Nida.az
“Putin qalib gəlsə, Qarabağın taleyi...” – Türkiyəli analitikdən PROQNOZ
Qafqaz Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin (KAFKASSAM) başqanı, türkiyəli politoloq Hasan Oktay Publika.az-a müsahibəsində Ukraynadakı Qərb-Rusiya qarşıdurması, bunun Türk dünyasına, Azərbaycana və Qarabağa təsirlərini şərh edib.
- Ukrayna böhranı kəskin hal alıb. ABŞ Kiyevi
silahlandırmaq istəyir. Bu gün sonuncu danışıqlar ola bilər. Sizcə,
bu savaşdan Putin, yoxsa Obama sağ çıxacaq?
- Ukrayna üzərindən aparılan savaşda qalibin kim olacağı dəqiq
deyil. Amma müharibənin daha çox davam edəcəyi görünür. Hətta
Obamanın prezidentlik müddəti bu müharibəyə son verilməsinə çatmaya
bilər. Yəni Obamanın bu savaşda qalib gəlmə şansı yoxdur. Digər
tərəfdən, Ukraynanın daxili müharibəsi kimi cərəyan edən bu
qarşıdurmadan heç kim qalib çıxmayacaq. Əgər Qərb bloku qazanarsa
və bu, Putinin boyun əyməyi kimi qəbul edilərsə, o zaman Putin
Rusiyasını çətin günlər gözləyir. Rusiya kiçilər, Putin iqtidarı
itirər, Rusiya coğrafiyasında demokratik tələblərin səsi yüksələ
bilər.
Rusiya coğrafiyasında və keçmiş sovet məkanında yaşayan türklər SSRİ-nin dağılmasından sonra yaşadıqları çətinliklərlə yenidən qarşılaşacaqları qorxusu ilə Ukrayna böhranında mümkün olduğu qədər tərəfsiz qalırlar, yaxud Putinə dəstək verirlər. Çünki türklər II Dünya müharibəsi zamanı cərəyan edən hadisələrin təkrarlanmasından qorxurlar.
Əgər bu qarşıdurmadan Rusiya qalib çıxarsa, Ukrayna məsələsində
Putini dəstəkləyən türklər üçün daha təhlükəsiz gələcək təsəvvür
etmək mümkündür. Çünki Putinin çətin durumda qaldığı bu günlərdə
Rusiya türkləri ən azından tərəfsiz qalaraq verdikləri dəstəyin
qarşılığını ruslardan alacaq.
ABŞ-Avropa Birliyi bloku Ukraynanı silahlandıracağı təqdirdə,
daxili müharibə daha da alovlanacaq. Lakin bu qarşıdurma həmişə
Ukraynanın daxili müharibəsi kimi təqdim olunacaq.
- Belə fikirlər var ki, Putin Ukraynadan sağ çıxarsa,
post-sovet məkanı üçün yaxşı olmayacaq. Azərbaycan da daxil olmaqla
bir çox ölkələrin suverenliyinə təhlükə yarana bilər. Siz necə
düşünürsünüz?
- Bu savaşın qalibi olmaya bilər. Lakin nəticədə Putin məğlub
olarsa, Rusiyada Putin sonrası bir gələcək qurulacaq. Rusiyanın
zəifləməsi, hətta bölünməsi mümkündür. Bundan türklər və keçmiş
sovet respublikaları böyük zərər görə bilər. Türkiyənin Ukrayna
məsələsində neytral qalması və regionun təhlükəsizliyi uğrunda
Putinlə müzakirələri davam etdirməsi sülh baxımından önəmlidir.
Ankaranın bu yanaşması hansı tərəfin qalib gəlməsindən asılı
olmayaraq, Rusiyada və post-sovet məkanında yaşayan türklər üçün
bir inam, təminat yaradır. Putin qalib gələcəyi təqdirdə keçmiş
SSRİ sərhədlərini bərpa etmək üçün müəyyən addımlar ata bilər.
Lakin ona dəstək olanlara qarşı yaxşı davranacağını gözləmək
olar.
- Son günlər Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin gələcək taleyinin
Ukrayna münaqişəsinin nəticələrindən asılı olacağı haqda fikirlər
səsləndirilir.
- Qarabağ məsələsində haqlı olduğunu dünyaya başa sala bilmədiyi
bir vaxtda Ukraynanın düşdüyü vəziyyət əslində Azərbaycan üçün çox
önəmlidir. Qərb Ukrayna məsələsində hər-hansı fikir, həll yolu
irəli sürəndə Azərbaycan Qarabağ məsələsini gündəmə gətirəcək.
Onsuz da Qərb Qarabağın göz görə-görə işğal edilməsinə səssiz
qalıb. İndi Putin eyni taktikanı Ukraynaya tətbiq edir. Qərb ikili
standart yanaşması irəli sürdüyü bir vaxt, Ukraynadan sonra Qarabağ
məsələsində daha səmimi ola bilər. Türklər olaraq Ukraynadakı
qarşıdurma bizi birinci dərəcəli məsələ kimi maraqlandırmır. Amma
bunun nəticələri türkləri olduqca yaxından maraqlandıracaq. Buna
görə də regionda proseslərin inkişafını yaxından təqib etməliyik.
Ukraynanın ərazi bütövlüyü fonunda Azərbaycanın da ərazi
bütövlüyünü gündəmə gətirilməsi olduqca önəmlidir.
- Yəni Ukraynadakı nəticələrdən asılı olaraq, Qarabağ üçün
yeni gələcək gözləyə bilərik?
- Qarabağ məsələsi bütün hallarda Ukrayna böhranından sonra gündəmə
gələcək. Ukrayna böhranı Qərbin istədiyi kimi həllini taparsa, o
zaman Azərbaycan Qarabağ məsələsində eyni mövqenin sərgilənməsi
üçün Avropanı sıxışdıracaq. Çünki bu gün Rusiya Ukraynada Qarabağda
tətbiq etdiyi siyasəti yeridərək separatizmi dəstəkləyir.
Rusiyanın bu siyasəti uğurlu olsa, Qərb Qarabağda məsələnin ciddiliyini anlamadığı üçün Ukraynada böyük bir problemlə qarşılaşacaq. Belə olarsa, Qərb Qarabağ məsələsinə diqqəti artıracaq. Əvvəlcə Qarabağ münaqişəsi, sonra Ukrayna məsələsi üçün həll yolları axtaracaq. Yəni Rusiya Ukraynada apardığı siyasəti reallaşdırsa, Şərqi Ukrayna Qarabağdakı kimi status qazansa, o vaxt proseslərin yeni inkişafını gözləyə bilərik.
Lakin burda bir məqam da var. Türkiyənin Ukrayna məsələsində tərəfsiz qalması, Ərdoğan–Putin münasibətlərinin yaxşı səviyyəyə qalxması Rusiya coğrafiyasında yaşayan türklər üçün yaxşı nəticələrə səbəb ola bilər. Biz Rusiya coğrafiyasında və Ukraynada yaşayan türklərin bu qarşıdurmadan burunlarının belə qanamadan çıxmasını təmin etməkdir. Sonda Rusiyanın Qarabağ məsələsində yanaşmasına təsir edib Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləməsinə də nail olmaq mümkündür. Türkləri və Türk dünyasını Ukrayna böhranının mənfi təsirlərindən qorumalıyıq.
Asif Nərimanlı
-
Magazin119:10
Brilliant Dadaşovanın rəqsi GÜNDƏM OLDU - VİDEO
-
Region18:50
Rusiya XİN-dən İrəvana qulaqburma
-
Rəsmi xronika18:32
Rumen Radev İlham Əliyevə zəng etdi
-
İdman17:06
"Qarabağ"ı yıxan futbolçu İstanbul nəhənginin hədəfində
-
Sosial16:36
Güclü külək əsəcək, çaylardan sel keçəcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Magazin116:11
Zülfiyyə Aşıq Tellini biabır etdi: “Restoranda yeyir, sonra da...”
-
Sağlamlıq15:41
Marketlərdə satılan bu yuyucu tozlar XƏRÇƏNG YARADIR
-
Nida Xəbər 15:11
Təsdiqləndi: Bu şəxslərin MAAŞI ARTIRILDI - MƏBLƏĞLƏR