Xüsusi

Bu gün Harvard Universitetinin azərbaycanlı fəxri doktorunun yubileyidir

13 Yanvar 2019 15:43

13 yanvar 2019-cu il - Azərbaycanın məşhur şərqşünas alimi, filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi, Harvard Universitetinin fəxri doktoru Rüstəm Musa oğlu Əliyevin anadan olmasından 90 il ötür.

Publika.az bu münasibətlə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat institutunun filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Zəhra Allahverdiyevanın böyük alim haqda dəyərli xatirələrini təqdim edir.

-Rüstəm Əliyev 1929-cu ildə Şəmkirin Morul kəndində dünyaya göz açıb. O, orta təhsilini başa vurduqdan sonra, 1946-cı ildə Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinə daxil olmuş və burada 1 il təhsil aldıqdan sonra, Sankt-Peterburq Universitetinin Şərqşünaslıq fakultəsinə köçürülüb.

O, XX əsrdə dünyada məşhur elm ocaqlarından biri hesab edilən Sankt-Peterburq Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsində mükəmməl təhsil almış, görkəmli şərqşünas-alim A.E.Krımskinin tələbəsi olub. O, burada Şərq dillərini mənimsəməklə yanaşı, Avropa dillərinə də mükəmməl yiyələnib.

1951-ci ildə Sankt-Peterburq Universitetini fərqlənmə diplomu ilə bitirən Rüstəm Əliyev təhsilini Universitetin aspiranturasında Şərqşünaslıq elminin mətnşünaslıq sahəsi üzrə davam etdirir və bu sahədə böyük uğurlar qazanır.

O, 1954-cü ildə Rüstəm Əliyev “Sə`dinin “Gülüstan” əsərinin elmi-tənqidi mətni” mövzusunda dissertasiyasını uğurla müdafiə edir. O, 1955-ci ildə o zamankı SSRİ Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutuna dəvət olunur və burada (1955-1971-ci illər) kiçik elmi işçi vəzifəsindən İnstitutun Şərqşünaslıq bölməsinin rəhbəri vəzifəsinə qədər yüksəlir.

O, 1959-cu ildə Ömər Xəyyamın 293 rübaisini rus dilinə tərcümə edərək (Məhəmməd Nuri Osmanovla birgə) , məşhur şərqşünas Y.E. Bertelsin rəhbərliyi ilə 2 cilddə, Rusiyada çap etdirir. Rüstəm Əliyev 1965- ci ildə Firdovsinin “Şahnamə”sinin elmi tənqidi mətnini hazırlayaraq, (Y.E.Bertels və N.M. Osmanovla birgə) Moskvada nəşr etdirir.

1968-ci ildə "Saadi Şirazinin poetik irsinin problemi" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edən Rüstəm Əliyev öz bacarıq və bilikləri ilə dünya alimlərinin diqqətini cəlb etmiş və bir sıra xarici dövlətlərin elmi müəssisələrində mühazirələr oxumaq üçün dəvətlər almışdır. Hindistan, Misir, Mərakeş, İran, İraq, Suriya, Tunis, Yaponiya, ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa elmi mərkəz və universitetlərində oxuduğu mühazirələr Rustam Əliyevə əsil dünya şöhrəti gətirdi.

Görkəmli şərqşünas 1972-ci ildən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında çalışmışdır. XX əsrin 80-ci illərində Azərbaycan Nizamişünaslığının inkişafında onun müstəsna rolu olub.

Məlumdur ki, Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi H.Əliyevin 1981-ci ilin avqust ayında Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 840 illiyi haqqında qərarı isə nizamişünaslıq problemlərinin həllini Ümumittifaq miqyasında misli görünməmiş məcraya yönəltdi. Məhz onun təşəbbüsü və himayədarlığı ilə 1981-ci ildə AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda ilk dəfə olaraq, ayrıca “Nizamişünaslıq” şöbəsi yaradıldı və şöbəyə rəhbərlik dünya şöhrətli şərqşünas- alim, professor Rüstəm Əliyevə həvalə olundu. Rüstəm Əliyevin təşkilatçılığı və bilavasitə iştirakı ilə “Nizamişünaslıq” şöbəsində Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sinin yenidən nəşri, şairin əsərlərinin Azərbaycan və rus dillərində filoloji tərcümələrinin meydana gəlməsində və şairin həyatının, ədəbi mühitinin və yaradıcılığının tədqiqi sahəsində mühüm işlər görülmüşdür. Onun yetişdirdiyi neçə-neçə tələbəsi bu gün də onun keçdiyi çətin və əzəmətli yolu davam etdirir.

Bu gün əziz müəllimim Rüstəm Əliyevin xatirəsini hörmətlə yad edib deyirəm: Ruhun şad olsun, böyük ustad!

Leyla Sarabi