Yazarlar
"Ə, Folkner, get hoppan..."
Atalar deyir ki, oğullar bizə ağız büzməməlidirlər, bizi tənqid etməməlidirlər. Oğullar deyir ki, elə şey yoxdu, ədəbiyyatda ata-oğul söhbəti cəfəngiyatdı, ədəbiyyatda indi ATA olmaq istəyənlər OĞUL olduqları dövrə baxsalar, görərlər ki, onlar da öz zamanlarında ata-mata hərləməyiblər, ədəbi atalarına qarşı indiki oğullardan hələ beş çömçə də artıq olublar.
Ədəbiyyatda "bəyənməmək" sindiromu, deyəsən, yalnız bizdə məişət
tərəzisi ilə ölçülür, dünyanın alayı yerlərində bu "sindirom" təbii
və vacib şərtdir. Məsələn, öz yaradıcılığı ilə özündən sonrakı
bütün dünya ədəbiyyatını girinc-giriftar eləmiş, öz oxucularının
tonlarla göz yaşını axıtmış Dostoyevskini Nabokov zövqsüzlükdə,
insan faciələrinin girdabında çapalamaqda qınayırdı və deyirdi ki,
Dostoyevski həmişə kiməsə nəyisə öyrətmək istəyir. Nabokov bunu
yazıçının qüsuru hesab edirdi. Bizim indiki ədəbiyyatın
daş-tərəzisi ilə ölçsək, belə çıxır ki, Nabokov rus ədəbiyyatının
nankor oğuldur; o boyda kişini dünyanın gözünün önündə itdən alıb,
itə verir.
Hələ gör Folkner Heminqueyin başına nə oyun açıb. Deyir, a
Heminquey qağa, nə vaxt biz sənin əsərlərini oxuyanda elə bir sözə
rast gələcəyik ki, durub lüğət axtaraq? Sən nə vaxta qədər elə
ancaq məktəbli leksikonu ilə yazacaqsan? Nə vaxt biz sənin cümləndə
xəbərlə mübtədanı bəy-gəlin kimi ortada, tamamlıqla təyini isə
sağdış-soldış olaraq onların böyüründə görəcəyik?
Gör hələ viskidən vurub ayağını-ayağının üstünə aşıran və
yeləncəkdə siqar tüstülədə-tüstülədə həmkarına lal-dinməz qulaq
asan, özünü dünyanın ən gözəl əsərlərində biri olan"Qoca və Dəniz"
üçün bəsləyən Heminquey nə deyir: "ə, Folkner, get hoppan, əgər sən
inanırsan ki, böyük əzablar böyük sözlərdən yaranır, mənim sənə
sözüm yoxdu. Atının başı dərə üzüaşağı".
Və doğrudan da, bu sözlərdən sonra atı minib pərt halda evinə çapan
Folkner yolda atdan yıxılıb öldü.
Yaxşı, tutalım, bu da heç. Bəs buna nə deyirsiniz? Zənən xeylağı
olmasına baxmayaraq, başını kişi başlarına qoşan Virciniya
gəlinbacı Coysa itin sözünü deyib. Deyir dedim, balamın ölmüşünə,
sənin bu "Uliss"in sir-sifətindəki sızanaqları qurdalayan pinti bir
yeniyetmənin yazdığı inşaya bənzəyir. Görənlər and içirlər ki, Coys
bu sözlərdən sonra rəng verib, rəng alıb. Deyib, az, sənin
tayfandakı bütün yazıçı Vulflar bir yerə yığışıb mənim bir cümləmi
yaza bilməz. Arvadsan, get, arvad işiylə məşğul ol.
Əşi, lap bunu da qoyaq bir qırağa. Nitsşe lap şitini-şorunu
çıxarıb. Deməli, bir gün bu səy filosof kəndə əmisigilə gəzməyə
gedir. Əmisi deyir, Nitsşe, atam balası, apar o atı hörüylə. Nitsşe
atı hörüyləyəndə görür ki, bir qız ağzı üstə çəmənliyə uzanıb kitab
oxuyur, xəfif külək isə hərdənbir onun çit donunu qaldırıb, çılpaq,
şən budlarını küllü-aləmin sahibinə göstərir. Nitsşe estet olmadığı
üçün sözsüz ki, bu mənzərə onun diqqətini cəlb etmir. Onun fikri
qızın əlindəki kitabda idi. Soruşur, kimin kitabıdır? Qız deyir,
Getenin. Dərhal Nitsşenin sifəti boğazağrı dərmanı içən uşağın
sifəti kimi turşuyur. Dodağının altında: "Qəbristanlıq şairi"
mızıldanaraq qızdan uzaqlaşır."Faust" kimi bəşəri bir əsərin
müəllifini qəbristanlıq bayquşu ilə eyniləşdirən adam mütləq
Mefistofelin zavalına gəlməlidir, bizim düşüncəmizə görə.
Flober isə Corc Sandı əməlli-başlı it sürütməsi eləyib; madam
Bavari ilə oturub fransız çaxırından düt düyincə içdikləri, axşam
üçün eşq macəralarını götür-qoy elədikləri yerdə, prezident təqaüdü
alan gənc bir yazar Floberə yaxınlaşır ki, Flober əmi, bu Corc Sand
çox atdanıb-düşür, ümumiyyətlə, o, necə yazıçıdır? Flober də
eyş-işrətin şirin yerində ədəbiyyatı – yazıçıların zəhləsi gedən
bir sənəti – onun yadına saldığı üçün əsəbiləşir və deyir: "Toba,
Fransda üç inək varsa, onun ikisi Corc Sanddır, içi mürəkkəblə dolu
sağmal bir inək".
Bu dünya ədəbiyyatı!
Bizim qocalar isə gənclərdən tələb edir ki, tabaq gətirin
ayaqlarımızı isti suya qoyun. Day qalanı sizlikdir, əziz
oxucular.
Publika.Az
-
Dünya14:08
Makronla Silvanın romantik pozaları gündəmi silkələdi - FOTO
-
Sosial13:47
Bu şəxslər pensiyaya 5 il erkən çıxacaq
-
Yaxın Şərq13:16
Mahmud Abbas ermənini nazir təyin etdi - FOTO
-
Sosial13:03
Sabah 25 dərəcə isti olacaq
-
Magazin112:31
Rəşad Dağlının oğluna görün nə hədiyyə etdilər - FOTO
-
İdman12:01
Corcina Ronaldodan geri qalmır: Görün nə oyun çıxardı - VİDEO
-
Nida Xəbər 11:31
Araikin müsahibəsi buna görə yayımlanmadı - Sensasion iddia
-
MDB11:15
Putin bu ölkələrlə birlikdə yeni müharibəyə başlayacaq - Hədəf onlardır