Xüsusi

Xalq artistinin rəssam qızı: “Anam tez-tez səfərlərdə olurdu, daha çox atamızı görürdük” - MÜSAHİBƏ

26 Dekabr 2019 09:00

Xalq artisti, tanınmış xanəndə Mələkxanım Əyyubovanın rəssam qızı Nəzrin Nəcəfova Publika.az-a müsahibə verib.

Uşaqlıq illərindən danışan rəssam müsahibəsində bildirib ki, bu qabiliyyət ona atasından keçib.

- Xalq artisti Mələkxanım Əyyubovanın xaraktercə sərt və ciddi olduğu deyilir. Həqiqətən belədir?

- Bilmirəm niyə elə təəssürat yaranıb, bu sözləri çoxundan eşitmişəm. Tamamilə əksinədir, çox mehriban, qayğıkeş, mülayim insandır. Anam olduğu üçün demirəm, bir çox gözəl xüsusiyyətləri özündə birləşdirib. Təbii ki, hər birimiz kimi ciddi və hirsli olduğu məqamlar ola bilir, amma bütövlükdə xasiyyətcə yumşaqdır. Hətta tələbələrinə də ana qayğısı ilə yanaşır.

- Nəzrin xanım, uşaqlığınız necə keçib? O illəri necə xatırlayırsınız?

- Mən uşaq olanda anam xarici səfərlərdə daha çox olurdu, evdə az-az tapılırdı, odur ki, daha çox atamızı görürdük. Bəzən 20 günlük qastrol səfərlərinə yola düşürdü. Böyüdükcə yavaş-yavaş öyrəşdik, sonra səfərlərin sayı azaldı, indi daha çox görüşürük. Əslində anam xarici ölkələrə getsə də, nəzarəti daim üzərimizdə idi. Biz onun yoxluğunu hiss etmirdik, yeməyimizdən geyimə qədər zəng edib hər şeylə maraqlanırdı.

- Bəs, musiqiçinin qızı olmaq sizə hansı üstünlükləri qazandırıb?

- İlk növbədə onu deyim ki, Mələkxanım Əyyubovanın qızı olmaq çox böyük məsuliyyətdir. Amma musiqi tərəfdən yanaşsaq, musiqi duyumumun inkişaf etməsinə böyük təsiri olub. Həyatı musiqisiz təsəvvür etmək mümkünsüzdür, o musiqini gözəl şəkildə duymaq və hiss etmək özü bir bacarıqdır. Müğənnilərə qulaq asanda artıq kimin xaric oxuduğunu bilirəm, çünki musiqi ilə dünyaya göz açmışam, onun dərsini keçmişəm. Musiqisiz rəsm çəkmirəm. Artıq 6-7 ildir ki, Əməkdar rəssam Elşən Hacızadənin tələbəsiyəm. O da öz əsərlərini musiqidən ilhamlanaraq yaradır. Bu, bizə böyük ruh yüksəkliyi verir.

- M.Əyyubovanın övladları üçün ifa etməyi xoşladığı xüsusi nəğməsi var?

- Yadıma gəlir ki, süfrə arxasına keçəndə bizim üçün həmişə “Nuş olsun” mahnısını oxuyardı. Uşaqlığım bu mahnı ilə yadda qalıb. Bu mahnının sədaları altında, süfrə arxasında gözəl günlərimiz keçib.

- Necə oldu ki, musiqiçi ailəsində göz açıb rəssam olmağa qərar verdiniz?

- Uşaqlıqdan rəsmlər çəkirdim, həm də atamın çox gözəl rəssamlıq qabiliyyəti var. Yeri gəlmişkən, atam Əzim Əzimzadə adına rəssamlıq kollecinə qəbul olub, sonra yarıda qoyub. Hədsiz dərəcədə gözəl əl qabiliyyəti var, ilk müəllimim atam olub. Məktəbdə oxuduğum dövrlərdə də müəllimlər məni lövhəyə çağırıb deyirdilər ki, sən çək, uşaqlar baxıb səndən öyrənsin. Amma onda ciddi baxmırdım, rəsmlər mənim üçün həvəslə oynadığım bir oyun idi sanki. 9-10-cu siniflərdə qərara gəldim ki, rəssamlıqla ciddi şəkildə məşğul olmalıyam. Düşündüm ki, sevdiyim sənətlə məşğul olsam, daha xoşbəxt olaram. Anam iqtisadiyyat sahəsində çalışmağımı, atam həkim olmağımı istəsə də, qərarımı eşidəndə ikisi də çox sevindi.

- Hansı janra üstünlük verirsiniz?

- Bir çox üslubda rəsm işləsəm də, peyzaj və mənzərə çəkməyi xüsusilə sevirəm. Evimizdən dənizə gözəl mənzərə açılır, ona baxıb ilhamlanıram.

- Hər bir rəssamın bizim görə və duya bilmədiyimiz sirli dünyası var. Maraqlıdır, sizin dünyanız hansı rəngdədir?

- Çox işıqlıdır! Tünd rənglərdən çox istifadə etmirəm, mənimki al-əlvan boyalardır. Sözsüz ki, elə mövzular var ki, orada artıq məcbursan tünd çalarlardan istifadə edəsən.

- Çəkdiyiniz əsərdə ötürmək istədiyiniz mesaj önəmlidir, ya təsvir?

- Bu, işlədiyim mövzudan asılıdır. Əgər hər hansı mövzuda çəkməliyəmsə, bu zaman artıq ora uyğun mesajlar təsvir edir, müəyyən detallar işləyirəm. Özüm üçün çəkəndə daxili duyğuların mümkün qədər əsərə köçürülməsi və təsvirin canlı alınması daha vacibdir.

- Əsərləriniz izləyiciyə hansı emosiyaları ötürür?

- Kədərdən qaçıram, çalışıram ki, əsərlərimə baxan insanda xoş emosiyalar oyansın. Buna görə də təbiət mənzərələrində quşlara yer verirəm. Çünki quş azadlıq, xoşbəxtlik və ümid rəmzi sayılır. İstəyirəm ki, rəsmlər hər kəsə müsbət duyğular ötürsün, kədərin dərin qatlarında boğulub qalmasın... Heç bir rəsmi detalsız qoymuram, cəlbedici element mütləq olmalıdır.

- Kədərin əsl mahiyyətini anlamayan bir insan sizcə, sevincin dəyərini anlamağa qadirdir?

- Təbii ki, hamımızın həyatında ağır günlər olur, onsuz da problemlər yaxamızdan əl çəkmir. Özüm o qədər pozitivəm ki, rəsmlərdə qəm-qüssəyə yer ayırmaq istəmirəm. Mənim ilham mənbəyim də, enerji yanacağım da müsbət hadisələrdir. İnsanlar niyə rəsmə baxanda əhvalı korlansın ki?

- Olubmu ki, hansısa əsərin üzərində işləyəndə mənəvi əzab çəkmisiniz və o çətinliklə başa gəlib?

- Hazırda Xocalı ilə bağlı əsər üzərində işləyirəm. Çox önəmli sərgi olacaq deyə iştirak etməyə qərar verdim. Bu əsərin hazırlanma prosesi əzablı olsa da, inanıram ki, o faciədə yaşanan duyğu və vəhşət hissini verə bilmişəm.

- Gəlin etiraf edək ki, dünyada rəssamlar öz əsərlərindən çox pul qazanır. Ölkəmizdə isə əhalinin rəsmə marağı nisbətən aşağı səviyyədədir, alıcısı azdır.

- Sənətə başlayanda pul barədə düşünməmişdim. Həm də moda dizayneriyəm, odur ki, bu sahə üzrə yönəlsəm, yaxşı pul qazana bilərəm. Rəssamlar da pis qazanmır, əgər yaxşı əl qabiliyyətin varsa, çevrəndə incəsənəti duyan insanlar varsa, çörəyin olacaq. Əsas odur ki, gözəl bir iş ortaya çıxara biləsən.

Razıyam ki, xarici rəssamların bu sarıdan bəxti gətirib. Məsələ ondadır ki, Azərbaycanda insanlar rəsmin həqiqi dəyərini oxuya bilmir, qiymət qoya bilmir. Əslində bilsələr ki, ona nə qədər enerji, əziyyət və ideya qoyulub, bəlkə tərəddüd etmədən o rəsmi alarlar. Buna baxmayaraq, əvvəlki illərlə müqayisə etsək, görərik ki, yerli rəssamların işlərinə sevgi artıb. Əvvəllər rəsm qalereyaları da az idi. İndi sərgilərə o qədər adam axışır ki, yer tapa bilmirsən. Belə davam etsə, satışlar yüksələcək.

- Gənc rəssam kimi bu sahədə sizi narahat edən başqa hansı problemlər var?

- Problemləri saysaq, bitməz. İstərdim ki, gənc rəssamlara maddiyyat baxımdan çox yük düşmədən öz rəsmlərini xarici ölkələrdə sərgiləyə bilsinlər. Elə bir şərait yaradılsın ki, özlərini dünyaya tanıtmaq imkanları olsun. Ölkəmizdə tez-tez sərgilər keçirilir, bu say artsa, daha yaxşı olar.

- Bir qədər də qazandığınız uğurlardan danışaq.

- 2017-ci ildə ilk dəfə Avropaya səyahət etdim, həm ziyarət, həm ticarət oldu. Bu, "Dirçəliş" təşkilatının rəhbəri İslam Baxşəliyev sayəsində baş verdi. O, artıq 20 ilə yaxındır ki, gənc rəssamlarımız üçün xaricdə sərgilər təşkil edir. Bir çox rəssamla birlikdə bir neçə Avropa ölkəsini gəzdik, bu səfərdən iki sertifikatla qayıtdım. Bu, yaradıcılıq eşqimi bir qədər də alovlandırdı. 2018-ci ildə Dubayda, bu yaxınlarda isə Misirdə təşkil olunmuş sərgilərdə iştirak etmişəm. Çox gözəl təşkil olunmuşdu, rəsmlərimizin bu qədər maraqla qarşılanacağını gözləmirdim. Misir sərgimiz bir başqa oldu, bir çox rəssamın rəsmləri satıldı. Ümumiyyətlə xaricdə adi bir işə o qədər heyrətlə baxır və sevgi ilə yanaşırlar ki, bu, sənə qol-qanad verir. Bəlkə də rəssamlarımız istedadlıdır deyə, biz bu gözəlliyə artıq öyrəşmişik. Avropada ən güclü rəssamlar 15-16-cı əsrlərdə yaşayıb. İndi dahi deyə biləcəyimiz rəssamlar çox deyil, gənclər də abstrakt işlərə meyl edir. Odur ki, bizim rəssamların işləri xariciləri çox heyrətləndirir.

- Abstrakt rəsmlərdən söz düşmüşkən, bu yaxınlarda italyan rəssamın divara yapışdırılmış banan əsəri 120 min dollara satıldı. Buna müasir incəsənət demək olar?

- Neytral... Yəqin ki, bu da rəssamın öz yanaşmasıdır. Mənə gəldikdə, təbii ki, onu incəsənət hesab etmirəm. Burada heç bir yaradıcılıqdan söhbət gedə bilməz.

- Evinizin divarlarını yəqin ki, rəsmləriniz bəzəyib.

- Evimiz mənim qalereyamdır, hər divarda əl işim var (gülür).

- Rəssamlar öz əsərlərini satmağa bəzən xəsislik edirlər. Sizdə vəziyyət necədir?

- Satılan rəsmlərim olsa da, hamısı o qədər əzizdir ki, həqiqətən ayrıla bilmirəm. Fərdi sərgimə hazırlaşıram deyə əsərlərimin satılmasına hələ ki, isti yanaşmıram. Sərgini 2020-ci ilə planlaşdırıram. Bura daxil olan rəsm janrları qarışıqdır - realizm, abstrakt, moda ilə bağlı eskizlər və s. müxtəlif janrlar olacaq.

- Əsərlərinizi yüksək qiymətə sata bilmisiniz?

- Təbii ki, ürəyimcə olmasa, satmıram, işlərimə qarşı həssasam.

- Xaricdə təhsil almağı düşünürsünüz?

- Magistraturaya hazırlaşıram, burada təhsil almağı düşünürəm. Ailəyə o qədər bağlıyam ki, uzaq olanda darıxıram. Bakıdan bir həftədən çox uzaqda qala bilmirəm. Fikirləşdim ki, 2 il uzaqda qala bilməyəcəyəm. Magistratura olmasa da, Avropada kurslara yazılmağı planlaşdırıram.

- Moda biznesinə qatılmaq barədə fikirləşirsiniz?

- Qismət olarsa, nə zamansa öz moda evimi açmağı əlbəttə istəyərəm. İdeyalarımı kağıza köçürüb sonra libas halında hər hansı xanımın əynində görmək, ən böyük arzularımdan biridir.

- Dizayner kimi Mələkxanım Əyyubovaya məsləhətlər verirsiniz?

- Modaya marağı məndə anam oyadıb. Moda evlərinə məni özü ilə aparardı ki, uşağın zövqü formalaşsın. İndi anam geyim seçimində sevə-sevə mənimlə məsləhətləşir. Sevindiricidir ki, ilk olaraq anamla işləməyə başlamışam. Bəzən də fikirlərimiz uzlaşmır, sağ olsun ki, hörmətlə dinləyir.

- Moda sizi rəssamlıqdan ayırmayacaq ki?

- Yox, ikisini də paralel olaraq davam etdirəcəyəm.

- Moda dünyasında sizi cəlb edən nədir?

- Moda ildırım sürətilə dəyişir, hər ötən saniyə yeni tendensiyalar peyda olur. Yeniliklər hər zaman aktualdır, monoton sənət deyil, moda rəngarənglikdir. Səni darıxmağa qoymur və bu, məni cəlb edir.

- Xanımlarımızın geyim tərzindən razısınız?

- Qadının baxımlı olması vacib şərtdir, bu baxımdan əminliklə deyə bilərəm ki, öndəyik. Zövqlü xanımlarımız da çoxdur.

- Azərbaycanlı xanımlar adətən hansı dəb xətalarına yol verir?

- Bədən quruluşuna uyğun olmayan geyimlər görürəm, buna fikir versələr, yaxşı olar. Rəng uyğunluğunu da unutmaq olmaz. Yol gedərkən geyimləri analiz edirəm, özümdən asılı deyil, bəzən o qədər rəng qarışığı olur ki, yaxınlaşıb kiçik məsləhət vermək istəyirəm.

- Gözəl söhbət üçün təşəkkürlər, sorağınız dünyanın məşhur sərgi salonlarından gəlsin.

- Təşəkkür edirəm.