“Peşəkar”, “qayğısız”, “ürəksiz” və “kənar” - - Bəs siz hansısınız?

Britaniya Kolumbiyası Simon Fraser Universitetinin kanadalı alimləri müəyyən ediblər ki, tənha insanları əsas xüsusiyyətlərinə görə dörd arxetipə bölmək olar. Ancaq fərqli qruplardan olan tənhaların başqaları tərəfindən qəbul edilməsi və onlara münasibət cinsdən asılı olaraq kəskin şəkildə fərqlənir.

Publika.az xəbər verir ki, Tədqiqat "Personality and Social Psychology Bulletin" (PSPB) elmi jurnalında dərc olunub. İki hissədən ibarət eksperimentdə ABŞ və Kanadadan olan 50 yaş aralığında 286 kişi və qadın iştirak edib. Könüllülərdən tənhalıq, əlaqəli stereotiplər və subay insanların üzləşdiyi ayrı-seçkilik qavrayışları haqqında onlayn anket doldurmaq tələb olunub. Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, həm subay qadınlar, həm də kişilərdə müstəqillik və xeyirxahlıq kimi müsbət xüsusiyyətlər daha qabartıq formada özünü biruzə verir.

Psixoloqlar belə qənaətə gəlib ki, cəmiyyət tənha qadınları tənha kişilərdən daha yaxşı qəbul edir.

“Tək qadınlar haqqında onların davamlılığını, yaradıcılığını və gücünü vurğulayan nə qədər müsbət stereotiplərin ortaya çıxması bizi təəccübləndirdi. Əksinə, subay kişilər haqqında bəzi stereotiplər son dərəcə mənfi idi, məsələn, “pedofil” və “misoginist” bəzi subay kişilərin necə təhlükəli və düşmən kimi qəbul oluna biləcəyini vurğulayır”, - tədqiqatın həmmüəllifi Hannah Dupuis bildirib.

Toplanmış məlumatlar əsasında alimlər tənha insanın dörd əsas arxetipini müəyyən ediblər. Onlar “peşəkar”, “qayğısız”, “ürəksiz” və “kənar” adlanır.

“Peşəkarlar” ambisiyaları və karyeraları naminə yaxın münasibətləri qurban verməyə meyllidirlər. Çox vaxt işlərində və ya şəxsi hobbilərində uğurlu sayılırlar. Üstəlik, bu qrupdan olan həm kişilər, həm də qadınlar çox vaxt “bacarıqlı” və “etibarlı” kimi qiymətləndirilib.

“Qayğısız” subaylar azadlıqsevər, mehriban və şən insanlar kimi səciyyələndirilib, onlar ciddi münasibət məhdudiyyəti olmadan həyatdan həzz almaq istəyirlər. Bu kateqoriyadakı subay qadınlar adətən "yaradıcı" və "açıq fikirli", kişilər isə şəxsi azadlıq naminə müxtəlif şəraitlərə uyğunlaşmaq qabiliyyətinə istinad edərək "çevik" adlanır.

“Ürəksiz” tənha insanlar başqaları tərəfindən eqoist, ikiüzlü və sərbəst kimi qəbul edilir və onların tənhalığının səbəbi empatiyanın olmamasıdır. Bu arxetipin qadınları başqaları tərəfindən “qadın” və “etibarsız”, kişilər isə “uzaq” və “etibarsız” sayılırlar.

Nəhayət, “təcrid olunmuşlar” cazibədar və antisosial olduqları üçün tək qalırlar. Cəmiyyət “çıxarılmış” qadınları “soyuq”, kişiləri isə “yetişməmiş” və “səliqəsiz” kimi qiymətləndirir.

Tədqiqat müəllifləri belə nəticəyə gəliblər ki, cinsindən asılı olmayaraq subay insanlar sosial statusları ilə bağlı stereotiplərə görə ayrı-seçkiliklə üzləşirlər.

Cəmilə