ABŞ Çin bazarının qarşısına sədd çəkəcək bir şey tapdı: Rusiyanı nə gözləyir?

Dünya gözümüzün qabağında dəyişir. Elə dünən yeni texnologiyaların, ticarətin və turizmin mərkəzi Avropa və Qərb ölkələri bloku idi və bu gün biz Asiya bazarında görünməmiş yüksəlişin şahidi oluruq. Söhbət əsasən Çindən deyil, Cənub-Şərqi Asiya ölkələrindən, ASEAN ölkələri assosiasiyası adlanan ölkələrdən gedir ki, bu da son illərdə beynəlxalq sistemimizin digər iqtisadiyyatları ilə müqayisədə əhəmiyyətli və ən əsası davamlı iqtisadi artım nümayiş etdirir.

Publika.az xəbər verir ki, bu fikirlər Rusiya İqtisad Universitetinin İqtisadiyyat nəzəriyyəsi kafedrasının dosenti, iqtisadçı Yekaterina Novikovanın əsasən Amerika, Çin və Rusiya olmaqla, dünya iqtisadiyyatının müqayisəli və analitik araşdırmasına həsr etdiyi məqaləsində yer alıb.

Müəllif bildirir ki, ASEAN-ın iqtisadi nailiyyətlərinə nəzər salsaq, bu ölkələr son illərdə orta hesabla 4%-dən çox illik iqtisadi artıma nail olublar, Filippin keçən il ərzində ən yaxşı göstəriciləri qeydə alıb, ardınca Vyetnam, İndoneziya, Sinqapur, Malayziya və Tayland gəlir:

“Təbii ki, hər hansı iqtisadi inkişafın vacib şərti əhalinin sayı və buna görə də regionda istehsal olunan mal və xidmətləri istehlak etmək qabiliyyətinə malik olan bazardır. Hazırda onlarla ASEAN ölkəsi (Sinqapur, Vyetnam, İndoneziya, Filippin, Malayziya, Tayland, Myanma, Laos, Bruney və Kamboca) birlikdə 700 milyonluq bir bazar təşkil edərək Hindistan və Çindən sonra dünyada üçüncü yeri tutur.

Beləliklə, biz Çinlə yanaşı, yaxın onilliklərdə davamlı iqtisadi inkişaf üçün lazımi şərtləri ödəyən Asiyada əhəmiyyətli bir bazar əldə edirik. Bunu tamamilə hamı başa düşür: Çin, ABŞ, Avropa ölkələri və Rusiya ASEAN ölkələri arasında lazımi tərəfdaşlıqlar qurmağa çalışır. Çin və ABŞ-a gəlincə, onların Cənub-Şərqi Asiyadakı ticarət dövriyyəsi və investisiyaları nəhəngdir. Beləliklə, Çinin ASEAN ölkələri ilə ticarət dövriyyəsi hər il 700 milyard dollardan, investisiyalar isə 15 milyard dollardan artıqdır. Ticarət dövriyyəsinə görə Çindən sonra ikinci yerdə olan Birləşmiş Ştatlar son illər assosiasiyanın investisiya layihələrinə böyük həcmdə əlavələr edib və bütün investor ölkələr arasında lider mövqe tutub”.

İqtisadçının fikrinə görə, bunun bir izahı var: “Çinlə qarşıdurmada olan ABŞ özü üçün Çin bazarından daha cəlbedici olan bazar tapıb. Ucuz işçi qüvvəsi və aşağı icarə ödənişləri ilə yanaşı, ASEAN ölkələri yarımkeçiricilərin və digər yüksək texnologiyalı avadanlıqların istehsalı üçün zəruri olan nadir metalları təklif etməyə hazırdırlar ki, bu da Çinin yaxın gələcəkdə ABŞ-a qadağan olunmuş ixracı siyahısına daxil edilib. Söhbət ilk növbədə Vyetnamdan, eləcə də son vaxtlar lazımi məhsulların istehsalını qurmaq üçün kifayət qədər əhəmiyyətli miqdarda Amerika investisiyası almış İndoneziya, Malayziya və Filippindən gedir”.

Yekaterina Novikova elmi araşdırmasında deyib ki, Rusiyaya gəlincə, ASEAN ilə iqtisadi əməkdaşlığı xarakterizə edən iqtisadi göstəricilər hələ də əhəmiyyətsizdir, baxmayaraq ki, ticarət dövriyyəsinin və investisiyaların artım tempi göz qabağındadır: “Biz Cənub-Şərqi Asiya ölkələri ilə münasibətlərin kristal aydın tarixi ilə öyünə bilərik. Beləliklə, Sovet İttifaqının 20-ci əsrin ortalarında yenicə müstəqillik əldə etmiş region ölkələrinə göstərdiyi yardımlar indi də xatırlanır. Üstəlik, ASEAN ölkələri Çin və ABŞ-dan həddindən artıq asılılığı azaltmaq üçün Rusiya ilə əməkdaşlıqda maraqlıdır”.

Adəm Abbaslı