Duqinaya sui-qəsd: NÖVBƏDƏ KİMDİR? - SENSASİON TƏHLİL

Darya Duqinaya edilən sui-qəsdin əsas məqsədi nə idi? Bu sui-qəsd dövlət adamlarına və liderlərə qədər dünyanın tarazlığını pozacaq yeni bir sui-qəsd dalğası yaradacaqmı?

Publika.az terror və təhlükəsizlik eksperti Abdullah Ağarın hadisə ilə bağlı müşahidələrini təqdim edir.

- Bir sui-qəsd, neçə məqsəd? Yoxsa sui-qəsdlər mövsümü başlayır?

Ortaya atdığı neo-Avrasiya nəzəriyyəsi, ideyaları və diktələri ilə Atlantik oxunu qəzəbləndirən, naməlum, bəlkə də qadağan olunmuş ərazilərdə təsiri ilə radarlarına girən Aleksandr Duqinin qızı Darya Duqina Moskva dairəvi yolunda avtomobilinə yerləşdirilmiş bombanın partlaması nəticədə həyatını itirdi.

Əslində Duqinin hədəfə alındığı ifadələr arasındadır. Onun maşınına minməkdən son anda vaz keçdiyi, qızı Daryanın atasının maşını ilə yoluna davam etdiyi və bununla da atasının əvəzinə həyatını itirmiş ola biləcəyi bildirilir.

Hər halda, müəmma burada başlayır:

- Hədəf ata Duqin idi?

- Ata-qız Duqinlər idimi?

- Atasının əvəzinə qızı hədəf olub?

- Yoxsa hədəf birbaşa Duqinin qızı idi?

Bunları bilmirik. Çox güman ki, öyrənmək bizim üçün vaxt aparacaq. Bununla belə, araşdırılması lazım olan məsələlər var ki, onların bir qismi Türkiyəyə aiddir.

İlk növbədə aşağıdakı suallar verilə bilər.

- Sui-qəsd xətti xarakter daşıyır? Yəni Duqinin düşmənlərinin işidir?

- Yoxsa bir daşla bir neçə hədəfə çatmaq cəhdidir?

- Kimə mesaj, kimə hədə-qorxu!

- Konyukturanı pozmaq, gedişi dayandırmaq və ya yönləndirmək?

Məsələn, bunun təkcə müharibə, Ukrayna və Şərqi Avropa, Rusiyanın daxili münaqişəsi deyil, Balkanlar, Baltikyanı və ya Türkiyə ilə əlaqəsi ola bilərmi?

Misal üçün; Maraqlıdır ki, sui-qəsd Albaniya ilə NATO bazasına soxulmaq cəhdi ilə eyni vaxtda baş verib. Axı Duqinlərin Balkanlar haqqında çox kəskin fikirləri var. Onlardan biri son Serbiya-Kosovo gərginliyi ilə bağlıdır. Məlumdur ki, Duqinin hətta Şimali Makedoniya və Kosovonun Serbiya, Albaniya və Yunanıstan arasında bölünməsini Serbiya ilə Kosovo arasında yaranacaq müharibə ilə ifadə edə bilər. Hətta bu cür effektləri yaradan və ya vermək potensialına malik olan ideya və yanaşmalar bəzi güc mərkəzlərini təhrik edə və hərəkətə keçirə bilər.

Yenə də ehtiyatla danışaq. Biz səhv edə bilərik.

Gəlin bu təhlükəli sui-qəsdi başqa aspektlərdən anlamağa çalışaq

Moskvanın göbəyində baş verən bu terakt Rusiyanın nüfuzu baxımından tam uğursuzluqdur. Bəlkə elə məsələ budur. Rusiyanın nüfuzunu sarsıtmaq! Həm də Rusiyanın mərkəzində Rusiyanı vurmaqla. Necə ki, Qara dənizdə Rusiyanın dövlət qüdrətinin və nüfuzunun, Qara dəniz donanmasının qoruyucusu, mühafizəçisi və flaqmanı, qarşıdan gələn Rusiya əməliyyatı olan Moskva kreyserinin vurulması kimi. Yəni bu hadisə nəinki diqqəti cəlb edən və Avrasiyaya mesaj, həm də sarsıdıcı prestij aktıdır!

Peşəkarlıq qoxusu gəlir. Bu, xaricdən edilə bilərmi? Yəni peşəkar infiltrasiya-hərəkətdən yayınma proseduru varmı? Son dərəcə çətin, riskli, hətta peşəkarlar üçün, amma yenə də mümkündür.

Axı Moskvada Rusiya dövlətinin ağlına zərbə endirmək böyük işdir. İstedadı və qabiliyyəti olsa belə, hər kəsin cəsarət edə bilməyəcəyi şeydir. Rusiya dövləti Rusiyanın göbəyində itirilmiş prestij sui-qəsdini kəşfiyyat və İKK (Kəşfiyyata Qarşı Mübarizə) baxımından şübhə altına almalı, özü ilə barışmalı və yeni tədbirlər hazırlamalı olacaq.

Prestij məsələsi adı altında bu hərəkət İsrailin Tehranın mərkəzində sui-qəsdlər həyata keçirməsinə çox bənzəyir, bəs niyə böyük Rusiya dövləti əvvəlcədən heç bir məlumat ala bilmədi? Nəticə etibarı ilə belə heyranedici təsirə malik, diqqətəlayiq keyfiyyət və kəmiyyətlə, ciddi qeyri-qanuni logistika, kütləvi toplanma, peşəkar planlaşdırma ilə hücumu həyata keçirmək üçün güclü qərar mexanizmi, Rusiya kəşfiyyatı lazımdır və təhlükəsizlik güclərindən yayınmaq qabiliyyətinə və gücünə malik güclü kəşfiyyat gücünə ehtiyac var.

Axı bura Moskvadır

- Duqin, “Ukraynanın bir dövlət olaraq heç bir geosiyasi mənası, xüsusi mədəni əhəmiyyəti, coğrafi unikallığı, etnik eksklüzivliyi yoxdur. Müəyyən ərazi ambisiyaları bütün Avrasiya üçün böyük təhlükə yaradır və Ukrayna problemini həll etmədən kontinental siyasətdən danışmaq ümumiyyətlə mənasızdır” yazırdı və bu əsas ideyaya sadiq qalan Rusiyanı Ukraynaya soxulub işğala sövq etsə belə,

- Əvvəllər Rusiya kəşfiyyat və təhlükəsizlik qüvvələri arasında ukraynalıların nisbətinin 40%-ə çatdığı məlum olsa belə,

- Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FSB), “Darya Duqinanın qətlinin Ukrayna Xüsusi Xidməti tərəfindən planlaşdırılıb və həyata keçirildiyi” barədə açıqlama olsa belə,

Düşünürəm ki, bu sui-qəsdin arxasında Ukrayna dövlətini və ya Ukrayna dövlətinin rəhbərlik etdiyi partizan/banderaları adlandırmağın o qədər də mənası yoxdur. Nəticədə Kiyevin işğalı və dağıdılmasından son anda sağ çıxan Ukrayna, belə bir sui-qəsddən sonra müharibə zonalarının (məsələn, Belqorod-Krım) maraq və təsir dairələri ilə məhdudlaşan Rusiya ilə müharibə aparan Ukrayna Kiyev, Xarkov və ya Lvov kimi mühüm şəhərlərin mərkəzində - “Kinjal” və ya “Kalibr” raketlərinin yaşayış məntəqələrinin üzərində partlamasını istəmir. Əslində, Zelenski çıxışında deyib: “Biz bilməliyik ki, bu həftə Rusiya xüsusilə çox pis və qəddar bir şey etməyə cəhd edə bilər”.

Ukraynanın Cənub Hərbi Komandanlığı ötən həftə Rusiyanın bir neçə yeni raket daşıyan döyüş gəmisinin Qara dənizə gəldiyini bildirib. Şimaldakı Xarkov administratorları da şəhərdə 36 saatlıq komendant saatı tətbiq etməyi əmr etdilər və Kiyevdə kütləvi fəaliyyət qadağan edildi.

Daxili qarşıdurma ola bilərmi?

Duqinin Rusiya dövlətinə və Putinin qərarlarına təsiri çox qeyri-müəyyən və mübahisəlidir. Bəziləri Duqini Rusiya dərin dövlətinin zehni və Putinin mənəvi bələdçisi kimi qələmə versə də, digərləri bunun belə olmadığını və şişirdildiyini iddia edir və Duqinin daha az nüfuzlu populist fiqur olduğunu deyir. Lakin burada qeyd edək ki, Duqin 2014-cü ildə “Foreign Policy”nin “Müasir Dünyanın 100 Qlobal Mütəfəkkiri” siyahısına daxil edilib.

Beləliklə, Duqin və qızı Rusiya dövlətinin şüuruna göstərdikləri təsirlə Rusiyanı qeyri-müəyyən müharibəyə və ya macəraya sürükləmiş ola biləcək qəzəb, düşmənçilik və mühakimə ola bilərmi? Sonra isə bu, sui-qəsdlə ət-sümüyə çevrilib Rusiya dövlətinə və Putinə verilən mesaja çevrilə bilərmi?

Bu, mümkündür. Çünki yüksək biliyi, əməli, cəsarəti, təmərküzləşməyi, bu əməli törətməyə qadir olmayan biri üçün ağıl və qüdrət ruhu o qədər də əlverişli deyil.

Digər tərəfdən, Duqinin doktrinası Rusiya geosiyasəti və şücaəti ilə bağlı məmnunluq və idealizm yarada bilər, güc, konsentrasiya, dərinlik və zənginliyə əsaslanan reallıq mübarizələrində isə Rusiya dövlətini, digər geosiyasi ağılları, güc və maraq mərkəzlərini tükəndirə bilər ki, bu da onları bədbinliyə, qəzəbə, hesablamaya və ya çılğınlığa sürükləyir.

Nə olursa olsun, əgər Rusiya və Putin Duqinin və onun ideyasının ardınca gediblərsə, şübhəsiz ki, bunun indiyə qədər verdiyi bəzi nəticələrdən son dərəcə narahat olan güc və maraq mərkəzləri, dövlətdaxili və dövlət tərəfindən dəstəklənən aktorlar var.

Digər tərəfdən, bunu da nəzərə almalısınız. Onları yaradan Rusiya dövlətinin şərəf və nüfuzuna xələl gətirmək istəyirlər? Rusiyanın daxilindən Rusiyaya qarşı hər hansı laqeydlik varmı?

Yaxşı, bu sui-qəsd belə daxili məsələdirsə, Rusiyanın daxilində qalacaq problemdir. Özü də ümidvericidir. Deməli, Rusiya bu işin öhdəsindən təkbaşına gələ bilər.

Amma! Və ya başqa bir şey. Yəni son sual işarəsi qalsa.

Yəni, əgər qurbanın Rusiya dövlətinə, qatillərin isə xarici kəşfiyyat və ya xidmətlərə bağlılığı varsa!

Düşünürəm ki, burada işlər çox ciddiləşir. Çünki bu hadisə rəqabəti, mübarizəni son dərəcə təhlükəli istiqamətə aparır. Bənzətmədə heç bir səhv yoxdur. Beləliklə, proseslər dünyanın qorxduğu başqa bir nüvə balansına doğru gedir. Yəni lider və dövlət kənarından başlayan, dövlət adamlarına və liderlərə qədər uzanan, dünyanın tarazlığını pozacaq yeni sui-qəsdlər mövsümü.

Məhz, yeni növ müharibənin səki daşları, geosiyasi tələlər, manipulyasiyalar, ölkələri bürüyən boşluqlar!

Bu sui-qəsd fərqlidir. Ümid edirəm ki, öz daxilində qalar və gözümüz vəkalət savaşının reputasiya sui-qəsdlərini axtarmaz.

Akqabay Mıradov