Tabloid.az
DOT teatrı nədir?
Bu teatrın yaradılış məqsədi, müasir teatrın ən yaxşı tamaşalarını İstanbul izləyicisinə çatdırmaq, mədəniyyət-incəsənət sahəsinə tənqidi yanaşmalı, yüksək hərarətli teatr üsulu qatmaq, tamaşaçının aktual və ictimai mövzular ətrafında düşünmə və soruşma dinamikasını canlı tutmaqdır.
DOT İngiltərədə yaranan bir cərəyanı Türkiyəyə gətirən teatrdır.
Cərəyanın adı “İn-yer-face”dir. Rəsmi saytında İn-Yer-Face cərəyanı
belə açıqlanır: “İn-Yer-Face” teatrı tamaşaçının boğazından yapışan
və ismarıcını çatdırana qədər silkələyən bir cərəyandır. Bu
cərəyanın aqressiv və provoqativ tamaşaları, laqeyd qalma lüksunuzu
əlinizdən alır.”
“İn-Yer-Face” 1990-cı illərdə İngiltərə teatr tənqidçisi Aleks
Sayrzın yazdığı məqalədə dövrün tamaşaçıya təsir etmək və hərəkətə
gətirmək məqsədli, şok edici, adətən şiddət, söyüş və cinsi
məzmunlu tənqidi tamaşalar yazan gənc yazıçıların öz tamaşalarını
təsvir etmək üçün istifadə elədiklər və daha sonra teatr cərəyanına
dönən termindir.
Əslində, işin məğzi belədir: orda heç nəyə baxmırsınız, sadəcə hiss
edirsiniz. Yəni göstərilən hadisənin tamaşaçısı yox,
hissedənisiniz. Aktyorlarla eyni otaqdasınız. Səhnə qavramı yoxdur.
Onlar sizin şəxsi sahənizə daxil olur və yaşananların film kimi
xaricinizdə baş verdiyini hiss etdirmirlər.
Tərkib olaraq bu cərəyanda adətən söyüşlü mətn, şiddət, narahat
edici cinsəllik (erotik deyil, məhz insanın cinsi duyğularını
istismar etmə məqsədi güdməyən cinsəllik), amma bunların hamısından
əlavə sentimental zorakılıq var. Elə bir ekstrim hallardan bəhs
edir və elə nəfəs ala bilməyəcək şəkildə oyun sərgiləyirlər ki,
tamaşa boyunca gərilirsiniz.
DOT “zamanın ruhu”yla əlaqəlidir. Müasir teatr mətnlərindən
repertuar yaradır. Repertuar seçimində əsas prinsipləri şəhər
insanının hekayəsini danışmaqdır. Teatr, repertuarı və məkanları
üçün hazırlıqları özü edir. Ölkədaxili və ölkəxarici qurumsal
ortaqlıq layihələrinə və beynəlxalq bütün ortaq layihə istehsalı
təkliflərinə açıqdır.
Əsasını Murat Daltabanın qoyduğu bu teatr mətn seçimi və quruluşuna
görə yarandığı gündən bəri öz aktuallığını qoruyur. Ilk yarandığı
illərdə tənqdiçilər tərəfindən “DOT nədir? Hər oyunda başqa bir
getto məsələsi, qaçqın problemi, cinsi azlıqlar, distopiyalar,
durduğunuz yerdə şiddət, söyüş…” deyə qərəzli qarşılanan teatr əks
fikirlərə baxmayaraq inkişafını və yeniliklərini daim davam
etdirir. Teatrı yaratma səbəbləri və fəaliyyətləri haqqında Murat
Daltaban bunları deyib:
“13-14 il dövlət teatrlarında işlədim. Son zamanlar həm repertuar
seçimində, həm də idarəçilikdə müəyyən gərginliklər var idi.
Gördüyün işdən əlavə başqa problemlərlə məşğul olmaq
məcburiyyətində qalırsan. Universiteti bitirəndə teatrla bağlı,
özünlə, gələcəyinlə əlaqəli xəyalların olur. Bunun içində gözəl
rollar oynamaq, yaxşı repertuar qurmaq da var. mənim teatrla
əlaqəli arzularım sadəcə yaxşı roller oynamaqdan ibarət deyildi.
Bir müddət sonra dövlət teatrlarının mənim içində olmaq istəmədiyim
qurumlar olduğuna qərar verdim. O vaxtlar oğlum Arda da doğulmuşdu.
Həyatımı tamamilə dəyişmək qərarına gəldim”.
O deyirdi ki: “Dövlət teatrı çox vacib qurumdur. Diqqətə layiq
işlər görüblər. hələ də davam edirlər. Amma mən ora aid deyildim.
Və istefa etdim. Sonra da teatrı çox sevdiyim, tamaşalarda oynamağı
arzu etdiyim üçün harda işləyə bilərəm deyə, düşünərkən yenidən hər
hansı quruma girmək çox ağır və çətin gəldi. Öz teatrımızı qurmaq
qərarına gəldik. Və bu minvalla DOT yarandı.
Tamaşalarımız Qərb qaynaqlı kimi görünə bilər. DOT Britaniya mətn
teatrından faydalanıb. Amma buna idxal teatrı demək olmaz. Biz öz
mətnaltı ismarıclarımızla ssenariləri yenidən şəkilləndiririk.
Ssenari seçərkən sadəcə təsirləndiyim tamaşalardan seçirəm.
Təsirlənmək, başqa xüsusi bir kriterimiz yoxdur. Tamaşanın yaxşı
yazıldığını və təsirləndiyimi düşündümsə, onu oynamaq üçün,
oynatmaq üçün əlimdən gələni edirəm. Əslində hər hansı bir
tamaşadan təsirlənmənin səbəbi də öz siyasi baxışın, həyat bilginlə
bağlıdır. Xüsusilə bu və ya digər tamaşanı seçdiyimi deyə
bilmərəm.
Bizim tamaşaçılarımız daha çox böyük şəhər insanı, ali təhsilli bir
qrup kimi düşünülə bilər. Amma müəyyən bir profil təsvir etmək
düzgün deyil. Bizim kimi bir teatrın varoluş səbəbi böyük cəmiyyətə
yayılmaqdan daha çox kiçik, amma olduğu yerdə partlayışlar
yaradacaq dinamikaları hərəkətə keçirməkdir. Şəhərin müxtəlif
yerindən gələn 50 adam bizim üçün daha vacibdir. Həmin 50 insanın
ödənişli, özəl teatrlara, universitet teatrlarına təsir etməsi, ya
da ədəbiyyatçıları, musiqiçiləri düşündürə bilməsi bizim üçün daha
əsasdır.
Məncə, alternativ adlana bilən teatrların ən əsas vəzifəsi
cərəyanın getdiyi yolun məcrasını dəyişmək, hərəkət etdirməkdir.
Buna görə də, müəyyən tamaşaçı profile çəkmək düzgün olmaz. Dediyim
kimi bu, böyük qruplara tamaşa göstərmək kimi bir başlanğıc nöqtəsi
deyil. Əsas olan böyük qurumların – teatrdan kənar qurumlardan bəhs
edirəm – canlanmasını tezləşdirən işlər görməkdir. Fikrimcə, geridə
qalan 5 il ərzində kiçik də olsa bir hərəkata səbəb olduq. Bəlkə
başlanğıc olaraq tamaşa seçimində, senzurada hansı sərhədləri
zorlamak mövzusunda bir çox digər teatrlara nümunə olduq. Məkan
istifadəsi, səhnəyə qoyma və aktyorluq sahəsində öz təkliflərimiz
oldu. Bu kiçik məkandakı nümayişlər ətrafa dalğa kimi yayılır. Belə
də olmalıdır”.
Qeyd edək ki, teatr öz pərdələrini 2005-ci ilin oktyabr ayında
İstiqlal küçəsi Misir binasında açıb. 2005-2011-ci illər ərzində 15
tamaşa və 18 qısa səhnəciklər sərgiləyib. Bunlardan “Shopping and
F***ing /Alışveriş ve S***ş” (4 noyabr 2009 Yazıçı: Mark Ravenhill
Rejissor: Murat Daltaban), “Dotmarsta – Punk Rock” (22 aprel 2010
Yazıçı: Simon Stephens Rejissor: Rıza Kocaoğlu), “Dotkoleksiyonda –
Festen/Kutlama” (22 yanvar 2011
Yazıçı: David Eldridge Rejissor: Murat Daltaban) və s. adlarını
çəkmək olar.
Sahilə
Publika.Az
-
Sosial22:50
Əhaliyə ŞAD XƏBƏR: pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
İdman22:24
UEFA-dan Avro-2024-lə bağlı YENİLİK - Yekun qərar bu tarixdə veriləcək
-
Magazin222:00
Sevgilisi məşhur aktrisanı döydü: "Aylarla..."
-
Sosial21:36
Daxili İşlər Nazirliyi əhaliyə ÇAĞIRIŞ ETDİ
-
İnanc21:24
Ramazanın 19-cu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
Sosial20:24
Şahmar Hüseynova yeni VƏZİFƏ VERİLDİ - FOTO
-
Maraq dünyası20:15
"Tarqovı"da çiy ətdən libas geyinən qızdan QƏRİBƏ HƏRƏKƏTLƏR - VİDEO
-
Art19:36
Azərbaycan və Türkiyə birgə film çəkəcəklər - ADI AÇIQLANDI