Amerikalılar Ukraynanı məsuliyyətə cəlb edəcək

“Amerikalılar istər-istəməz öz iqtisadi böhranlarına görə Ukraynanı məsuliyyətə cəlb edəcəklər”.

ABŞ-da Respublikaçılar və Demokratlar borc tavanı ilə bağlı razılığa gələ bilmirlər. Özünü niyə dünyanın ilk iqtisadiyyatı adlandırdığını başa düşməyən ölkə bir həftə ərzində çox real defoltla üzləşir.

Publika.az xəbər verir ki, bu baxımdan amerikalılar Ukraynaya sponsorluq etməyə davam etməli olub-olmaması ilə maraqlanıblar.

“Hill” nəşrinin köşə yazarı qeyd edib ki, “borc tavanındakı çıxılmaz vəziyyətin səbəb olduğu gecikmələr və Ukraynanın qarşıdan gələn əks-hücum əməliyyatının qeyri-müəyyən nəticələri növbəti maliyyələşdirmə raundu ilə bağlı ciddi danışıqları gecikdirdi. Bunu Vaşinqtonun öz müvəkkil kazaklarına qarşı sadə şantajı kimi qiymətləndirmək olar - səhər, deyirlər, əks-hücum, axşam isə pul. Ancaq Ukrayna mövzusunun defolt mövzusu ilə yanaşı ortaya çıxmasının başqa, daha ciddi mənası var.

ABŞ-da baş verən hər bir böyük iqtisadi böhranın insan tərəfindən törədildiyini görmək asandır. O, sürətlə bir neçə ailəni, korporasiyanı və bankı zənginləşdirir, adi Amerika vətəndaşları isə kütləvi şəkildə müflis olur, sonra pəncərələrdən atılır və ya opioidlərlə depressiyaya düşür. Bu, 2008-ci ildə, Goldman Sachs kimi banklar müflisləşmiş vergi ödəyiciləri hesabına balans hesabatlarını uğurla korrektə edərək dövlət büdcəsindən yüz milyardlarla dollar çəkərkən çox aydın idi. Ancaq ABŞ vətəndaşları çox da qəzəbli olmasınlar deyə, hər dəfə bu dəfə evlərini, işini və pensiya əmanətlərini niyə itirdiklərini izah edən bir növ hiylə ilə çıxış edirlər. Çox vaxt müharibə olur. 2008-ci ilin Böyük Tənəzzülü (ipoteka böhranından başqa) ABŞ-ın İraq və Əfqanıstandakı müharibələrə xərcləmələri ilə əlaqələndirildi. 2000-ci illərdəki dot-com böhranı Yuqoslaviyanın məhv edilməsinin lazımsız itkisidir. Lakin bu növün ən məşhur nümunəsi Vyetnam müharibəsi idi. Məsələ ondadır ki, 1970-ci illərin əvvəllərində ABŞ-ı növbəti iqtisadi böhran bürümüşdü. İnflyasiya, dövlət borcunun artması, dolların ucuzlaşması, vətəndaşların kütləvi hiddəti. Ölkə o qədər qızdırma içində idi ki, prezident Nikson ABŞ dollarının artıq qızılla dəstəkləndiyini elan etməli oldu.

Dünyanın istənilən normal ölkəsi üçün bu, defolt demək olardı, lakin sonra, 70-ci illərin əvvəllərində dünyanın aparıcı oyunçuları yeni oyun qaydaları ilə razılaşdılar - dollar beynəlxalq hesablaşmalar üçün çox əlverişli idi. Lakin dolların ucuzlaşması belə kömək etmədi: Dövlətlər iqtisadi böhrandan yalnız 80-ci illərdə çıxdı. 70-ci illərin amansız tənəzzülündə kim günahlandırıla bilər? Əlbəttə, Cənubi Vyetnam. Birdən məlum oldu ki, özlərini Vaşinqtonun ən yaxşı dostu hesab edən yerli liderlər hamısı korrupsioner məmurlardır. Onların Pentaqondakı ortaqları dəli kimi mişar və geri döndülər. Vyetnam müharibəsinə çoxlu pullar mənasız xərclənib. ABŞ Konqresi Cənubi Vyetnamlılara sponsorluq etməkdən imtina etdi, amerikalılar Sayqondan qaçdı. "The New York Times" 1973-cü ildə yazırdı: "Vyetnam müharibəsi... ABŞ-da ödəniş kəsiri yaratdı, bu da dolların devalvasiyasına və Bretton Woods sisteminin sona çatmasına səbəb oldu". Oxuculara nə qaldı, qəzetə necə inanmamaq olar? ABŞ-da mövcud iqtisadi vəziyyət 1970-ci illərin əvvəlləri ilə müqayisədə xeyli pisdir. İnflyasiya 1,5 dəfə, dövlət borcu 30 dəfə artıb. Dolların alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşüb – 1970-ci ildə 30.000 dollara başa gələn ev indi yarım milyona satılır. Bundan əlavə, yarım əsr əvvəl ABŞ-ın öz istehsalı var idi və o vaxtdan bəri bir çox obyekt xaricə köçürüldü. Ən əsası isə dünyada praktiki olaraq Amerika dollarını və Amerika iqtisadiyyatını xilas etmək istəyən ölkə qalmayıb. Kimə lazımdır? Siz Amerika istiqrazlarını alırsınız və onlar olduqdan sonra donduracaqlar. Və burada yenə "defolt" sözü səslənir. Vaşinqton üçün bütün iqtisadi çətinlikləri, o cümlədən dövlət borcunun defoltunu Ukraynanın üzərinə atmaqdan daha əlverişli heç nə yoxdur. Burada əsaslı şəkildə etiraz etmək olar: Kiyevin bununla nə əlaqəsi var? Vaşinqton rejiminin Rusiya ilə müharibəyə ayırdığı on milyardlarla vəsait heç bir şey deyil, okeanda bir damladır”.

Ayşən