fikrində deyil.
Bakı öz məhsulunu tələbatın böyük olduğu Avropa bazarına çıxarmaqda
maraqlıdır və bu prosesdə hər hansı cəbhədə yer almaq fikrində
deyil.
Rusiyanın “Türk axını” isə daha çox siyasi anlamı ilə seçilir.
Belə ki, Kreml bunu Qərblə qarşıdurmada silah olaraq istifadə etmək
niyyətindədir. Layihənin Rusiya üçün iqtisadi tərəfinə gəldikdə isə
bunun perspektivi qaranlıqdır. Çünki söhbət Avropa bazarına
çıxarılacaq 50 milyard kubmetr qazdan gedir ki, bunun da alıcı
kütləsi getdikcə azalır. Hətta bu qədər qaz yunan sərhədlərinə
qədər aparılsa belə, onun saxlanılması üçün lazım olan anbarlar
yoxdur. Bu anbarların tikintisi isə əlavə vaxt və böyük miqdarda
vəsait deməkdir. Bu baxımdan, baş verən qarşıdurmada Bakının daha
qazanclı çıxacağı ehtimalı böyükdür.
Digər tərəfdən, alıcı kimi çıxış edən Avropa Rusiya qazını istəmir. Müxtəlif avropalı siyasilər zaman-zaman Azərbaycan qazının əsas mənbə olduğunu dilə gətirirlər.
“Avropa İttifaqı qaz marşrutlarının diversifikasiyasında
maraqlıdır. “Türk axını” layihəsi də yeni mənbədən qaz təchizatını
nəzərdə tutur. Lakin Cənub Qaz Dəhlizi bizim üçün daha prioritet
layihədir”, - deyə son olaraq Avropa İttifaqının
Azərbaycandakı nümayəndəliyinin rəhbəri Malena Mard bildirdi.
Rəsmi Bakının tutduğu ehtiyatlı mövqe qarşıdurma fonunda diqqət
çəkir: Azərbaycan öz məhsulunu Avropa bazarına çıxarır, lakin
Qərbin Rusiyaya qarşı açdığı cəbhədə yer almır. Beləliklə, öz
iqtisadi maraqlarını reallaşdırarkən, yaxın qonşularla olan siyasi
münasibətləri də unutmur. Bunun özü Moskvada xoş qarşılanır və
Qərblə “qaz müharibəsi”ndə Moskva Bakını günahlandırmır.
Türkiyənin “Türk axını” layihəsinə yaşıl işıq yandırması da daha çox siyasi çalarları ilə seçilir. Lakin bu Ankaranın layihənin reallaşması üçün əmək sərf edəcəyi demək deyil. Türkiyə Rusiyaya müəyyən jestlər etməklə Qərbdə öz siyasi çəkisini artırır. Bu da Azərbaycanın əlinin güclü olduğu deməkdir.
İndi bütün nəzərlər Ağ Ev və Kremlə yönəlib. Bu savaşdan kimin sağ
çıxacağını zaman göstərəcək. Ehtimal ver ki, Balkanlarda illərdir
ağzı möhürlənən münaqişələr açılacaq və yeni savaş başlayacaq.
İlkin mərhələdə bu savaşın məhz Azərbaycan qazının yolunun açılması uğrunda getdiyini göstərir. Lakin rəsmi Bakının bu savaşda yer almaması oyunda qazanan tərəf olacağını deməyə əsas verir.
Asif Nərimanlı
-
Hadisə14:26
Bakıda qazanxanada partlayış: xəsarət alan var
-
Region13:16
Bayramov və Mirzoyan arasında xüsusi görüş olacaq? - Moskvada İCLAS BAŞLAYIR
-
Avropa12:38
Ukrayna müharibəsi cəmisi 15 günə başa çatacaq: Borelldən sensasion açıqlama
-
Nida Xəbər 11:36
General Bərxudarov vəzifədən azad olunmasına belə reaksiya verdi: "Bu söhbətin başını buraxın"
-
İqtisadi gündəm11:00
Neft həftəyə bu qiymətlə başladı
-
Sosial10:30
Yeni qanun: Müəllimləri təhqir edənlər 12 min manata qədər cərimələnəcək
-
Kriminal10:06
Bu gözəl dünya çempionunu depressiyadan xilas edərək futbola necə qaytarıb? - FOTOLAR
-
MDB09:54
Putinin ad günü tarixə düşdü: Moskvada göydən yerə...