Daha böyüyü gəlir: dünya tikan üstündədir

“12 il əvvəl, 2008-ci ildə qlobal iqtisadi böhran gəldi və keçdi sanırsınızsa, yanılırsınız. İqtisadiyyatla başlayan sarsıntı davamında sosial həyatda, siyasətdə və beynəlxalq münasibətlər sistemində dərin izlər buraxdı. Məsələn, Böyük Britaniyanın Avropa İttfaqından çıxması ilə nəticələnən “Brexit”i o böhrandan ayrı düşünə bilməzsiniz”.

Publika.az xəbər verir ki, bu sözləri türkiyəli köşə yazarı Mehmet Acet koronavirus səbəbilə dünyada fövqəladə vəziyyətin hökm sürməsinin iqtisadi ölçülərini qələmə aldığı məqaləsində qeyd edib.

Məqaləni təqdim edirik: “İrqçiliyin yüksəlişi, irqçi partiyaların yüksəlişinin qarşısını almaq istəyən əsas axın partiyaların bunun yolunu o görüşlərə yaxın siyasət arqumentləri ilə balanslaşdırmağa çalışmaları, neo-milliyətçi hərəkətlərin meydan oxunuşları, qlobal miqyasda iqtisadiyyatdan başqa ciddi və sonu müəyyən edilməyən nəticələrə gətirib çıxardı. İndi dünyanın gələcəyini daha da sürprizə uyğun hala gətirən başqa ağır sınaq ilə qarşı-qarşıyayıq. 2008-ci il böhranını duzlu iqtisadiyyat başlığı altında sıralanan problemlər zənciri ilə məhdudlaşdırılmış dəyərlənmələrə tabe edə bilməyəcəyimiz kimi, koronavirus epidemiyasını da sadəcə səhiyyə problemi olaraq düşünməyimiz mümkün olmayacaq.

Ötən həftənin bazar ertəsini xatırlayaq.

Dünya bazarlarının ürəyinin döyündüyü “Wall Street” hissələrin 2008-ci ildəki səviyyəyə qədər düşməsi səbəbilə uzun müddətdir ki, “Qara Bazarertəsi” sindromu geri qayıtdı.

Bənzər durum çərşənbə günü də təkrarlandı. Neftin qiyməti, onsuz da, 30 dollara qədər düşüb. Çərşənbə günü ABŞ Prezidenti Donald Tramp vətəndaşlara müraciət nitqində Avropanın qapısına qol vurmaq üçün əlinə keçən fürsəti dəyərləndirmək istəyirmiş kimi idi: Avropadan ölkəsinə səyahətləri bir aylıq qadağan etdi.

Hərçənd, Angela Merkelin “Almaniyanın 70%-i bu virusa yoluxa bilər” deməsi, yay-qış turist qaynayan İtaliya küçələrinin inli-cinlilərin top oynayacağı vəziyyətə gəlməsi, şəhərlərarası səyahətlərin qadağan olunması, İspaniyada La Liqa matçlarının təxirə salınması kimi normal vəziyyətlərdə “elə şey olarmı?” reaksiyasını verə biləcəyimiz prosesləri diqqət mərkəzinə gətirdiyimizdə belə bir qərarı Trampa çox görməyə bilərik.

Amma koronavirus effektinin siyasi mənada mənfi istiqamətdə ən çox təsir göstərəcəyi liderlərə Trampın liderlik etdiyini desək, yanılmış olmarıq.

Bu ilin noyabr ayında seçkilərə prezident olaraq girən Trampı seçki kampaniyasından əvvəl ağır tablo gözləyir. Söhbət ABŞ iqtisadiyyatının 2020-ci ilin ilk yarısında 5% kiçilməsindən gedir.

Ən pis şey 2008-ci il böhranının bugünkü real sektoru vurmasıdır.

ABŞ-da “Morqaqe” böhranı partlayanda “Amerika küçələrində aclıqdan ölən insanlar görəcəyik” tipli cümlələr işləndiyini xatırlayıram. Bu tip fikirləri qidalandıran iki faktor var. Bunlardan birincisi ABŞ-da səhiyyə sığortasının hər kəsi əhatə etməməsi, 30 milyon insanın bu qanundan kənarda qalmasıdır. Amma bu proqnozu sosial həyatdakı mərhəmətsiz nizamla əlaqələndirmək daha doğru olar. Bu söhbət sadəcə ABŞ üçün deyil, qlobal anlamda çox ciddi problemlərin qapıda olduğunu bizə də göstərir.

Hazırda avtomobil qəzasının ilk saniyələrini yaşayır kimiyik. Yəni daha nə olub-olmadığını bilmirik.

Ağrılar daha sonra başlayacaq.

Daxili qanamanın olub-olmadığı sonra bəlli olacaq”.

Zümrüd