8 yaşında varlandı, heç vaxt evlənmədi - Milyonçu mason üzvünün qəribə həyatı

O, dünyaca məşhur çay brendinin yaradıcısıdır. 8 yaşından işləməyə başlayıb. Amerikanın müxtəlif ştatlarında ən qara işlərdə işləyib. 25 yaşında iş adamına, 35 yaşında böyük bir markanın sahibinə çevrilib. Söhbət Tomas Liptondan gedir.

Publika.az “Milyonçu” layihəsi çərçivəsində Tomas Liptonu təqdim edir.

8 dollarla başlayan səyahət milyarder olmaqla bitir

Tomas Conston Lipton (Thomas Johnstone Lipton) 1848-ci ilin 10 may tarixində Şotlandiyanın Qlazqo şəhərində anadan olub. 8 yaşında evlərinin zirzəmisində yerləşən baqqal mağazasında işləməyə başlayır. 10 yaşında o, köynək satışı ilə məşğul olan mağazada satıcının köməkçisi kimi işə başlayır. Daha sonra gəmidə işə düzəlir və biznesdən uzaqlaşır. Əslində bu onun həyatında dönüş nöqtəsi olur. Tomas uzaq səyahətə çıxmaq haqqında düşünməyə başlayır. 1965-ci ildə 14 yaşında cibindəki 8 dollarla gəmiyə əyləşib Amerikaya yola düşür. İlk vaxtlar Amerikada özünə iş tapa bilmir. Bu arada qeyd edək ki, o zaman Amerikada yaxşı həyat axtaran şotland və irlandların sayı çox idi.

O, Vircin adalarında tütün plantasiyalarında işləməyə yollanır. Burdan da Cənubi Karolinadakı düyü plantasiyalarına keçir. Beləliklə də o ən aşağı işlərdə işləyib gündəlik çörəkpulunu qazanır. 4 ildən sonra şansı üzünə gülməyə başlayır. Belə ki, Nyu-Yorkda mağazalardan birində kargüzar vəzifəsinə işə düzəlir. Məhz burada o gələcək biznesini qurmaq üçün məktəb keçir. 1869-cu ildə evlərinə qaydır. 2 ildən sonra 180 funt kapitalla Qlazqoda kiçik bir dükan açır. Dükanda bütün işləri təkbaşına icra edir. Daimi müştəri cəlb etmək istiqamətində düşünməyə başlayır. Məqsədinə nail olur da. 25 yaşında Şotlandiyanın qərbində 20-dən çox mağazaya sahiblənir. O bir tərəfdən alıcılara güzəştə gedir, digər tərəfdən də fermer, topdansatışla məşğul olanları axtararaq ən uzuz malları alır. Bununla da böyük şəbəkə qura bilir. Tomas 1890-cı ildə çay biznesinə başlayır. Seylonda 5 çay plantasiyası almaqla təcrübələr aparır. Məqsəd münasib qiymətə keyfiyyətli çay istehsalı idi. Öz plantasiyalarına və donanmaya sahib olmaqla vasitəçilərsiz işləyir. Ona görə də satdığı çay bahalı olmur.

Bu arada yazılanlara inansaq, Tomas Lipton ilk çay tarlalarını almaq üçün Şri Lankaya gedərkən hər kəsə Avstraliyaya getdiyini söyləyir. Bununla da rəqiblərindən bir addım önə keçir. O dövrdə qəhvə istehsalında yaşanan çətinliklər səbəbiylə torpağın qiymətinin aşağı olması onun bəxtinin gətirməsinə səbəb olur.

Şirkət yaradır

1893-cü ildə “Thomas J Lipton Co.” şirkətini yaradır. 35 yaşında artıq Çikaqoda məhsulların qablaşdırılması və saxlanması üçün fabrik satın alır. Yeri gəlmişkən, T.Lipton sıfırdan işə başladığını heç vaxt unutmur. Bu onun işçilərə münasibətində də özünü göstərir. Onlara yaxşı maaş verir, normal yaşayışla təmin edirdi. 1898-ci ildə şirkət səhmdar cəmiyyətə çevrilir. Cəmiyyətin rəhbəri Tomas Liptonun özü olur. Səhmlərin paylanması ona 2 milyon funt sterlinq gəlir gətirir. Onu da bildirək ki, yarandığı gündən “Lipton” çaylarının 3 növü mövcud olur. Onlardan ən yaxşısı sarı qablaşdırmada üzərində qırmızı loqo olan Quality-1 çayı idi. Hansı ki, hazırda bu sort dünyada Lipton Yellow Label kimi məşhurdur.

İngiltərədə inqilab edir

“Lipton”un istehsalına başlananda İngiltərədə çayın qiyməti çox yüksək idi. Çayı yalnız varlılar içirdi. Tomas Lipton bütün bu nizamı dəyişdirdi. Çayı özü istehsal edib daha aşağı qiymətə satmağa başladı.

Şəxsi həyatı

Tomas Lipton evil olmayıb. Buna görə də 1931-ci ildə vəfat etdiyi zaman sərvəti xeyriyyə fondlarına bağışlanır. Onu da qeyd edək ki, iş adamı “Scotia” mason lojasının üzvü olur.

Şirkətin taleyi

Tomas Liptonun uğuru onun kütlə ilə işləməsində, öz məhsulunu yaxşı reklam edə bilməsində idi. İş adamı üçün müştərilərin rəyi əsas idi. Bunun nəticəsində də biznesi böyüyürdü. 19-cu əsrin sonunda iş adamının Londonda 300, Seylonda 500 işçisi var idi. Böyük Britaniyada isə ona məxsus 150 mağaza fəlaiyyət göstərirdi. Lakin 20-ci əsrin əvvəlində Tomasın işləri elə də yaxşı olmur. 1920-ci ildə o, bazarda iki güclü rəqiblə - “Home and Colonial Stores” və “Van der Berghs”la qarşılaşır. İkinci 1927-ci ildə Liptonun səhmlərinin 25 faizini satın alır. Nəticədə nəzarət paketinin əsas səhmdarlarından olur. Səhmdar cəmiyyətin sədri vəzifəsinə Con Ferqyuson gəlir. Tomas Lipton isə fəxri prezident statusunda qalır. Onun şirkətin idarəçiliyndə iştirak hüququ olmur. İki ay sonra Tomas Lipton şirkətdəki səhmlərinin yerdə qalan hissəsini “Home and Colonial Stores” şirkətinə satır və biznesini tərk edir.

1938-ci ildə Unilever şirkəti “Lipton” markasını almaq istiqamətində səylərə başlayır. Bu proses 1978-ci ildə tamamlanır. 1991-ci ildə "Unilever" PepsiCo, Pepsi Lipton Partnership birgə müəssisəsini yaradır. Növbəti mərhələdə isə Pepsi-Lipton International (PLI) ərsəyə gəlir. Bu gün Lipton Yellow Label dünyanın 150 ölkəsinə ixrac edilir. “PepsiCo”nun birgə layihəsi olan Lipton Ice Tea isə 60 ölkəyə ixrac olunur. Hesablamalara görə, hər gün dünyada 250 milyon fincan “Lipton” çayı içilir.

Leyla Əliyeva