Azərbaycanı təslimçi sülhə məcbur etmək cəhdi... - TƏHLİL

Ötən həftə konqresmen Kristofer Smit ABŞ Helsinki Komissiyasına Azərbaycanda yüksək vəzifəli məmurlara sanksiyaların tətbiq olunması üçün “Azərbaycanda Demokratiya Aktı” adlı layihə təqdim etdi. Bu, Bakıya qarşı birtərəfli savaş açılması deməkdir və bu aktın Vaşinqton-Bakı münasibətlərinin düz yola çıxması fonunda irəli sürülməsi şübhələrə yol açmaya bilmir.

Azərbaycan Amerikanın strateji tərəfdaşıdır. İki ölkə arasında terrorizmlə mübarizədən tutmuş enerji sektorlarına qədər vacib spektrlərdə ikitərəfli əməkdaşlıq var. Doğrudur, zaman-zaman iki paytaxt arasında soyuqluq müşahidə olunub, lakin bu, intensiv şəkildə davam etməyib. O da həqiqətdir ki, ABŞ-da erməni lobbisinin “yollara düzdüyü bütün tramplinlərə” rəğmən, Ağ Evdə Azərbaycanın regional və geosiyasi əhəmiyyətini həmişə anlayanlar tapılıb. Sonuncu dəfə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə ABŞ prezidenti Barak Obama arasında G-20 sammitinin keçirildiyi Antalyada təmas quruldu. Hər iki liderinin bir-birinə münasibətində istilik hiss olunurdu və ondan öncə, ondan sonra da yüksək çinli Amerika məmurlarının Bakıya səfərləri gerçəkləşib. Dediyimiz kimi, münasibətlər tədricən düz yola çıxır. Məhz bunun fonunda ikitərəfli əməkdaşlığa ciddi zədə vuran bu aktın dövriyyəyə buraxılması suallar yaradır.

“Bakı və Vaşinqton arasında münasibətlərin istiləşməsini istəməyənlər var”.

Baş verənlərin konkret cavabı belədir. Lakin bu “qaranlıq oyunları” quranlar və onu tətbiq etməyə cəhd edənlərin kimliyi maraqlıdır.

Əvvəlcə irəli sürülən aktda əksini tapan müddəalara baxaq.

- Azərbaycanda yüksək vəzifəli şəxslərə və onların ailə üzvlərinə viza verilməsi qadağan edilsin.

- Azərbaycan hökuməti ilə bütün iqtisadi əlaqələr, o cümlədən enerji sektorundakı əməkdaşlıq münasibətləri dayandırılsın.

- ABŞ-ın İnkişaf və Ticarət Agentliyinin Azərbaycandakı fəaliyyəti qadağan edilsin.

- Azərbaycanın beynəlxalq maliyyə-kredit institutlarındakı (BVF, Dünya Bankı və digər) bütün maliyyə layihələrinə veto qoyulsun.

- Azərbaycanın yüksək çinli şəxsləri ABŞ və Avropaya yalnız Qarabağ danışıqları aparmaq üçün gedə bilərlər.

Beynəlxalq siyasi qarşıdurmalarda indiyə qədər hansısa ölkəyə qarşı bu qədər sərt sanksiya tətbiq olunmayıb, ümumiyyətlə, belə bir təklif edilməyib. Hətta ABŞ hazırda dünyanın bölüşdürülməsi uğrunda savaş apardığı Rusiyaya qarşı da bu qədər sərt sanksiya tətbiq etməyib. Bu cür sanksiya təklifi yalnız və yalnız ən qatı düşmənçilikdən irəli gələ bilər. Misal üçün, ermənilərin Azərbaycana bəslədiyi düşmənçilik kimi.

Araşdırmalar məhz bu aktı irəli sürən K. Smitin arxasında da ermənilərin dayandığını göstərir.

Kristofer Smit: Nyu-Cersidən seçilən bu konqresmen 34 ildir postunu təhvil verməyib. ABŞ demokratiyasında bir şəxsin üç onillik boyunca eyni postda qalması istər-istəməz şübhələr yaradır. Amerikalı mütəxəssislərin fikrincə, Smitin arxasında böyük maliyyə qaynaqları var. Onlar həmin qaynaqları konkret göstərməsə də, Nyu-Cersi ştatında ermənilərin kompakt şəkildə yaşaması maliyyə qaynağı haqda ilkin fikir yaradır. Smitin siyasi fəaliyyəti isə onun erməni lobbisi ilə əlaqələrinə şübhə yeri qoymur.

O, 1992-ci ildə erməni lobbisini təşəbbüsü ilə qəbul olunan və ABŞ-ın Azərbaycana birbaşa dövlət yardımına qadağa qoyan “907-ci düzəliş”in (azadlığa dəstək aktı) əsas müəlliflərindəndir. İndiyə qədər qondarma “DQR”-in müstəqilliyinin tanınması üçün əlindən gələni edir.
Bu, konqresmen həmçinin, qondarma “erməni soyqırımı”nın tanınması üçün fəal iş aparır. Təkcə bu il ərzində məlum məsələ ilə bağlı beş bəyanat verib.

“Cənab prezident (Obama), sizə müraciət edərək erməni soyqırımının tanınmasını xahiş edirəm. Bu faciənin 100 illiyi ilə əlaqədar biz həqiqəti səsləndirərək Almaniya hökuməti və Papa Fransiskə qoşulmalıyıq. Mən, soyqırımı tanıması və üzr istəməsi ilə bağlı Türkiyə hökumətinə müraciət edirəm. Suriya və İraqda kütləvi zorakılıq hallarının baş verdiyi dövrdə dünyanın qonşuları ilə konstruktiv əlaqələrə malik Türkiyəyə ehtiyacı var. Türkiyə rəhbərliyi öz keçmişini dürüst şəkildə qəbul etdikdən sonra məhz buna nail ola bilər”, - deyə Smit “erməni soyqırımı”nın 100 illiyi ərəfəsində Vaşinqtonda keçirilən tədbirdə səsləndirdiyi belə bəyanatlarının birində deyir.

Smitin ABŞ-dakı erməni lobbisi ilə isti əlaqələrini sübut edən fotofakt isə Amerika erməni milli komitəsinin (ANKA) radikal rəhbərlərindən biri olan Aram Hamparyan “Twitter” səhifəsində yer alıb. Aram Hamparyan “Twitter” səhifəsində konqresmen K. Smitlə birgə paylaşdığı fotonu “Kristofer Smitin işini dəstəkləmək üçün onunla görüş” deyə təqdim edir.

Bu faktlar adıçəkilən şəxsin Azərbaycanda demokratiyanın vəziyyətindən danışmağa nə qədər haqqının olduğu, daha dəqiq desək, nə qədər obyektiv ola biləcəyi sualını yaradır.

Məlum məsələdir ki, Qərb dünyasında erməni lobbisinə bağlı siyasətçilər Azərbaycana zaman-zaman “demokratiya mühazirəsi” oxuyub. Burada erməni lobbisinin maraqları ilə rəsmi Bakının müstəqil siyasətini qəbul etməyən müəyyən dairələrin maraqlarının üst-üstə düşdüyü də aydındır.

Lakin K. Smitin və erməni lobbisinin niyə indi hərəkətə keçdiyi və Azərbaycanla bağlı bu qədər düşmən akt irəli sürdükləri maraqlıdır.

1. Hər il olduğu kimi, bu il dekabrın 31-də dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü münasibətilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin “əfv sərəncamı” imzalayacağı gözlənilir. Məlumatlara görə, bu dəfəki əfv siyahısında Smit kimilərin “siyasi məhbus” adlandırdığı şəxslərin də düşəcəyi gözləniləndir. Bu, birbaşa dövlət başçısının çoxsaylı müraciətləri və məhbusların ailələrindən edilən xahişləri nəzərə alaraq atdığı humanist addımdır. Belə gözləntilərin olduğu bir vaxtda erməni lobbisinin K. Smitin kölgəsi altında Azərbaycanda “demokratiyanın vəziyyəti” haqda “SOS siqnalı” çalması gülüncdür və əminliklə deyə bilərik ki, məqsəd Azərbaycan haqda mənfi imic yaratmağa hesablanıb. “Anti-Azərbaycan qüvvələr nə qədər imkan var ölkəmizi qaralamaq yolunu tutub”. Nə qədər gülməli olsa da, “smitçilərin” qabaqlayıcı gedişi buna xidmət edir.

2. “Azərbaycanda Demokratiya Aktı”nda diqqətçəkən müddəalardan biri Vaşinqtonun Bakı ilə enerji əməkdaşlığını dayandırmaq haqda çağırışdır. Halbuki Azərbaycan Qərb dünyasının ən kritik məqamında xilasedici təşəbbüslə çıxış etdi və Avropanın gələcəyə ümidlə baxmasına şərait yaratdı. Belə demək mümkünsə, bu əməkdaşlıq Bakı üçün nə qədər vacibdirsə, Qərb üçün ondan qat-qat artıq əhəmiyyətlidir. Lakin bu əməkdaşlıqdan narahat olan erməni lobbisinin qorxuları təəccüblü deyil. Çünki Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyini təmin etməsi avtomatik olaraq Ermənistanın “gələcək ümidlərinin” üstündən xətt çəkir. İrəvan rejimi hesab edir ki, Avropanın enerji təminatında Ermənistan tranzit olmalı və gələcəkdə Avropa bazarına çıxacaq İran enerjisi onun üzərindən getməlidir. Lakin bu iqtisadi baxımdan mümkünsüz görünür və rəsmi Tehran daha əlverişli olan Azərbaycan marşrutunu kənara qoyaraq, perspektivsiz Ermənistan marşrutunu seçmək niyyətində deyil. Digər tərəfdən, bu prosesdə Türkiyənin əsas faktor olaraq önə keçməsi onun daha da güclənməsi, beləliklə dünya ermənlərinin qondarma “erməni soyqırımı” xülyalarının tarix olması deməkdir. Məhz bu kontekstdə erməni “Smitçilərin” anti-Azərbaycan oyunlarının məqsədi aşkar görünür.

3. Və nəhayət, Qarabağ faktoru. Sözügedən aktda deyilir ki, Azərbaycanın yüksək vəzifəli şəxslərinə ABŞ və Avropaya gəlməsi üçün yalnız Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı danışıqlarda iştirak zaman viza verilməlidir. Bu, Azərbaycana birbaşa “Qarabağı güzəşt et, sənə təzyiq etməyək” deməkdir. Daha açıq desək, Azərbaycanı təslimçi sülhə məcbur etməkdir. Və məsələnin indi gündəmə gəlməsi də təsadüfi deyil.

“Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov tərəfindən ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr dövləti kimi, münaqişənin həlli ilə əlaqədar münaqişə tərəfləri olan Azərbaycan və Ermənistana təkliflər təqdim olunub. Bu təkliflər ATƏT-in Minsk qrupunun digər həmsədr dövlətləri tərəfindən də dəstəklənir. Təsadüfi deyil ki, bu təkliflərin müzakirəsi ilə əlaqədar 2014-cü il ərzində Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Bakıda və Yerevanda işgüzar səfərlərdə oldu və təkliflərlə əlaqədar Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri ilə fikir mübadiləsi apardı. ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri kimi Rusiya Federasiyasının münaqişənin həlli istiqamətində göstərdiyi səyləri yüksək qiymətləndiririk”.

Azərbaycan xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov bu gün AZƏRTAC-a müsahibəsində bu haqda bildirib

Bu, Rusiyanın Ermənistanı Azərbaycanın işğal etdiyi torpaqları geri qaytarmağa məcbur etdiyi haqda Rusiya KİV-ində yer alan məlumatların böyük qisminin doğru olduğunu deməyə əsas verir. Hansı ki, Moskva hazırki geosiyasi vəziyyətdə qarşılaşdığı çətinlik Qarabağ münaqişəsinin həllinə yeni şans yaratdı. Siyasi fəaliyyəti dövründə Azərbaycan üçün ən mühüm məqamları tutan və onu xeyrimizə çevirməyi bacaran Prezident İlham Əliyev bu situasiyadan da məharətlə istifadə etdi. Belə görünür ki, dövlət başçısının diplomatiyası Qarabağın azad olunması imkanlarını artırıb. Rusiyanın irəli sürdüyü mərhələli həll planının Minsk qrupunun digər həmsədr ölkələri tərəfindən də qəbul etməsi İrəvanın işğalçılıq siyasətinin kökündən baltalayır.

Belə bir məqamda dünya ermənliyinin hərəkətə keçərək ələ aldıqları Smit kimilərin vasitəsilə Azərbaycana təzyiq etməsi təsadüfi hesab olunmamalıdır. Azərbaycana qarşı irəli sürülən akt da məhz Bakını təslimçi sülhə məcbur etmək cəhdidir.

Lakin rəsmi Bakının buna getməyəcəyi dəqiqdir. Bu ölkənin lideri İlham Əliyev ərazi bütövlüyümüzün bərpası ilə bağlı mövqeyini bütün platformalarda ortaya qoyub. Erməni lobbisi Qarabağ məsələsində Azərbaycan liderini məğlub edə bilməyəcəklərini anladıqları üçün də hədəf olaraq onun şəxsini və komandasını seçiblər. Belə görünür ki, anti-Azərbaycan qüvvələri İlham Əliyev iqtidarının getməsini, yerinə K. Smitin sadiq dostu olan Rəsul Quliyev, İsa Qəmbər kimi müxalifətçilərin gəlməsini istəyir. O zaman, Azərbaycanı Qarabağ məsələsində istədiklərinə məcbur edə biləcəklər.

Azərbaycan xalqı hədəfi iqtidar göstərib, əslində bütöv ölkəni çökdürməyə hesablanmış bu cür xain addımları anlamalıdır. Hər kəs onu da anlamalıdır ki, K. Smit və onun erməni dostları heç nəyə nail olmayacaq. Bunun sadəcə praqmatik səbəbləri var.

Çünki...

a) Azərbaycan beynəlxalq anti-terror koalisiyasının aktiv üzvüdür, NATO-ya aid hərbi yüklərin Əfqanıstana daşınmasında mühüm tranzit ölkədir.
Bu tranzit xüsusən Rusiya – NATO münasibətlərinin pozulması fonunda çox taleyüklü rola malikdir.

b) Azərbaycan beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrin tərkibində iştirak edir, əfqan ordusunun təchizatına, təlimlər keçirilməsinə öz töhfəsini verir.

c) Azərbaycan Əfqanıstanın yenidən qurulması bu ölkədə infrastruktur layihələrin həyata keçirilməsində də fəal iştirakçıdır.

d) ABŞ və Azərbaycan arasında enerji təhlükəsizliyi sahəsində sıx əməkdaşlıq mövcuddur. Hazırda TANAP və TAP layihələrinin inşası sürətlə aparılır və bu, Avropa üçün taleyüklü məsələdir. Rusiya qazından xilas olmaq istəyən Qərb üçün Azərbaycandan başqa alternativ yoxdur.
Bakıya səfər edən yüksək çinli ABŞ məmurları və siyasətçiləri də bunu dəfələrlə söyləyiblər.

Belə bir məqamda K. Smit kimi erməni lobbisinə bağlı şəxslərin Azərbaycana qarşı hücumları heç bir effekt verməyəcək. Lakin bu məsələ xalqı olaraq bizə bəzi nüansları bilməyə kömək etdi. O baxımdan, ərazi bütövlüyümüzün bərpası, Qarabağı güzəştə getməmək, Azərbaycanı dünyada söz sahibinə çevirən enerji layihələrimizi itirməmək üçün bu oyunlara getməməli, bu qüvvələrin “iqtidar” adı altında bütün ölkəni məhv etmək planlarını alt-üst etməliyik.

Asif Nərimanlı