Neva sahilində batan Qərb, Qarabağın azad olunacağı tarix – GÜNÜN SİYASİ XÜLASƏSİ

Bu gün dünyanın gözü Neva çayının sahillərində idi. 2015-ci il 24 noyabr tarixində Suriya sərhədində Rusiya təyyarəsinin türk pilot tərəfindən vurulması ilə bölgədə alt-üst olan siyasi tarazlıq məhz bu çayın sahilində yenidən nizamlanır. Ərdoğanla Putin Sankt-Peterburqda görüşdülər. Bu həm də Türkiyədə 15 iyul dövlət çevrilişindən sonra türk liderin ilk xarici səfəri olmaqla böyük əhəmiyyətə malik idi.

"Bu yaxınlarda Türkiyənin yaşadığı xoşagəlməz hadisələr bizim üçün də üzücü təsir bağışlayıb".

Ərdoğanı öz vətənində qarşılayan Putin belə deyib.

Lakin qeyd edib ki, xoşagəlməz hadisələrə baxmayaraq, iki ölkə arasında baş tutan bu görüş və dialoq hər şeyə rəğmən ölkələr arasındakı münasibətlərin yenidən normallaşmasını başlatmaq istəyini ortaya qoyur:
"Bu həm də Türkiyə və Rusiya xalqlarının maraqlarını yenidən təmin etməyi göstərir. Bundan əvvəlki illərdə iki ölkə arasında əlaqələr çox yüksək səviyyəyə qalxmışdı. Ancaq bir hərbiçimizin öldüyü məlum hadisələrə görə Türkiyə-Rusiya münasibətlər çox geri düşdü. Türkiyədə hökumətə qarşı qiyama cəhd baş verəndə, sizə telefonla zəng edib, dəstək nümayiş etdirən ilk adamlardan biri mən oldum. Mən buradan bir daha Türkiyədə konstitusiyaya zidd olan hadisələrə və addımlara qarşı olduğumu bəyan edirəm. İnanıram ki, sizin liderliyinizlə Türkiyə xalqı da bu problemlərin öhdəsindən uğurla gələcək və ölkənizdə sabitlik və ali hüququn tələbləri yenidən təmin olunacaq".

Rusiyalı həmkarına təşəkkür edən Ərdoğan da atılacaq addımların fərqli proseslərin başlanğıcı olacağına inandığını bildirib.

"Türkiyədə törədilən 15 iyul hadisələrinin səhəri günü sizin telefonla zəng edərək, mənə dəstək nümayiş etdirməniz, həm bizi, həm də bütün türk xalqını sevindirib. Bu gün regionun bizdən gözləntiləri var. İnanıram ki, qurulan əlaqələrimiz bölgədə mövcud olan problemlərin həllinə də yardım edəcək", - deyə o bildirib.

Görüşdə bağlı qapılar arxasında müzakirələr aparılıb. Təkbətək görüş başa çatandan sonra geniş tərkibdə görüş baş tutub.

Ərdoğanın Rusiya səfəri Qərb tərəfindən diqqətlə izalənilirdi.

"Rusiyanın Türkiyə üçün NATO-nu əvəz edəcəyinə inanmıram. Türkiyə NATO-nun vacib müttəfiqi və üzvü olan dövlətdir. Hesab edirəm ki, bu, belə də qalmalıdır".

Almaniyanın xarici işlər naziri Frank-Valter Staynmayerin bu sözləri Qərbin narahatlığını açıq şəkildə göstərir.

Putinin çantasında Qərbi çökdürəcək layihə

Türkiyədə 15 iyul çevriliş cəhdinin arxasında dayandığı ehtimal olunan Qərbi ən çox bu layihə qorxuya salıb.

Türkiyə mediası yazır ki, Putin Ərdoğanla görüşə "Avrasiyaya inteqrasiya" layihəsi ilə gəlib.

"Suriya məsələsi iki ölkə münasibətlərinə qarışdırılmadı. 24 noyabr 2015-ci ilə qədər davam edən bu münasibətlər FETÖ-NATO adlandıra biləcəyimiz əməliyyat nəticəsində vurulan Rusiya təyyarəsi ilə Ankara-Moskva münasibətləri pozuldu. Ciddi gərginliklər yaşandı. Nəhayət aylar sonra Ərdoğanın Kremlə göndərdiyi məktubla münasibətlər normallaşmağa başladı. Nəticədə Türkiyədə dövlət çevrilişi cəhdi yaşandı. Çevriliş cəhdindən bir həftə öncə NATO-nun Varşava sammitində Rusiyaya qarşı sərt siyasət yürüdülməsi ilə bağlı qərarlar verildi. Bu aydındır ki, NATO Türkiyənin Rusiya ilə yaxınlaşmasını istəmir. Lakin Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin qaldığı yerdən davam etməsi NATO-nun oyunlarını pozdu. Türkiyə Avropa Birliyi ilə müzakirələrə son qoyacaqmı, NATO-dan ayrılıb Rusiya ilə yoluna davam edəcəkmi? Bu suallar Qərbi narahat edir. Çünki Ərdoğanın Rusiya səfəri tək tərəfli addım deyil. Bu, əvvəldən planlaşdırılıb. Bu, həm də Rusiyanın həmləsidir. Amma o da məlumdur ki, Türkiyə Qərbə arxa çevirməyəcək. Sadəcə olaraq, Rusiya ilə ikitərəfli və regional münasibətlərin səviyyəsini yüksəldərək, ABŞ və NATO-ya, həmçinin, PKK və FETÖ terroruna dəstək verən Avropa Birliyinə mesaj verəcək. Təyyarə böhranı baş verməsəydi, Bakıdakı zirvə görüşünə Ərdoğan da qatılacaqdı. İndi bu böhran geridə qalıb. Rusiya mediası da Rusiya-İran-Azərbaycan əməkdaşlığına Türkiyənin də qatıla biləcəyini, beləliklə dörd ölkə prezidentinin zirvə sammiti olacağını yazıb. "Dördlüyün" önündə hansı planların ola biləcəyini də proqnozlaşdırılır.

1. Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı və Avrasiya İqtisadi İttifaqının fəaliyyəti güclənəcək.

2. Rusiya bu layihəyə ümumi olaraq "Avrasiyaya inteqrasiya" deyir. Türkiyənin bu iki təşkilatla təması artırılacaq.

3. Asiyasi və Avropa qitələri arasında yerləşən Türkiyə bu layihədə vazkeçilməz ölkədir.

4. 15 iyul çevriliş cəhdindən sonra Türkiyə və Rusiya ittifaq qura bilər. Putinin "Avrasiyaya inteqrasiya" adlandırdığı bu əməkdaşlıq formatında Türkiyəyə böyük ehtiyac var. Qərbin narahatlığı da buradan qaynaqlanır".

Hesab etmək olar ki, Ərdoğan-Putin görüşü regionun siyasətini yenidən dizayn edəcək. Bölgədə yeni birliklərin yaranması gözəntiləri də var.

"Türkiyə-Azərbaycan-Rusiya üçtərəfli formatı yaradılacaq".

Bu barədə Ərdoğan Putinlə görüşündən sonra keçirilən mətbuat konfransında deyib.

O, görüşdə bu məsələnin müzakirə olunduğunu bildirib.

Ərdoğan qeyd edib ki, Türkiyə Azərbaycan və Rusiya ilə üçtərəfli formatın yaradılması mexanizminə müsbət baxır.

Belə bir formatın yaranması avtomatik olaraq Ermənistanı da Qarabağın işğalına son qoymağa məcbur edə bilər. Nəzərə alsaq ki, sabah-avqustun 10-da Putin Sarkisyanı Moskvaya çağırıb, ehtimal etmək olar ki, bağlı qapılar arxasında ciddi proseslər gedir.

"Serj Sarkisyan və Vladimir Putin Moskvada əraziləri İlham Əliyevə qaytaracaq".

Bu barədə "armenianreport" saytı yazıb.

Sayt qeyd edir ki, avqustun 10-da Sarkisyanın Moskvaya səfəri haqda rəsmi məlumatlarda Rusiya və Ermənistan arasında ikitərəfli münasibətlərin müzakirə ediləcəyi deyilir: "Lakin bu yaxınlarda Putinlə Sarkisyan Sankt-Peterburqda görüşmüşdü. Onlar arasında intensiv danışıqların olması kədərli düşüncələrə yol açır. Kremlin mətbuat xidməti bildirdi ki, Sarkisyan və Putin aktual olan regional problemləri də müzakirə edəcək. Təbii ki, bu, Dağlıq Qarabağ münaqişəsidir. Digər tərəfdən, Sarkisyan Putin görüşünün Bakıda İlham Əliyev-Putin görüşündən dərhal sonra olacağını da nəzərə alsaq, bu, Ermənistan üçün yaxşı heç nə vəd etmir. Mümkündür ki, Putin Sarkisyanın önünə Qarabağla bağlı əvvəldən hazırlanmış şərtləri qoysun".

Sayt yazır ki, indiyə qədər çoxsaylı mənbələr bu şərtlərin Qarabağ ətrafında rayonların qaytarılmasını nəzərdə tutduğunu açıqlayıb: "Kreml artıq çoxdandır Bakıya göstərir ki, erməni hakimiyyətinə tamamilə nəzarət edir. Bu baxımdan, Moskva görüşündə Putinin Sarkisyanı güzəştlərə məcbur edəcəyini gözləmək lazımdır. Burada 2013-cü ilin 3 sentyabrında Sarkisyanın Moskvaya səfəri yada düşür. O zaman Sarkisyan Moskvada döyülmüş it kimi qayıtmışdı. Daha sonra Ermənistanın Gömrük Şurasına daxil olması barədə qərarı verildi. Bu onu deməyə əsas verir ki, Sarkisyan ərazilərin qaytarılması məsələsində də Rusiyanın tələbləri ilə asanlıqla qarşılaşacaq. Yəni artıq məlumdur ki, Moskvada Sarkisyan üçün qamçı hazırlanıb".

***

CİA-nın yeni Türkiyə planını erməni icra edir

Regionda bu proseslərin getdiyi bir vaxtda bölgəni qarışdırmaq planları da qurulur.

15 iyul çevriliş cəhdindən sonra ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (CİA) Türkiyənin şərq və cənub-şərq sərhədlərindəki casuslarının yeni gizli planı ortaya çıxıb. Bu planı Suriyada müxaliflərin Türkiyə-Suriya sərhədində tutduqları Əsədin casusu açıqlayıb.

Məlumata görə, CİA, Suriya xüsusi xidmət orqanı olan "Muhaberat" və Türkiyə daxilindəki FETÖ 5 aydır Hatay vilayəti və ətrafındakı miqrant düşərgələrinə hücum hazırlayır. Əsədin casusu bildirib ki, ilk olaraq Yayladağ sərhəd düşərgəsinə hücum ediləcək. Daha sonra sərhəddə yerləşən bir çox düşərgələr hədəf seçiləcək. Yayladağ qəsəbəsində və Güveçci bölgəsində qurulan iki düşərgədə 6 mindən çox miqrant var.
Bu düşərgələrə hücum planını hazırda Lazkiyədə yaşayan Kesep əsilli Nişan adlı bir erməni həyata keçirir. Onunla birlikdə Türkiyənin Samandağı bölgəsindən olan bir şəxsin də hücumun təşkilatçıları arasında olduğu deyilir.

***

Amerika Çinlə müharibəyə hazırlaşır.

ABŞ-ın strateji araşdırma mərkəzi olan "Rand Corporation" 2025-ci ilə qədər baş verməsi mümkün olan ABŞ-Çin müharibəsinin ssenarisini hazırlayıb. Ssenari belə adlandırılır: "Çinlə müharibə: ağlasığmaz haqda düşünmək".
Ehtimallara görə, qarşıdakı illərdə ABŞ-Çin müharibəsi başlaya bilər. Buna səbəb Çinin getdikcə güclənməsi və ABŞ-ın super güc imicinə yaratdığı təhlükədir. Amerika Çini öz hegemonluğu altında almaq istəyir, Pekin isə israrla öz yoluna davam edir.

Özalın ölümündə Gülən izi

Hazırda ABŞ-da yaşayan FETÖ lideri Fətullah Gülənin isə Türkiyənin 8-ci prezidenti Turqut Özalın sirli ölümündə əlinin olması ehtimal olunur.

"Atamın öldürülməsində FETÖ ilə bağlı şübhələrim var. Bu məsələnin araşdırılmasını istəyirəm".

Bu barədə Türkiyənin 8-ci prezidenti Turqut Özalın oğlu Ahmet Özal deyib.
Onun sözlərinə görə, Özalın məzarı açılandan sonra tibbi ekspertiza aparan Ədliyyə Tibbi Ekspertizanın rəhbərinin Fətullah Gülənlə əlaqələri ortaya çıxdı: "Tibbi ekspertiza aparan heyət də təhdid olunmuşdu".
A.Özal qeyd edib ki, atası rəhmətə gedən gün Mühafizə Alayının iki həkimi yaxınlıqda olduqlarına baxmayaraq, vaxtında gəlməyiblər: "Burada bir qarışıqlıq var və araşdırılmalıdır. Əvvəlcə zəhərləndiyini dedilər, daha sonra susdular".

A.Özal Fətullah Gülənin atasına qarşı ağır ifadələr işlətdiyini də bildirib.

"Fətullah Gülən 1991-ci ildə "Sızıntı" jurnalında yazdığı bir yazıda atam haqqında çox ağır ifadələr işlətmişdi. Səbəb atamın onların dediklərin yerinə yetirməməsi idi. Atam Fətullah Gülənin təhlükəli adam olduğunu bildirirdi. Deyirdi ki, bunlar təkcə Türkiyəyə yox, bütün dünya üçün təhlükəlidir. Atamın zəhərlənməsində FETÖ ilə bağlı şübhələrim var və bu məsələ mütləq araşdırılmalıdır", - deyə o bildirib.

Ərdoğan Rusiyada qarət olıundu

Günün ən maraqlı siyasi xəbəri isə Ərdoğanın Rusiyada qarət olunmasıdır.

Söhbət Türkiyə prezidenti Ərdoğanın adaşı, hazırda Moskvada yaşayan türk biznesmen İlkay Ərdoğandan gedir. Qarətçilər onun mənzilindən 30 milyon rubl aparıblar.

Asif